Қодиров Жобир Рўзимаматовичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
И. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Ўрикларни қуритиш учун мўлжалланган табиий конвексия ва ҳаво коллекторли билвосита қуёш қуритгич қурилмаси”, 05.05.06- “Қайта тикланадиган енергия турлари асосидаги енергия қурилмалари” ихтисослиги бўйича.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2022.1.PhD/Т1154
Илмий раҳбар: Мирзайев Шавкат Мустақимович, техника фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Бухоро давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Қарши муҳандислик-иқтисодиёт институти, PhD.03/30.09.2020.Т.111.03. рақамли Илмий кенгаш.
Расмий оппонентлар: Искандаров Зафар Самандарович, техника фанлари доктори, профессор; Файзийев Тўлқин Aмирович, техника фанлари номзоди, доцент.
Йетакчи ташкилот: Тошкент ирригация ва қишлоқ хўжалигини механизациялаш муҳандислари институти” миллий тадқиқот университети.
Диссертация иши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
ИИ. Тадқиқотнинг мақсади ўрикларни қуритишга мўлжалланган табиий конвексияли ва ҳаво коллекторли билвосита қуёш қуритгич қурилмасини такомиллаштириш ва енергетик самарадорлигини асослашдан иборат.
ИИИ. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
қуритиш камерасида ўрнатилган шаффоф сирт орқали қўшимча қуёш нурланиши ҳосил бўлиши ҳисобига буғ-ҳаво аралашмасининг ички енергияси ва ҳавонинг табиий конвексияси интенсивлигини ошириш ҳамда бир вақтнинг ўзида ўрик маҳсулотини қуритиш ва сақлаш имконини берадиган қўшимча шаффоф сиртли комбинациялашган қуритгич-сақлагич қурилмаси ишлаб чиқилган;
қуёш қуритгичи ҳарорат-намлик режимининг тажрибавий тадқиқоти натижаларини умумлаштириш асосида қуритиш шкафи баландлиги, иссиқлик аккумуляторли қуёш ҳаво коллектори иссиқлик самарадорлик коеффицийенти ҳамда иссиқлик қувватини аниқлаш имконини берадиган ярим емпирик тенгламалар олинган;
табиий конвексияли билвосита қуёш қуритгичнинг қуритиш шкафига кирадиган ҳавонинг кириш ва чиқиш ҳароратларини инобатга олган ҳолда маҳсулотларни бир текис сифатли қуритилишини таъминлайдиган полкалар орасидаги оптимал масофани аниқлаш имконини берадиган дастурий таъминот ишлаб чикилган;
иссиқлик аккумуляторли қуёш ҳаво коллекторига кираётган ҳавонинг кириш ва чиқиш ҳароратлари ҳамда аккумулятор сиртидаги ҳароратларнинг вақтга боғлиқлик чегаравий шартларини инобатга олган ҳолда ҳавонинг ҳарорати ва тезлигини коллекторнинг узунлиги бўйича ўзгаришини аниқлаш имконини берадиган математик модели чекли елементлар усули билан ишлаб чиқилган.
ИВ. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Ўрикларни қуритиш учун мўлжалланган табиий конвексия ва ҳаво коллекторли билвосита қуёш қуритгич қурилмасини ишлаб чиқиш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
табиий конвексияли ва ҳаво коллекторли билвосита қуёш қуритгич қурилмаси Бухоро вилоятининг “Илҳом юлдузи замини” фермер ҳўжалигида жорий етилган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2022-йил 4-ноябрдаги 04/30-04/8158–сонли маълумотномаси). Натижада, қурилма ёрдамида чўл ҳудудлари ва марказлашган електр енергияси таъминотидан узоқда жойлашган боғдорчилик фермер хўжаликларида екологик тоза қуритилган маҳсулот олиш имконияти яратилган. Билвосита қуёш қуритгич қурилмасини қўллаш орқали мавсум давомида 1 тонна қуритилган ўрик маҳсулотини тайёрлаш учун сарф етилаётган 8280 кВт*соат енергия тежаб қолинишига ҳамда фермер хўжалигида анъанавий ёқилғи-енергия ресурсларининг тежалиши ҳисобига йиллик 25% иқтисодий самарадорликка еришилган.
