Саидрасулов Шерзод Норбой Ўғлининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида еълон

И. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): «Електрон ҳукумат муҳитида ўзбек тилидаги фуқаролар мурожаатларини формаллаштириш алгоритмлари ва дастурий мажмуаси», 05.01.04 - Ҳисоблаш машиналари, мажмуалари ва компютер тармоқларининг математик ва дастурий таъминоти (техника фанлари). 
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2022.4.PhD/Т3213.
Илмий раҳбарнинг Ф.И.Ш., илмий даражаси ва унвони: Нишанов Aхрам Хасанович, техника фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Муҳаммад ал-Хоразмий номидаги Тошкент ахборот технологиялари университети.
Илмий кенгаш фаолият кўрсатаётган муассаса номи, Илмий кенгаш рақами: Тошкент ахборот технологиялари университети, DSc.13/30.12.2019.Т.07.01.
Расмий оппонентлар: Мухамедийева Дилноза Тулкуновна, техника фанлари доктори, профессор; Ешанкулов Ҳамза Илхомович, техника фанлари фалсафа доктори (PhD), доцент.
Йетакчи ташкилот номи: Бердақ номидаги Қорақалпоқ давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
ИИ. Тадқиқотнинг мақсади: Електрон ҳукумат муҳитида мурожаатлар портали орқали йўлланган табиий ўзбек тилидаги матнли мурожаатларни автоматик формаллаштириш ва предмет соҳалар бўйича таснифлаш масаласининг алгоритмик ва дастурий мажмуасини ишлаб чиқишдан иборат.
ИИИ. Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
табиий ўзбек тилидаги матнларни автоматик қайта ишловчи, ягона тизимга интеграция қилувчи лингвистик маълумотлар базаси лойиҳалаштирилган ва яратилган;
табиий ўзбек тилидаги фуқароларнинг матнли мурожаатларини таснифлаш учун кенгайтирилган қатламларга ажратиш алгоритми, мезонли таснифлаш танланмалари ва ранжирлаш функсиялари ишлаб чиқилган;
матнларни формаллаштириш усули ва формал мурожаатлар базасини комбинацияли қидириш алгоритми ишлаб чиқилган;
фуқаролар мурожаатларини таснифлаш ва формаллаштириш алгоритмлари асосида електрон ҳукумат тизимлари учун дастурий функсионал модулларининг тузилмаси ишлаб чиқилган.
ИВ. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши: Електрон ҳукумат муҳитида табиий ўзбек тилидаги матнли мурожаатларни автоматик формаллаштириш ва предмет соҳалар бўйича таснифлаш масаласи учун ишлаб чиқилган алгоритмлар ва усуллар бўйича олинган натижалар асосида:
Тадқиқотчи томонидан ишлаб чиқилган дастурий таъминот виртуал қабулхонанинг марказий бошқарув бўлимига 2022-йилнинг апрел ойидан бошлаб жорий етилган бўлиб, 5 ой давомида келиб тушган 450 мингга яқин мурожаатнинг 32% ни автоматик соҳаларга ажратиш имконини берди. Ушбу натижалар мурожаатлар тури ва сонини қанчалик ортиши билан билимлар базаси кенгайиши ҳамда бунинг натижасида самарадорлик кўрсаткичини кўтарилиши кўрсатади (Aхборот технологиялари ва коммуникацияларини ривожлантириш вазирлигининг 2022-йил 30-августдаги 33-8/5583-сон маълумотномаси).
Тадқиқотчи томонидан ишлаб чиқилган дастурий таъминот Електрон ҳукумат муҳитида қўлланилиши, яъни тегишли мутахассислар томонидан мурожаатларни автоматик қайта ишлашларида уларга оқилона қарор қабул қилишлари учун кўмак бериш имконияти яратилган. Натижада, бу еса иш унумдорлиги ўртача 20-30 % гача ортишига еришилди. Диссертация иши натижасида яратилган дастурий мажмуадан Ўзбекистон Республикаси електрон ҳукумат ахборот тизимларида табиий ўзбек тилидаги матнли мурожаатларни автоматик формаллаштириш ва предмет соҳалар бўйича таснифлаш масалаларида фойдаланилиши иш самарадорлигини ошишига хизмат қилади («УНИCОН.УЗ» - Фан-техника ва маркетинг тадқиқотлари марказининг 2022-йил 22- августдаги 5-3/1465-сон далолатномаси).
Дастурий таъминоти тегишли соҳа йўналиши кесимидаги фуқаролар мурожаатлари асосида шакллантирилган ўқув танланмадан фойдаланган ҳолда статик термлар тўпламини шакллантириш, мурожаатларни формаллаштириш ва таснифлаш ишлари амалга оширади ҳамда електрон ҳукумат муҳитида қўлланилиши, яъни тегишли мутахассислар томонидан мурожаатларни автоматик қайта ишлашларида уларга оқилона қарор қабул қилишлари учун кўмак бериш имконияти яратди. Натижада, иш унумдорлиги ўртача 20-30 % гача ортишига еришилди («Ўзбекистон почтаси» AЖнинг 2022-йил 18-августдаги далолатномаси).
Келажакда мазкур дастурий мажмуа Електрон ҳукумат муҳитига жорий етилса фуқароларнинг електрон мурожаатларининг тегиши предмет соҳаларини аниқлашда дастурий восита томонидан модераторларнинг оқилона қарор қабул қилишлари иш унумдорлигининг 20-25% гача ортишига, иш ҳажмининг еса 10-20% гача камайишига еришилади («Електрон ҳукумат лойиҳаларини бошқариш маркази» ДМнинг 2022-йил 22-августдаги далолатномаси).