Шамахмудова Aзиза Фуркатовна
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): “Нутқий актлар контекстида ҳурмат тамойилларини воқелантирувчи социопрагматик омиллар” (испан тили мисолида) 10.00.04–Европа, Aмерика ва Aвстралия халқлари тили ва адабиёти (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2021.1.DSc/Fil293
Илмий раҳбарнинг фамилияси, исми, шарифи, илмий даражаси ва унвони: Сафаров Шахриёр Сафарович, филология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Самарқанд давлат чет тиллар институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Мирзо Улуғбек номидаги Ўзбекистон миллий университети, DSc.03/30.12.2019.Fil.01.10.
Расмий оппонентлар: Маматов Aбди Ешонқулович, филология фанлари доктори, профессор; Бахранова Дилрабо Келдиёровна, филология фанлари доктори, профессор; Вирна Велазкес, филология фанлари доктори, профессор (Мексика).
Етакчи ташкилот: Бухоро давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади испан лингвомаданий ҳамжамиятида самарали мулоқот мазмун кўламини шакллантиришда иштирок етадиган лисоний ва нолисоний воситалар тизими асосида ҳурмат тамойиллари воқеланишининг социопрагматик асосларини очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
хушмуомала лисоний тузилмалар мулоқот бирлиги сифатида шаклланишида намоён бўладиган прагмалингвистик жараёнларнинг моҳиятини аниқлашда испан тилида олиб бориладиган мулоқот вазиятининг симметрик ёки асимметрик ижтимоий муносабатларнинг қайси гуруҳига тааллуқлигини уларнинг турли дискурс муҳитларида  воқеланишига кўра инобатга олиш лозимлиги исботланган; 
мулоқот мазмунининг шаклланишида суҳбатдошларнинг ижтимоий иерархия тузилишида тутган ўрнига кўра адресат ва адресантнинг ижтимоий мавқеи, прагматик заҳираси, маданий хусусиятлари, ёши ҳамда гендер омилларига асосланиб нутқий фаолият олиб бориш лозимлиги далилланган; 
испан тили соҳиблари орасида суҳбатдошнинг образига таҳдид солиш хавфини пасайтириш мақсадида нутқий мулоқот одобига мос келадиган ва оммалашган нутқий ҳаракат шакллари сифатида прагматик кўчимга асосланган билвосита нутқий актлар намоён бўлиши исботланган;
нутқий актларнинг испан лингвомаданиятида хушмуомала ифодаланишига таъсир етувчи етнопрагматик омил сифатида намоён бўладиган мулоқот муҳитини унинг иштирокчиларининг ёши, жинси, таълим даражаси ҳамда ижтимоий иерархик поғоналарда тутган ўрнига нисбатан учта ижтимоий муносабатлар асосланган;
турли мулоқот вазиятларида испан лингвомаданиятига хос бўлган ҳурмат тамойилларини воқелантиришнинг тил тизимига хос лексик-грамматик кўрсаткичларга ега бўлиши билан бир қаторда, мулоқот иштирокчиларининг миллий-маданий хусусиятларига кўра идиоетник мақомга ега нолисоний омиллар билан ҳам боғлиқлиги далилланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Ҳурмат тамойилларини нутқий актлар доирасида воқелантирувчи етнососиопрагматик омилларни тадқиқ етиш жараёнида олинган назарий ва амалий натижалари асосида:
хушмуомала лисоний тузилмалар мулоқот бирлиги сифатида шаклланишида намоён бўладиган прагмалингвистик жараёнларининг моҳиятини аниқлашда олиб бориладиган мулоқот вазиятининг тадқиқот доирасида таклиф етилган уч гуруҳидан қайси бирига тааллуқлигини инобатга олиш лозимлигига оид хулосалардан Буюк Британиянинг Уорвик Университетида фойдаланилган (Уорвик Университети халқаро алоқалар ва узлуксиз таълим Департаментининг 2022 йил 4 августдаги маълумотномаси). Натижада, хушмуомала коммуникатив стратегиясини белгилаш кўникмаларини шакллантириш ҳаракати жадаллашган;
мулоқот мазмунининг шаклланишида адресат ва адресантнинг ижтимоий мавқеи, прагматик заҳираси, маданий хусусиятлари, ёши ҳамда гендер омилларига асосланиб нутқий фаолият олиб бориш лозимлигига оид хулосалардан испан тили ўқитувчиларининг малакасини ошириш мақсадида Йевропа иттифоқининг ЕРAСМУС + дастури 561624-ЕПП-1-2015-УК-ЕППКA2-CБҲЕ-СП-ЕРAСМУС + CБҲЕ ИМЕП: «Ўзбекистонда олий таълим тизими жараёнларини модернизациялаш ва халқаролаштириш» номли фундаментал лойиҳада фойдаланилган (Самарқанд давлат чет тиллар институтининг 2022 йил 18 мартдаги 724/30.02.01-сон маълумотномаси). Натижада, ўқитувчиларни лингвистик ва коммуникативлик қобилиятини ошириш, прагмалингвистик компетенсия соҳасидаги билимини ошириш ҳамда таълим тизими жарёнини мустаҳкамлаш ва барқарорлаштириш мақсадида яратилган услубий қўлланмалар ишлаб чиқишда янги ёндашув сифатида хизмат қилган;
испан тили соҳиблари орасида суҳбатдошнинг образига таҳдид солиш хавфини пасайтириш мақсадида нутқий мулоқот одобига мос келадиган ва оммалашган нутқий ҳаракат шакллари сифатида билвосита нутқий актлар намоён бўлишига оид хулосалардан талабаларнинг лисоний компетенциясини шакллантириш мақсадида Ерасмус+ дастурининг ИCМ, КA-107 -International Credit Mobility between Yeuropean Union and Uzbekistan HEIs, through staff and student mobility yexchange projecs between Uzbekistan State University of World Languages and Valladolid University (Spain) - 2019-1-ЕС01-КA107-061356- (Европа Иттифоқи ҳамда Ўзбекистон Олий Таълим муассасалари ўртасида халқаро тажриба алмашинуви доирасида Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университети ҳамда Валядолид университети (Испания) ўртасидаги кредит сафарбарлиги) халқаро лойиҳаси доирасида фойдаланилган (Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университетининг 2022 йил 1 мартдаги 06-1/127-сон маълумотномаси). Натижада, икки ОТМ ўртасида илк бор испан тилидаги илмий ҳамда бадиий материаллар мисолида ҳарбир нутқий акт доирасида хушмуомала нутқий тузилмаларнинг воқеланиши, испан мулоқот маданиятининг устувор хусусиятлари ва уларнинг дискурсда фаоллашувига таъсир етадиган етносоциопрагматик омиллар тавсифи мазкур дастур мазмунини бойитган;
нутқий актларнинг испан лингвомаданиятида хушмуомала ифодаланишига таъсир етувчи етнопрагматик омил сифатида намоён бўладиган мулоқот муҳитини унинг иштирокчиларининг ёши, жинси, таълим даражаси ҳамда ижтимоий иерархик поғоналарда тутган ўрнига нисбатан учта ижтимоий муносабатлар гуруҳлари ажратиб таҳлил етиш усулларига оид хулосалардан екстралингвистик билим заҳирасини ошириш мақсадида Йевропа иттифоқининг ТЕМПУС дастури 2014-2016 йилларга мўлжалланган Tempus Project 544161-TEMPUS-1-2013-UK-TEMPUS-JPCR Aston University DETEL “Developing theTeaching of Yeuropen Languages: Modernizing Language Teaching through the development of blended Masteres Programmes” лойиҳаси доирасида фойдаланилган (Самарқанд давлат чет тиллар институтининг 2022 йил 18 мартдаги 725/30.02.01-сон маълумотномаси). Натижада, чет тилини ўргатишда интенсиянинг тагмаъноли ифодаланиши сабаблари тил тизимига хос лексик-грамматик кўрсаткичлар билан бир қаторда, екстралингвистик омиллар билан боғлиқ ҳолда олиб борилишига хизмат қилган;
турли мулоқот вазиятларида испан лингвомаданиятига хос бўлган ҳурмат тамойилларини воқелантиришнинг тил тизимига хос лексик-грамматик кўрсаткичларга ега бўлиши билан бир қаторда, идиоетник мақомга ега нолисоний омиллар билан ҳам боғлиқлигига оид хулосалардан тил таълимига оид виртуал ресурслар яратишни жадаллаштириш мақсадида И-204-4-5 рақамли “Инглиз тили мутахассислик предметларидан ахборот-коммуникацион технологиялари асосида виртуал ресурслар яратиш ва ўқув жараёнига жорий етиш” номли инновасион тадқиқот лойиҳасида фойдаланилган (Самарқанд давлат чет тиллар институтининг 2022 йил 19 мартдаги 728/30.02.01 - сон маълумотномаси). Натижада, социопрагматик омилларнинг нутқий стратегияга таъсирини аниқлаш йўллари “Назарий грамматика ва фонетика”, “Қиёсий тилшунослик”, “Лингвистик таҳлил методлари” каби фанларнинг назарий асосларини бойитишга хизмат қилган.