Sayt test rejimida ishlamoqda

Бебитов Рахимжон Рўзиевичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Камбағаллашган база соҳали яримўтказгич структуралар термосезгирлигининг хусусиятлари”, 01.04.10–«Яримўтказгичлар физикаси».
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2018.3.PhD/FM281.
Илмий раҳбар: Ёдгорова Дилбара Мустафаевна, техника фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Физика-техника институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: ЎзР ФА Физика-техника институти, DSc.02/27.02.2020.FM/T.110.01.
Расмий оппонентлар: Абдурахмонов Кахар Паттахович, физика-математика фанлари доктори, профессор; Қўчқаров Қудратулла Мамарасулович, физика-математика фанлари доктори, катта илмий ходим. 
Етакчи ташкилот: Қарақалпоқ давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: аниқлик кўрсаткичлари яхшиланган кремний диодли термодатчиги ишлаб чиқиш ва унинг термометрик хусусиятларини тадқиқ этишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк маротаба хона температурасида кремний асосли диодли термодатчикларда ишчи токи 1 мкА га тенг бўлган ҳолатда, ток қийматининг 1% га ўзгариши ± 0,11 °C ўлчов хатолигига, унинг 10% га ўзгариши эса ± 1,08 °С гача ўлчов хатолигига олиб келиши ва ўлчов аниқлиги ноидеаллик коэффициентининг технологик сочилишига боғлиқлиги, ҳамда ишчи токи 1 мкА га тенг бўлганда, ноидеаллик коэффициенти қийматининг 1% га ўзгариши  ± 0,35 °C ўлчов хатолигига, 10% га ўзгариши эса  ± 3,6 °С гача ўлчов хатолигига олиб келиши аниқланган;
илк маротаба чизиқли вольт-температура характеристикага эга тескари йўналишда уланган p-n-ўтишли термодатчигининг янги конструкцияси ишлаб чиқилган бўлиб, бунда база соҳасининг тўлиқ камбағаллашиш кучланиши температурани ўлчовчи потенциал сифатида қўллаш таклиф этилган;
таклиф қилинган чизиқли вольт-температура характеристикали термо-датчигида база соҳасини тўлиқ камбағаллашиш кучланиши ташқи манба кучланишининг ўзгаришига боғлиқ эмаслиги назарий ва тажриба асосида кўрсатилган, ҳамда -180 дан 180 оС гача бўлган температура оралиғида тажрибада текширилиб, термодатчикнинг температурага сезгирлиги бутун температура интервалида +2.18 мВ/оС  га тенглиги аниқланган;
таклиф қилинган чизиқли вольт-температура характеристикали термодатчиги ва анъанавий диодли термодатчикларини қиёсий ўрганиш асосида уларнинг температура сезгирлигига технологик ва материал параметрларнинг таъсирларини тавсифловчи аналитик ифодалар келтириб чиқарилган;
таклиф қилинган термодатчигининг p+-n-p структураси учун ушбу структурадаги киришмалар диффузия жараёнларини моделлаштириш асосида n-сохадаги киритма тақсимотини параболик деб ҳисоблаш мумкинлиги, аммо ушбу парабола ассиметрик бўлиб, максимал концентрация нуқтаси «юқоридаги» р+-соҳа томон силжиши кўрсатилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
База соҳаси тўлиқ камбағаллашган диод структураларнинг температурага сезгирлиги  хусусиятларини тадқиқ қилиш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
яримўтказгичли термодатчиклар олиш бўйича «Яримўтказгичли термодатчик»га Ўзбекистон Республикаси Интеллектуал мулк агентлигининг фойдали моделга патенти олинган (№ FAP 01626, 2021 й). Натижада ишлаб чиқилган термодатчиги томонидан энергия сарфини камайтириш ва унинг ўлчаш аниқлигини ошириш имконини берган;
база соҳаси тўлик камбағаллашган структураларла ўлчов параметри сифатида база соҳаси камбағаллашиш кучланишини қўллаш бўйича олинган натижалар «FOTON» акционерлик жамиятида кам қувватли кремнийли термодатчиклари технологиясини ишлаб чиқишда қўлланилган («Uzeltexsanoat» уюшмасининг 2021 йил 19 ноябрдаги 04-3/2452-сон маълумотномаси). Илмий натижалардан фойдаланиш истеъмол қуввати кам ва такрорланувчанлиги юқори бўлган термодатчик ишлаб чиқиш имконини берган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish