Sayt test rejimida ishlamoqda

Омонов Бахтиёржон Хабитовичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Инглиз ва ўзбек тилларидаги геологияга оид терминларнинг қиёсий тадқиқи», 10.00.06 – Қиёсий адабиёцҳунослик, чоғиштирма тилшунослик ва таржимашунослик (инглиз тили), (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: Б2021.1.PhD/Fil1648.
 Илмий раҳбар: Палуанова Халифа Дарибайевна, филология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университети, DSc.03/30.12.2019.Fil/Ped.27.01.
Расмий оппонентлар: Носиров Aбдурахим Aбдимуталипович, филология фанлари доктори, доцент; Шокиров Шерали Иброҳимович, филология фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD), доцент.
Етакчи ташкилот: Ўзбекистон миллий университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади инглиз ва ўзбек тилларидаги геология соҳасига оид терминларнинг структурал-семантик ва когнитив жиҳатларини очиб беришдан иборат.
III.Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
инглиз ва ўзбек тилларида геологияга оид терминологияда сўз ҳосил қилишнинг семантик, морфологик ва синтактик усулларини аниқлаш орқали мавжуд категориянинг икки хил маданиятдаги мазмунини лингвистик белгилар орқали ёритишнинг когнитив имкониятлари очиб берилган;
чоғиштирилаётган тилларда геология соҳасига оид термин тизимининг асосий шаклланиш манбаи сифатида ўзлашган сўзлар, байналминал сўзлар ҳамда калкаланган тил бирликлари хизмат қилиши лексик бирликларнинг деривасион мақомини асослаш орқали далилланган; 
геологияга оид терминларнинг сўз ёки сўз бирикмаси бўлиб, деннотатив, сигнификатив, синтагматик, категориал ва грамматик маъноларни ўз ичига олган семантик ва шаклий белгиларига ега бўлиши бошқа геологияга оид терминлар билан синонимик, полисемик, баъзан омонимик муносабатларга киришиши термин елементларининг ўзаро парадигматик ва синтагматик муносабатларини белгиловчи омил еканлиги исботланган;
терминларнинг динамик табиати ва уларнинг фикрлаш билан бевосита ўзаро таъсирида юзага келган лингвистик ва екстралингвистик омиллар асосида геологик термин тизимининг дискурс доирасида профессионал коммуникацияни амалга оширувчи когнитив структура сифатида хизмат қилиши асосланган.
IV.Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. инглиз ва ўзбек тилларидаги геологик соҳага оид терминларнинг структурал-семантик ва когнитив жиҳатларини очиб бепиш жараёнида олинган натижалар асосида:
инглиз ва ўзбек тилларида геологияга оид терминологияда сўз ҳосил қилишнинг семантик, морфологик ва синтактик усулларини аниқлаш орқали мавжуд категориянинг икки хил маданиятдаги мазмунини лингвистик белгилар орқали ёритишнинг когнитив имкониятларига оид хулосалардан Қўқон давлат педагогика институтида бажарилган С-ЕCAГД-18-CA-0067- рақамли “ФЙ 2018 Енглиш Accесс Миcросчоларшип Програм” номли Aмерика Қўшма Штатлари таълим ва маданий ишлар бюроси билан ҳамкорликдаги амалий лойиҳада фойдаланилган (Қўқон давлат педагогика институтининг 2021 йил 28 июлдаги 2175-сон маълумотномаси). Натижада мазкур хулосалар лойиҳа доирасида чет тил билим кўникмаларининг самарадорлигини оширишда, мавжуд дартурлар ва қўлланмаларнинг такомиллашувига хизмат қилган;
чоғиштирилаётган тилларда геология соҳасига оид термин тизимининг асосий шаклланиш манбаи сифатида ўзлашган сўзлар, байналминал сўзлар ҳамда калкаланган тил бирликлари хизмат қилиши лексик бирликларнинг деривасион мақомига оид хулосалардан Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университетида бажарилган AЛ-412104512-рақамли “Ўзбекистоннинг географик объектлари учун кўп тилдаги електрон луғат яратиш” мавзусидаги амалий лойиҳада фойдаланилган (Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университетининг 2022 йил 3 февралдаги 30/187-сон маълумотномаси). Натижада ушбу амалий лойиҳа доирасида яратилган кўп тилдаги електрон луғат янги илмий далиллар билан бойитилишига ва такомиллашишига хизмат қилган; 
геологияга оид терминларнинг сўз ёки сўз бирикмаси бўлиб, деннотатив, сигнификатив, синтагматик, категориал ва грамматик маъноларни ўз ичига олган семантик ва шаклий белгиларига ега бўлиши бошқа геологияга оид терминлар билан синонимик, полисемик, баъзан омонимик муносабатларга киришишига оид хулосалардан Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университетида бажарилган Ерасмус+ дастурининг ИCМ, КA-107 - Йевропа Иттифоқи ҳамда Ўзбекистон Олий Таълим муассасалари ўртасида халқаро тажриба алмашинуви доирасида Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университети ҳамда Бохумдаги Рур университети (Германия) ўртасидаги кредит сафарбарлиги - 2020-1-ДЕ01-КA107-005433 лойиҳасида фойдаланилган (Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университетининг 2022 йил 18 июлдаги ИРД/22204-сон маълумотномаси). Натижада ушбу амалий лойиҳа доирасида яратилган дарслик ва ўқув қўлланма янги илмий далиллар билан бойитилишига ва такомиллашишига хизмат қилган; 
геологик термин тизимининг лингвистик ва екстралингвистик омиллар асосида дискурс доирасида профессионал коммуникацияни амалга оширувчи когнитив структура сифатида хизмат қилишига оид хулосалардан Қўқон давлат педагогика институтида бажарилган 574097-ЕПП-1-2016-1-CЙ-ЕППКA2-CБҲЕ-ЖП рақамли “РУЕCВЕТ: “Россия ва Ўзбекистонда касбий таълим ва касб-ҳунар таълими миллий тизимларида касб-ҳунар таълими ва таълим учун кредитларни (кредитларни) ўтказиш бўйича Йевропа тизимини татбиқ етиш” номли халқаро лойиҳани амалга оширишда фойдаланилган (Қўқон давлат педагогика институтининг 2022 йил 23 июндаги 124-сон маълумотномаси). Натижада ушбу амалий лойиҳа доирасида яратилган дарслик ва ўқув қўлланма геология терминологиясига оид янги илмий далиллар билан бойитилган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish