Aкбаров Одилжон Ергашевичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

И. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Чингиз Aйтматов ижодида педагогик қарашлар”, 13.00.01 – Педагогика назарияси. Педагогика таълимотлар тарихи (педагогика фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2020.3.PhD/Ped1738.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Наманган давлат университети.
Илмий раҳбар: Қодиров Валижон Aбдураҳмонович, педагогика фанлари доктори (DSc), профессор.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса, ИК рақами: Наманган давлат университети, PhD.03/05.06.2020.Ped.76.03.
Расмий оппонентлар: Егамбердийева Турғуной Aҳмаджановна, педагогика фанлари доктори, профессор; Ҳусанбойева Қундузхон Парпалийевна, педагогика фанлари доктори, профессор.
Йетакчи ташкилот: Гулистон давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
ИИ.Тадқиқотнинг мақсади Чингиз Aйтматовнинг педагогик қарашлари мисолида жамият ҳаётига маънавий ёндашув ҳамда миллий тарбия муаммоларини очиб беришдан иборат.
ИИИ. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Чингиз Aйтматов ижодини ўрганишнинг дидактик имкониятлари етник-тарихий дунёқарашнинг ижтимоий-маънавий асосларини юзага чиқарадиган маълумотларни тарбиявий жиҳатларини тахлил қилиш, ўтмишни замонавийлик нуқтаи-назаридан тушуниш, ўзликни англашнинг футуристик хусусиятлари билан ўзаро алоқадорлигини таъминлаш асосида такомиллаштирилган; 
     Чингиз Aйтматов асарларида педагогик қарашларнинг ўзига хосликлари асар мазмунига доир комплекс педагогик таъсирларнинг уйғунлаштиришга йўналтирилган тарбиявий жараённинг узлуксиз маънавий тарбия тизими билан вертикал интеграциясини таъминлаш асосида аниқлаштирилган;
     Чингиз Aйтматов асарларининг педагогик хусусиятларини оммалаштиришнинг фаолиятга доир, мотивацион ва аксиологик жиҳатлари андрогогик ёндашувлар билан тарихий тафаккурнинг ижтимоий-педагогик интериоризация тамойилларига устиворлик бериш асосида аниқлаштирилган; 
Чингиз Aйтматов ижодини ўрганишнинг миллий-педагогик ва компаративистик асослари ўз-ўзини ривожлантиришнинг ички англанганлиги билан аккомодациясини таъминлашнинг педагогик шартлари қатъиятлилик, интизомлилик, иродавийлик сифатларини ривожлантиришнинг шахсга қаратилган жиҳатларига устиворлик бериш асосида такомиллаштирилган.
ИВ. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Чингиз Aйтматов асарларида педагогик қарашларни тадқиқ етиш орқали еришилган илмий натижалари асосида:
Чингиз Aйтматов ижодини ўрганишнинг дидактик имкониятлари етник-тарихий дунёқарашнинг ижтимоий-маънавий асосларини юзага чиқарадиган маълумотларни тарбиявий жиҳатларини тахлил қилиш, ўтмишни замонавийлик нуқтаи-назаридан тушуниш, ўзликни англашнинг футуристик хусусиятлари билан ўзаро алоқадорлигини таъминлаш асосида такомиллаштиришга доир қарашлардан Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2020-йил 2-мартдаги ПФ-5953-сон Фармони билан тасдиқланган 2017-2021-йилларда Ўзбекистон Республикасини ривожлантиришнинг бешта устувор йўналиши бўйича Ҳаракатлар Стратегиясини “Илм, маърифат ва рақамли иқтисодиётни ривожлантириш йили”да амалга оширишга оид давлат дастурининг 159-бандида белгиланган вазифаларни амалга ошириш мақсадида умумий ўрта таълимнинг “Aдабиёт ўқитиш консепсияси”ни ишлаб чиқишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Халқ таълими вазирлиги ҳузуридаги Республика Таълим марказининг 2022-йил 8-апрелдаги 01/11-02/-02-451-сон маълумотномаси). Натижада ўқитувчиларнинг педагогик мақсадга йўналтирилган поетик ва дидактик таҳлил компетенсияларини такомиллаштиришга еришилган;
    Чингиз Aйтматов асарларида педагогик қарашларнинг ўзига хосликлари асар мазмунига доир комплекс педагогик таъсирларнинг уйғунлаштиришга йўналтирилган тарбиявий жараённинг узлуксиз маънавий тарбия тизими билан вертикал интеграциясини таъминлаш асосида аниқлаштиришга доир таклиф ва тавсияларидан Aндижон давлат университетида 2020-2022-йилларда бажарилган ФЗ-202001064 – “Олий таълим муассасалари негизида мактабгача таълим ташкилотлари (МТТ)нинг замонавий дидактик методика таъминотини яратиш” мавзусидаги илмий лойиҳа доирасида фойдаланилган (Aндижон давлат университетининг 2022-йил 19-майдаги 39-04-1250-сон маълумотномаси). Натижада лойиҳа доирасида тайёрланган дидактик таъминот материалларида миллий тарбия ва умуминсоний қадриятлар уйғунлашувига еришилган;
Чингиз Aйтматов асарларининг педагогик хусусиятларини оммалаштиришнинг фаолиятга доир, мотивацион ва аксиологик жиҳатлари андрогогик ёндашувлар билан тарихий тафаккурнинг ижтимоий-педагогик интериоризация тамойилларига устиворлик бериш асосида аниқлаштиритиришга боғлиқ хулосаларидан Халқ таълими вазирининг 2020-йил 30-апрелдаги “Халқ таълимини ривожлантиришга қаратилган лойиҳаларни молиялаштириш тўғрисида”ги 114-сон буйруғига асосан “Республика таълим маркази негизида ўқув-методик адабиётларни нашрга тайёрлаш блокини ташкил етиш” лойиҳаси доирасида умумтаълим мактабларининг 5-7-синфлар учун дарсликларни яратишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Халқ таълими вазирлиги ҳузуридаги Республика Таълим марказининг 2022-йил 8-апрелдаги 01/11-02/-02-451-сон маълумотномаси). Ушбу мажмуа компонентларига педагогик тафаккур билан ёндашишнинг естетик-педагогик асослари сингдирилиб, натижада дарслик ва методик қўлланмалар мазкур ёндашувга кўра мазмунан бойитилган;
Чингиз Aйтматов ижодини ўрганишнинг миллий-педагогик ва компаративистик асослари ўз-ўзини ривожлантиришнинг ички англанганлиги билан аккомодациясини таъминлашнинг педагогик шартлари қатъиятлилик, интизомлилик, иродавийлик сифатларини ривожлантиришнинг шахсга қаратилган жиҳатларига устиворлик бериш асосида такомиллаштиришга оид таклиф ва тавсиялардан Республика Маънавият ва маърифат маркази ҳузуридаги Ижтмоий-маънавий тадқиқотлар унститунинг 2021-йилларда амалга оширилган ишларда, Чингиз Aйтматовнинг насрий асарларига таянган ҳолда ёш авлодни миллий қадриятларга содиқлик руҳида тарбиялашга бағишланган тарғибот тадбирларида фойдаланилган (Республика маънавият ва маърифат маркази ҳузуридаги ижтимоий-маънавий тадқиқотилар институтининг 2022-йил 19-апрелдаги 65-сон маълумотномаси). Натижада тарғибот олиб борилган ҳудудлардаги аҳоли орасида етнопедагогик тафаккурга таяниш ва унинг асосларидан фойдаланиш самарадорлигини оширишга еришилган.