Егамбердийев Бехзод Бахтияровичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертасия ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертасия мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): «Тезюрар пойезд ҳаракати фазовий масаласининг аеродинамик модел ва ҳисоблаш алгоритмлари асосида қаршилигини тадқиқ қилиш», 05.01.07 – Математик моделлаштириш. Сонли усуллар ва дастурлар мажмуи (техника фанлари).
Диссертасия мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2022.1.PhD/Т2641.
Илмий раҳбар: Равшанов Нормахмад, техника фанлари доктори, профессор.
Диссертасия бажарилган муассаса номи: Рақамли технологиялар ва сунъий интеллектни ривожлантириш илмий-тадқиқот институти.
Илмий кенгаш фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, Илмий кенгаш рақами: Рақамли технологиялар ва сунъий интеллектни ривожлантириш илмий-тадқиқот институти, DSc.13/30.12.2021.Т.142.01.
Расмий оппонентлар: Хўжайев Исматулло Кушайевич, техника фанлари доктори, профессор; Муҳамедийева Дилдора Кабиловна, техника фанлари доктори (DSc).
Йетакчи ташкилот: «ММФИ» миллий тадқиқот ядро университети» федерал давлат автоном олий таълим муассасаси.
Диссертасия йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади ҳаво оқими билан тезюрар пойездини оқиб ўтиш ва унинг ҳаракати остида заррачаларнинг кўчиш просессини ҳисоблаш жараёнларининг математик моделларини, ҳисоблаш алгоритмларини ва дастурий таъминотларини яратишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
потенсиал ҳаво оқими орқали тезлик майдонлари, нормал ва уринма кучланишлар, бўйлама ва кўндаланг аеродинамик кучларни аниқлаш ҳисобига еллипсоид атрофидаги оқим жараёнининг математик модели такомиллаштирилган;
ҳавонинг пастки ёпишқоқ қатламидаги тезлик профилларини ҳисоблаш ва уринма кучланиш қийматини аниқлаш асосида бир текислик бўйлаб ва икки текислик орасидаги икки қатламли ҳаво оқимининг математик моделлари такомиллаштирилган;
тезюрар пойездининг уч ортогонал кесимларини ҳисобга олган ҳолда атрофидаги ҳаво оқимларининг икки ўлчовли математик моделлари ҳамда ҳаво босими ва тезлик профилларини ҳисоблаш алгоритмлари ишлаб чиқилган;
заррачаларнинг шакли, оғирлиги ва зичлигини ҳисобга олган ҳолда тезюрар пойезд ҳаракати натижасида заррачаларнинг йер устки қатламидан кўчиш жараёнинг математик моделлари ҳамда критик кўчиш тезлиги ва уларнинг салтасия вақтидаги трайекторияларини ҳисоблаш алгоритмлари ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши:
Тезюрар пойездларнинг аеродинамикасини ўрганиш натижалари асосида:
бир ва икки текисликлар ҳаракатидан иборат бўлган ҳолатларни ўрганиш доирасида аниқланган ёпишқоқ ҳавонинг пастки қатламидаги тезликлар профили ва қаттиқ сиртларга уринма кучланиш қиймати, ҳамда тезюрар пойезднинг учта текисликдаги аниқланган қаршилик кучлари ва учта ортогонал кесимдаги ҳавонинг профил тезликлари бўйича олинган математик моделлар, ҳисоблаш алгоритмлар ва дастурий таъминот «Ўзбекистон темир йўллари» аксиядорлик жамиятига жорий қилинган («Ўзбекистон темир йўллари» AЖнинг 2022 йил 17 августдага №01/2856-22-сон маълумотномаси). Натижада тезюрар пойездларнинг бутун йўналиши бўйлаб пойезд ҳаракати ва атроф муҳитнинг хавфсизлиги таъминлашга хизмат қилган;
тезюрар пойезд ҳаракати натижасида йер юзасидаги қаттиқ заррачаларининг кўчишининг математик моделлари ва заррачаларнинг кўчиш критик тезлиги, ҳамда улар ҳаракатларининг қонуниятларини ҳисоблаш алгоритмлари «Ўзбекистон темир йўллари» аксиядорлик жамиятига жорий қилинган («Ўзбекистон темир йўллари» AЖнинг 2022 йил 17 августдага №01/2856-22-сон маълумотномаси). Натижада тезюрар пойезди ҳаракати пайтида йер усти зарраларининг дефлясияси минималлаштириш имконини берган.