Носиров Иқболжон Қобилжон ўғлининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

И. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): “Такрорий екилган соя навларидан мўл ва ертаки ҳосил олиш агротехнологик елементларини ишлаб чиқиш (Aндижон вилоятининг ўтлоқи бўз тупроқлари шароитида)”, 06.01.08 –Ўсимликшунослик (қишлоқ хўжалиги фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2021.3.PhD/Qx798.
Илмий раҳбар: Тешайев Фатулло Журақулович, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Aндижон қишлоқ хўжалиги ва агротехнологиялар институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Aндижон қишлоқ хўжалиги ва агротехнологиялар институти, PhD.05/30.10.2020.Qx.126.01.
Расмий оппонентлар: Aбдурахмонов Содиқжон Обидович, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, профессор; Aбдурахмонов Хусниддин Ешмаматович, қишлоқ хўжалиги фанлари номзоди, катта икмий ҳодим.
Йетакчи ташкилот: Шоличилик илмий-тадқиқот институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
ИИ. Тадқиқотнинг мақсади Aндижон вилояти ўтлоқи-бўз тупроқлари шароитида такрорий екин сифатида парваришланаётган янги маҳаллий соя навларидан ертаки ҳамда юқори ҳосил олишда агротехнология елементларни ишлаб чиқиш ҳамда ишлаб чиқаришга тавсиялар беришдан иборат.
ИИИ. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор Aндижон вилоятининг ўтлоқи бўз тупроқлари шароитида екиб келинаётган ертапишар ҳамда ўрта-ертапишар янги маҳаллий соя навларидан ертаки, юқори сифатли дон ҳосили йетиштириш учун мақбул кўчат қалинлиги ҳамда дуккаклар 50-55% ва 60-65% пишиб йетилган муддатларда дефолиант қўллаш меъёрлари аниқланган; 
соя дуккакларининг ерта пишиб йетилишини таъминлаш мақсадида UzDEF дефолиантининг самарадорлиги илмий-назарий томондан асосланган;
соя навларининг кўчат қалинлиги ҳамда дефолиант қўллаш муддатлари ва меъёрига боғлиқ ҳолда дон ҳосилдорлиги ва сифат кўрсаткичлари ортиши, яъни 1,1-6,7 с/га дон ҳосили, 0,1-1,5% гача оқсил миқдори ошганлиги аниқланган;
соя екинининг баргларини тўкилишига, донларининг пишиши, бир дуккакдаги дон вазни, дон ҳосилдорлиги ҳамда доннинг сифат кўрсаткичларига UzDEF дефолиантини 3,4 ва 5 л/га меъёрларда қўллнилганда ижобий таъсири ва иқтисодий самарадорлиги аниқланган.
ИВ. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Такрорий екилган соя дуккакларини биологик йетилишини инобатга олган ҳолда UzDEF дефолиантини қўллаш бўйича олиб борилган тадқиқотлар натижалари асосида:
Соя дуккакларининг биологик йетилишига қараб дефолиантни қўллаш борасида «Такрорий екин сифатида екилган соя дефолиациясини сифатли ўтказиш» мавзусидаги тавсиянома тасдиқланган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2022 йил 11 октабрдаги 07/27-04/7371-сон маълумотномаси). Мазкур тавсиянома Aндижон вилоятининг пахтачилик ва ғаллачиликка ихтисослашган фермер хўжаликлари ва кластерларда соядан юқори, ертаки ва сифатли ҳосил йетиштиришда қўлланма сифатида хизмат қилмоқда;
Соя навларининг дуккакларини биологик йетилишини инобатга олган ҳолда мақбул қўллаш меъёри ва муддатларда дефолиантни қўллаш технологияси Aндижон вилояти, Пахтаобод ҳамда Олтинкўл туманларида жами 74,6 гектар майдонларида жорий етилган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2022 йил 11 октабрдаги 07/27-04/7371 сон маълумотномаси). Бунинг натижасида соянинг Ойжамол навини якка қатор усулда екиб, назарий кўчат қалинлиги 400-500 минг туп/га белгиланган, дуккаклар 50-55% пишиб йетилганда UzDEF дефолиантини 3 л/га меъёрда қўлланилганда 27,2 с/га дон ҳосили олиниб, рентабеллик даражаси 62,5% га, шу навнинг уруғларини қўшқатор усулида екиб, назарий кўчат қалинлиги 600-700 минг туп/га дуккаклар 60-65% пишиб йетилганда UzDEF дефолиантини 5 л/га меъёрда қўлланилганда 28,0 с/га дон ҳосили олишга еришилиб, рентабеллик даражаси 64,3% га тенг бўлди.
Соянинг Тўмарис МAН-60 навини уруғларини якка қатор усулда екиб, назарий кўчат қалинлиги 400-500 минг туп/га, дуккаклар 50-55% пишиб йетилганда УзДЕФ дефолиантини 4 л/га меъёрда қўллаш технологияси Олтинкўл туманида 31,9 гектарга жорий етилган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2022 йил 11 октабрдаги 07/27-04/7371 сон маълумотномаси). Натижада 23,8 с/га дон ҳосили олиниб, рентабеллик даражаси 54,5% га, уруғларни қўшқатор усулда екиб, назарий кўчат қалинлиги 600-700 минг туп/га белгиланган, дуккаклар 60-65% пишиб йетилганда УзДЕФ дефолиантини 5 л/га меъёрда қўлланилганда 26,2 с/га дон ҳосили олиниб, рентабеллик даражаси 60,2% га тенг бўлди.