Sayt test rejimida ishlamoqda

Тиллабеков Бекзод Алишер ўғлининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон


I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Суғориладиган типик бўз тупроқлар шароитида янги турдаги микроэлементли фосфорли ўғитларнинг ғўза ҳосилдорлигига таъсири”, 06.01.04 – «Агрокимё» (Қишлоқ хўжалиги фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2019.4.PhD/Qx503.
Илмий раҳбар: Ниязалиев Бегали Ирсалиевич, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Пахта селекцияси, уруғчилиги ва етиштириш агротехнологиялари илмий-тадқиқот институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тупроқшунослик ва агрокимёвий тадқиқотлар институти, DSc.25/30.12.2019.Qx/B.43.01.
Расмий оппонентлар: Санақулов Акмал Лапасович, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, доцент; Каримбнердиева Амина Азимовна, қишлоқ хўжалиги фанлари номзоди, катта илмий ходим.
Етакчи ташкилот: Ўзбекистон миллий университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади маҳаллий хом ашёдан тайёрланган таркибида мис ва молибден микроэлементлари бўлган янги турдаги суперфосфат ўғитини суғориладиган типик бўз тупроқлар шароитида қўллаш муддатларига боғлиқ ҳолда тупроқнинг агрокимёвий хоссаларига ҳамда ғўза ҳосилдорлигига ва тола сифатига таъсирини аниқлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
эскидан суғориладиган типик бўз тупроқлар шароитида ғўзада азот (200 кг/га) ва калий (100 кг/га) ўғитлар фонида маҳаллий хом ашёдан тайёрланган янги турдаги микроэлементли суперфосфат ўғитини (140 кг/га) мақбул қўллаш (кузги шудгорда ва шоналашда, кузги шудгорда ва гуллашда) муддатлари аниқланган;
маҳаллий хом ашёдан тайёрланган янги турдаги (Cu ва Mo) микроэлементли суперфосфат ўғитини азот ва калий фонида тупроқнинг агрокимёвий хоссаларини (NO3, P2O5, K2O ва Cu, Mo) ўзгаришига мақбул таъсири исботланган; 
ғўза томонидан NPK, Cu ва Mo элементларини мақбул ўзлаштирилиши, 1 тонна ҳосил учун сарфлаши, тўплаши ва фосфорни фойдаланиш коэффициенти 4 йилда ўртача 5,0 фоизга ортганлиги асосланган;
микроэлементли суперфосфат ўғитини ғўзани ўсиши, ривожланиши, ҳосилдорлиги ва толанинг сифат кўрсаткичларига (тола чиқими 37,2%, узунлиги 30,9 мм, 1000 дона чигит вазни 119,8 г) ижобий таъсир қилиши асосланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Маҳаллий хом ашёдан тайёрланган янги турдаги микроэлементли суперфосфат ўғитини суғориладиган типик бўз тупроқлар шароитида ғўзада қўллашнинг мақбул муддатларини аниқлаш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
«Маҳаллий фосфоритлардан тайёрланган микроэлементли (Cu, Mo) суперфосфат ўғитини ғўзада қўллаш бўйича тавсиялар» Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг Тошкент вилояти Пискент тумани қишлоқ хўжалиги бўлимига амалиётда фойдаланиш учун топширилган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2021 йил 6 октябрдаги № 02/025-4052-сон маълумотномаси). Натижада, тумандаги пахтачиликка ихтисослашган кластер ва фермер хўжаликларида қўлланма сифатида хизмат қилган;
эскидан суғориладиган типик бўз тупроқлар шароитида парваришланадиган ғўзадан юқори ҳосил олишда янги турдаги таркибида мис ва молибден микроэлементлари бўлган суперфосфат ўғити мақбул муддатларда (N- 200, K2О-100 кг/га фонида P2O5-100 кг/га кузги шудгорда ва 40 кг/га ғўзани шоналаш даврида) қўллаш агротехнологиялари Тошкент вилояти Пискент туманидаги «Ҳайдаров Музаффар» фермер хўжалигида 33 гектар, «Улуғбек Пискент Агро» фермер хўжалигида 42 гектар, «Авазова Мухаббат» фермер хўжалигида 43 гектар хамда Пахта селекцияси, уруғчилиги ва етиштириш агротехнологиялари илмий-тадқиқот институти тажриба участкасида 1 гектар, жами 119 гектар майдонларда амалиётга жорий қилинган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2021 йил 6 октябрдаги №02/025-4052-сон маълумотномаси). Натижада, тупроқнинг агрокимёвий хоссалари (NO3, P2O5, K2O, Cu ва Mo) яхшиланган, фосфорни фойдаланиш коэффициенти суперфосфатга нисбатан ўртача 5,0 фоизга ортган, ғўзани ўсиб, ривожланиши учун мақбул озиқланиш шароити яратилган ва гектаридан 3-4 центнер қўшимча пахта ҳосили олинган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish