Халитова Роза Алимовнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): “Педагогика олий таълим муассасаларида генетика бўлимини ўқитиш методикасини такомиллаштириш”, мавзусидаги диссертация иши, 13.00.02 – Таълим тарбия назарияси ва методикаси (биология) (педагогика фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2021.1.PhD/Ped2286.
Илмий раҳбар: Шахмурова Гульнара Абдуллаевна, биология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат педагогика университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Қорақалпоқ давлат университети, PhD.03/30.12.2019.В.20.04.
Расмий оппонентлар: Жугинисов Тангирберген Исаевич, биология фанлари доктори, доцент; Карахонова Лобар Мусохоновна, педагогика фанлари бўйича фалсафа доктори, катта илмий ходим.
Етакчи ташкилот: Навоий давлат педагогика институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади педагогика олий таълим муассасасида “Генетика” бўлимини ўқитиш методикасини талабаларнинг тадқиқотчилик ва лойиҳалаштириш фаолияти воситасида такомиллаштиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
олий талим муассасалари талабаларининг генетик саводхонлиги ва тадқиқотчилик компетенцияларини баҳолаш “генетик саводхонлик”, “генетик компетентлик”, “геном саводхонлик” тушунчаларининг моҳиятини аниқлаштириш ҳамда иерархик ва изчилликда ўқитиш адекватлигини таминлаш асосида такомиллаштирилган;
бўлажак биология ўқитувчиларининг генетик саводхонлиги ва тадқиқотчилик компетенциялари тадқиқотчилик фаолият ва лойиҳалашга йўналтириш, касбий реабилитация каби усулларини уйғунликда қўллаш ҳамда оддийдан-мураккабга ўтиш принциплари очиб берилган;
“Генетика” бўлимини ўқитишнинг тузилмавий-функционал модели касбий ва генетик маданиятни шакллантиришга қаратилган “Генетика” курсини реализациялаш ҳамда ўқув ҳаракатлари даражаларини назарий ва амалий машғулотлар мазмунига рефлексив диагностика муҳитида оптималлаштириш тизими ишлаб чиқилган;
“Генетика” бўлимини ўқитиш методикаси тадқиқотчилик фаолияти ва лойиҳалаштириш жараёнини истиқболдаги педагогик мақсадларга мос равишда амалий ва мустақил ишлаш таъминоти мобиллигини таъминлаш ҳамда унификациялаш асосида такомиллаштирилган таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Бўлажак биологимя ўқитувчиларини тайёрлаш жараёнида генетик тадқиқотчилик ва тадқиқотчилик компетенцияларини шакллантиришга қаратилган “Генетика” бўлимини ўқитиш методикасини такомиллаштириш бўйича олинган натижалар асосида:
олий талим муассасалари талабаларининг генетик саводхонлиги ва тадқиқотчилик компетенцияларини баҳолаш “генетик саводхонлик”, “генетик компетентлик”, “геном саводхонлик” тушунчаларининг моҳиятини аниқлаштириш ҳамда иерархик ва изчилликда ўқитиш адекватлигини таминлаш асосида такомиллаштириш бўйича таклиф ва тавсиялардан A1-ФК-010040 “Таълимда саломатликни сақлаш – соғлом ва баркамол авлодни тарбиялашнинг самарали методи (психик, маънавий, репродуктив саломатликни сақлаш)” лойиҳаси доирасида белгиланган вазифаларни амалга оширишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Халқ таълими Вазирлиги, Низомий номидаги Тошкент давлат педагогика университетининг 2022 йил 2 апрелдаги 02-07-913/04-сон далолатномаси). Натижада, педагогика ОТМ талабаларининг касбий тайёргарлик тизимида “Генетика” бўлимининг дидактик имкониятлари кенгайтирилган;
бўлажак биология ўқитувчиларининг генетик саводхонлиги ва тадқиқотчилик компетенциялари тадқиқотчилик фаолият ва лойиҳалашга йўналтириш, касбий реабилитация каби усулларини уйғунликда қўллаш ҳамда оддийдан-мураккабга ўтиш принциплари асосида такомиллаштиришга оид амалий таклиф ва тавсиялардан “Генетика ва эволюцион таълимот (Генетика)” ўқув қўлланмасини ишлаб чиқиш ва жорий этишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2021 йил 28 августдаги 375-сон буйруғи, 375-044-рақамли нашр гувоҳномаси). Натижада, тадқиқотчилик компетенцияни, касбий генетик саводхонликни шакллантиришга қаратилган “Генетика” бўлимини ўқитиш методикасини тадқиқотчилик фаолияти воситасида такомиллаштиришга эришилган;
“Генетика” бўлимини ўқитиш тузилмавий-функционал модели касбий ва генетик маданиятни шакллантиришга қаратилган “Генетика” курсини реализациялаш ҳамда ўқув ҳаракатлари даражаларини назарий ва амалий машғулотлар мазмунига рефлексив диагностика муҳитида оптималлаштириш асосида такомиллаштириш бўйича амалий таклиф ва тавсиялар “Биология ўқитиш методикаси” ўқув қўлланмаси мазмунига сингдирилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2022 йил 17 мартдаги 106-сон буйруғи, 106-252-рақамли нашр гувоҳномаси). Натижада, генетик саводхонликни шакллантиришга кўмаклашадиган тадқиқотчилик ва лойиҳалаш фаолияти воситасида бўлажак биология ўқитувчиларини тайёрлаш самарадорлигини оширишга эришилган;
“Генетика” бўлимини ўқитиш методикаси тадқиқотчилик фаолияти ва лойиҳалаштириш жараёнини истиқболдаги педагогик мақсадларга мос равишда амалий ва мустақил ишлаш таъминоти мобиллигини таъминлаш ҳамда унификациялаш асосида такомиллаштириш бўйича амалий таклиф ва тавсиялар “Генетикадан топшириқлар тўплами” (001186-сонли гувоҳнома), “Генетика ва ва эволюцион таълимот (Генетика) фанида лойиҳалаш технологиясидан фойдаланиш” (004582-рақамли гувоҳнома), «Генетика бўлими бўйича лаборатория машғулотларига раҳбарлик» (004583-рақамли гувоҳнома) ўқув-методик қўлланмалари мазмунига сингдирилган. Натижада, “Генетика” бўлимини ўрганишда тадқиқотчилик фаолияти ва лойиҳалаш технологиясидан фойдаланиш самарадорлигини оширишга эришилган.