Хонтурайев Бобур Aзимовичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
И. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Банк хизматлари бозорини рақамли маркетинг стратегиялари асосида ривожлантириш», 08.00.11 – Маркетинг ва 08.00.07 – Молия, пул муомаласи ва кредит
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2020.2.PhD/Iqt1323.
Илмий раҳбар: Aдилова Зулфия Джавдатовна, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: ТДИУ ҳузуридаги “Ўзбекистон иқтисодиётини ривожлантиришнинг илмий асослари ва муаммолари” илмий тадқиқот маркази.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат иқтисодиёт университети, DSc.03/30.01.2021.I.16.02
Расмий оппонентлар: Ергашходжаева Шахноза Джасуровна, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор; Раҳматов Ҳасан Ўткирович, иқтисодиёт фанлари доктори, доцент.
Йетакчи ташкилот: Тошкент молия институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
ИИ. Тадқиқотнинг мақсади Ўзбекистонда банк хизматлари бозорини рақамли маркетинг стратегиялари асосида ривожлантириш бўйича таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
ИИИ. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
услубий ёндашувга кўра “рақамли маркетинг стратегияси” тушунчаси бренд ҳақида виртуал дунёда хабардорликни ошириш ва янги мижозларни жалб қилиш, мақсадли бозор талабини қондириш, рақамли канал ва воситаларидан унумли фойдаланган ҳолда хизматларни таклиф қилиш босқичларни ўз ичига олган ва аниқ мақсадларга еришиш учун тузилган босқичма-босқич режа сифатида такомиллаштирилган;
тижорат банкларида рақамли маркетинг стратегияларини жорий етишда пирамида услубини қўллаш асосида рақамли маркетингнинг ижтимоий медиа маркетинг (СММ), контент маркетинг (CМ), қидирув механизмини оптималлаштириш (СЕО), рақамли мижоз тажрибаси (ДCЕ) ва рақамли бренд (ДБ) турларини қўллаш таклифи асосланган;
банк-мижоз тизимини кенгайтиришда мижозларнинг содиқлик даражасини електрон баҳолаш тизимига CСИ (сустомер сатисфаcтион индех), НПС (Нет Промотер Сcоре) калкуляторини жорий етиш асосида мижозлар садоқатини ўстириш орқали истеъмолчиларнинг хоҳиш-истакларини тўлиқ қондириш, харажатларни пасайтириш, сотув ҳажмини ва нархларни оширмаган ҳолда фойдани ўсишини таъминлаш бўйича банкнинг рақобатбардош позициясини шакллантириш имкониятлари асосланган;
банк соҳасида рақамли маркетинг стратегияларидан фойдаланишнинг ВAР (Веcтор Aуторегрессиве) ва AРДЛ (Aуторегрессиве Дистрибутед Лаг) економетрик моделлар асосида 2026 йилга қадар прогноз кўрсаткичлари ишлаб чиқилган.
ИВ. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Рақамли маркетинг стратегияларини Ўзбекистон банк хизматлар бозорига жорий қилиш бўйича олинган илмий тадқиқот натижалари асосида:
тижорат банклари рақамли маркетинг стратегияларидан фойдаланишнинг пирамида методологияси, тижорат банклари қўлаши керак бўлган ижтимоий медиа маркетинг, контент маркетинг, қидирув механизмини оптималлаштириш, рақамли мижоз тажрибаси ва рақамли бренд сингари стратегия турлари AТ “Aлоқабанк” фаолиятига жорий етилган. (Ўзбекистон Республикаси AТ “Aлоқабанк” 2021-йил 21-январдаги 25-09/257 сон маълумотномаси). Натижада AТ “Aлоқабанк”нинг ҳудудий таркибий бўлинмаларида маркетинг ва молия харажатларини 4-6 фоизга қисқартиришга еришилган;
тадқиқот ишида банк фаолиятида рақамли маркетинг инструментларини баҳолаш учун ишлаб чиқилган метрика ва асосий самарадорлик кўрсаткичларидан фойдаланишнинг зарурлиги ва аҳамияти борасидаги тавсиялар банкнинг ҳудудий таркибий бўлинмаларида маркетинг амалиётида амалга ошириш жараёнига татбиқ етилган. (Ўзбекистон Республикаси AТ “Aлоқабанк” 2021-йил 21-январдаги 25-09/257 сон маълумотномаси). Мазкур тавсияларнинг амалиётга жорий етилиши натижасида мижозлар билан ҳамкорлик муносабатлар 10 фоизга яхшиланган;
рақамали маркетинг, Интернет-маркетинг бўйича муаллиф томонидан берилган таъриф ва тушунчалар, улар орасидаги фарқлар бойича билдирилиган фикр ва тавсиялар 5230400 - Маркетинг (тармоқлар ва соҳалар бўйича) таълим йўналиши мутахассислиги талабалари учун тавсия етилган “Интернет маркетинг” номли дарслигида фойдаланилган. (ТДИУ, Иқтисодиёт, 2021. Ўз.РОЎМТВ, 2021-йил 18-августдаги 356-сонли буйруғи, № 356/7-264).
банк хизматлар бозорида истеъмолчилар хулқ-атворидаги ўзгаришларни ҳисобга олган ҳолда рақамли маркетинг каналларидан фойдаланишнинг зарурлиги ва аҳамияти борасидаги тавсияларидан “Ўзсаноатқурилишбанк” AТБ томонидан жисмоний шаҳсларга, кичик бизнес тадбиркорларга кредитлар, банк карталари, омонатлар пул ўтказмалари, хисоб-касса хизматлари, смс-банкинг бўйича ахборот ва хизматларни истеъмолчиларга тақдим етиш таклифи амалиётга жорий етилган. (Ўзбекистон Республикаси AТБ “Ўзбекистон саноат-қурилиш банки” 2021-йил 01-мартдаги 38-08/261-сон маълумотномаси). Мазкур тавсияларида келтирилиб ўтилган истеъмолчилар хулқ-атворидаги ўзгаришларни ҳисобга олиш келгусида жисмоний ва юридик шахсларнинг банк хизматларига бўлган еҳтиёжларини қондириш ва бериладиган кредитларга бўлган талабни ошириш имконини берган;
тадқиқот ишида банк-мижоз тизимини кенгайтиришда 7 та асосий метрика ва самарадорлик кўрсаткичларни қўллаш асосида банк хизматлари сифатини баҳолаш ва тадқиқотчи томонидан ишлаб чиқилган Нет Промотер Сcоре ва CСИ калкуляторларни (ҳттп://мижозбанк.уз/) қўллаш борасидаги йўриқнома Ўзбекистон Республикаси AТИБ “Ипотека Банк” ҳудудий таркибий бўлинмаларида кенг қўлланилди. Мазкур йўриқноманинг амалиётда қўлланилиши натижасида банк ходимларининг ишлаш самарадорлиги 20 фоизга ўсишига олиб келди. Шунингдек, AТИБ “Ипотека Банк”нинг Фаcебоок саҳифасида обуначилар сони 7 900 тага, Инстаграмда 14 695 тага, Телеграмда 47 899 тага, Ёутубеда 810 тага жами обуначилар сони 71 304 нафарга кўпайишга еришилган.
