Sayt test rejimida ishlamoqda

Панжиев Улуғбек Рустамовичнинг

фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

 

I. Умумий маълумотлар.

Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Саноат оқава сувларини тозалаш учун чиқиндилардан ионитлар олиш», 11.00.05–Атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва табиий ресурслардан оқилона фойдаланиш (кимё фанлари).

Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2017.2.PhD/К47.

Илмий раҳбар: Мухамедгалиев Бахтиёр Абдуқодирович, кимё фанлари доктори, профессор.

Диссертация бажарилган муассаса номи: Қарши муҳандислик-иқтисодиёт институти.

ИК фаолият кўрсатаётган муассасалар номи, ИК рақами: Умумий ва ноорганик кимё институти, Тошкент кимё-технология институти, DSc.27.06.2017.K/T.35.01.

Расмий оппонентлар: Муталов Шухрат Аҳмаджонович, кимё фанлари доктори, доцент; Эшметов Иззат Дўсимбатович, техника фанлари доктори, катта илмий ходим.

Етакчи ташкилот: Термиз давлат университети.

Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.

II. Тадқиқотнинг мақсади: госсипол смоласи ва гидролиз саноати иккиламчи маҳсулоти фурфурол асосида поликонденсацион турдаги қўлланиши  қулай, арзон, термо-кимёвий барқарор, механик мустаҳкам ионалмашувчи полимерлар олиш технологиясини ишлаб чиқишдан иборат.

III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:

илк бор госсипол смоласи асосида синтез қилинган ионитнинг қимматбаҳо ва тарқоқ ер элементлар ионларига нисбатан юқори селективликка эга эканлиги аниқланган;

полимерни ҳосил бўлиш реакциясини реакция ҳарорати, катализатор, бошланғич маномерлар концентрациясига боғлиқлиги аниқланган;

синтез қилинган ионитларнинг жуда юқори бактерецид ва дезинфекцияловчи хусусиятга эга эканлиги исботланган;

синтез қилинган ионитларнинг сульфат тикловчи бактерияларни ингибирлаш хоссасига эга эканлиги ва бу билан металларнинг биокоррозиясини олдини олиш мумкинлиги аниқланган;

госсипол смоласи ва фурфурол асосида олинган полимерларни фосфориллаш йўли билан полифункционал фосфорли нордон катионит олишнинг принципиал имкониятлари аниқланиб, бу билан фосфорли ионит ва ионалмашувчи материалларни ишлаб чиқариш технологияси яратилган;

синтез қилинган ионитларни олишнинг ва амалиётда қўллашнинг оптимал шароитлари аниқланган.

IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.

Маҳаллий хомашёлар асосида оқова сувларни тозалаш ва таркибидаги қимматбаҳо металл ионларини ажратиб олиш бўйича олинган илмий натижалар асосида:

госсипол смоласи асосида оқава сув таркибидан қимматбаҳо металл ионларини самарали ажратиб олувчи ионит олиш усулига Ўзбекистон Республикаси Интеллектуал мулк агентлиги томонидан ихтирога патент олинган (№IAP 05414). Натижада оқава сувни тозалаш жараёнининг самарадорлиги 96%гача ошириш ва маҳсулотнинг таннархи 1,5–2 баробар арзонлаштириш имконини берган;

саноат оқава сувларини тозалаш ва зарарсизлантирувчи таркиб олиш усулига Ўзбекистон Республикаси Интеллектуал мулк агентлиги томонидан ихтирога патент олинган (№IAP 05474).  Натижада олинган ионитни кўпгина хавфли ва касаллик чиқарувчи Salmonella, Choleracus, Vibroparaaemolyticus и Staphilococcus каби бактерияларни 98%гача йўқ қилиши, иқтисодий самарадорлик 2,5–3 баробарга кўтариш имконини берган;

синтез қилинган ионитлар «Шўртаннефтегаз» МЧЖда саноат оқава сувларини юмшатиш ва рангли металларни ажратиб олиш жараёнида амалиётга жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Экология ва атроф-муҳитни мухофаза қилиш давлат қўмитасининг 2017 йил 5 декабрдаги 02-03/2-6697-сон маълумотномаси). Оқава сув таркибидаги Cu+2 катионини 89,5%, Ni+2 катионини 64%,  Co+2 катионини 74,6% камайтириш имконини берган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish