Rasulov Voxob Rustamovichning

falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I. Umumiy ma’lumotlar.

Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): «Kub simmetriyali yarimo‘tkazgichlarda ballistik va sirt fotogal`vanik effekti hamda ikki o‘lchamli elektronli holatlarning nazariy tadqiqlari», 01.04.10–Yarimo‘tkazgichlar fizikasi (fizika-matematika fanlari).

Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2017.2.PhD/FM83.

Ilmiy rahbar: Karimov Ibroxim Nabievich, fizika-matematika fanlari doktori, professor.

Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Farg‘ona davlat universiteti.

IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa nomi, IK raqami: Andijon davlat universiteti, PhD.28.02.2018.FM.60.01.

Rasmiy opponentlar: Gulyamov Gafur, fizika-matematika fanlari doktori, professor; Imamov Erkin Zunnunovich, fizika-matematika fanlari doktori, professor.

Yetakchi tashkilot: O‘zbekiston Milliy universiteti.

Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.

II. Tadqiqotning maqsadi: kub simmetriyali yarimo‘tkazgichlarda yuz beruvchi ballistik va sirt fotogal`vanik effektlarning namoyon bo‘lish qonuniyatlari hamda ikki o‘lchamli elektronli holatlarni aniqlashdan iborat.

III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:

asimmetriyaviy qatlamli strukturalarda Bastard shartiga asosan qo‘shni qatlamlardagi elektro­nlar effektiv massalari turli qiymatli bo‘lgandagi elektronlar o‘tish koeffisientining ossillyasiyasi aniqlangan;

p-GaAsda elektron-fonon va elektron-foton o‘zaro ta’sir asimmetriyasiga bog‘liq bo‘lgan hamda  zona tarmoqlariaro bir fotonli o‘tishlarda kuzatiladigan chiziqli fotogal`vanik effekt tokining temperaturaviy bog‘lanishi uchun matematik ifoda aniqlangan;

murakkab valent zonali yarimo‘tkazgichda elektronlarning foton va fononlarda asimmetriyaviy sochilishi Keldish diagrammalar texnikasi metodida hisoblangan bo‘lib, ballistik fototokning spektral bog‘lanishi yutilish koeffisientining spektral bog‘lanishi bilan aniqlanishi ko‘rsatilgan;

ballistik fototok kovaklar gamil`tonianida to‘lqin vektorlariga chiziqli va kubinchi darajasiga mutanosib bo‘lgan hadlarning e’tiborga olinishi tufayli sodir bo‘lishi ko‘rsatilgan bo‘lib, yarimo‘tkazgich zonaviy parametrlar ishorasiga bog‘liq holda fototokning miqdoran o‘zgarishi aniqlangan;

tashqi magnit maydonidagi ko‘p vohali yarim cheksiz yarimo‘tkazgichda temperatura va chastotaga bog‘liq bo‘lgan hol uchun sirt fototokining matematik ifodasi keltirib chiqarilgan.

IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi.

Kub simmetriyali yarimo‘tkazgichlarda ballistik va sirt fotogal`vanik effekti hamda ikki o‘lchamli elektronli holatlarini aniqlash asosida:

fotogal`vanik effekt tadqiqotlari natijalari kub simmetriyali yarimo‘tkazgichlarda nochiziqli effektlarning elektronli holatlarga bog‘liqligi «Yarimo‘tkazgichlarda nochiziq­li va dispersiyaviy effektlar» loyihada dispersiyaviy optik hodisalarni o‘rganishda foydalanilgan (Rossiya Fanlar akademiyasi Fizika texnika institutining 2017 yil 5 dekabrdagi FTI-05-12/1025-son ma’lumotnomasi). Ilmiy natijalarning qo‘llanishi hajmiy yarimo‘tkazgichlarda intensivlikka nisbatan nochiziqli fotonli kinetik hodisalarni nazariy o‘rganish imkonini bergan;

yarim cheksiz ko‘p vohali yarimo‘tkazgichdagi sirt fototokining temperatura­viy bog‘lanishlari 10/2000 raqamli «Yarimo‘tkazgichli kristallar va kvant o‘lchamli foto o‘yg‘otilgan va kanallashgan ionlarning eksiton-polyariton lyuminessensiyasi» grant loyihasida o‘lchamli kvantlashgan yarimo‘tkazgichlarda optik hodisalar mexanizmini aniqlashda foydalanilgan (Fan va texnologiyalar agentligining 2017 yil 10 oktyabrdagi FTA-02-11/834-son ma’lumotnomasi). Ilmiy natijalardan foydalanish eksiton- polyaritonli optik o‘tishlarga sirt hodisalarining ta’sirini o‘rganish imkonini bergan;

ko‘p qatlamli yarimo‘tkazgichli strukturalarda Bastard sharti e’tiborga olingan holda elektronli holatlarning nazariy hisoblashlari F2-21 raqamli «Yarimo‘tkazgich-dielektrik chegarasidagi sirt holatlar zichligini aniqlashning matematik modellashtirish» grant loyihada yarimo‘tkazgich-dielektrik kontakti sohasidagi holatlarni o‘rganishda foydalanilgan (Fan va texnologiyalar agentligining 2017 yil  10 oktyabrdagi FTA-02-11/834-son ma’lumotnomasi). Ilmiy natijalardan foydalanish kontakt sohasidagi ikki o‘lchamli elektronli tizimlardagi kinetik hodisalarni nazariy o‘rganish imkonini bergan.