Юсупов Абдусамат Қўчқоровичнинг 
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Ғўзанинг генетик жиҳатдан бойитилган селекцион ашёларини яратишда мураккаб дурагайлашнинг самарадорлиги”, 06.01.05−Селекция ва уруғчилик (қишлоқ хўжалиги фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2019.3.PhD/Qx451.
Илмий раҳбар: Намазов Шадман Эргашович, қишлоқ хўжалиги фанлари номзоди, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Пахта селекцияси, уруғчилиги ва етиштириш агротехнологиялари илмий-тадқиқот институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Пахта селекцияси, уруғчилиги ва етиштириш агротехнологиялари илмий-тадқиқот институти, PhD.05/27.02.2020.Qx.42.02.
Расмий оппонентлар: Рашидова Дилбар Каримовна, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори; Рахмонқулов Мурод Саид-Акбарович, қишлоқ хўжалик фанлари доктори.
Етакчи ташкилот: Ўзбекистон Миллий университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади турли генотипга эга бўлган ўрта толали ғўза навлари иштирокида яратилган оддий ва мураккаб дурагайларда айрим хўжалик учун қимматли белгиларнинг ирсийланиши ҳамда ўзгарувчанлигининг қиёсий самарадорлигини ўрганиш асосида амалий селекция жараёнида фойдаланиш учун қимматли белгиларнинг юқори даражадаги ижобий мажмуасига эга бўлган бошланғич ашёларни яратишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
турли генетик асосга эга бўлган ғўза навлари иштирокида яратилган оддий ва мураккаб дурагайларнинг F1 авлодида асосий хўжалик белгиларининг доминантлик кўрсаткичлари бошланғич ашёларнинг генотипи ҳамда дурагайлаш услубларига боғлиқ тарзда намоён бўлиши аниқланган;
яратилган оддий ва мураккаб F1 дурагайларида асосий хўжалик учун қимматли белгилар бўйича ижобий оралиқ ҳамда гетерозис ҳолатдаги ирсийланиши аниқланган;
Ғ2-Ғ3 дурагайларида белгиларнинг вариацион таҳлили ўрганилган аксарият белгилар бўйича ижобий трансгрессия юз бериши ҳамда мураккаб дурагайлаш услуби қўлланилганда оддий дурагайлашга трансгрессив рекомбинантларнинг ажралиб чиқиш имконияти нисбатан юқори эканлиги тасдиқланган; 
оддий дурагайларга нисбатан мураккаб дурагайларнинг F3 авлодларида толанинг асосий технологик кўрсаткичлари ўрта ва кучли даражадаги ижобий боғликликка эга рекомбинантларни танлаш имконияти юқорилиги  исботланган;
хўжалик учун қимматли белгиларнинг ижобий мажмуасига эга ҳамда генетик жиҳатдан бойитилган генотипларни яратишда мураккаб дурагайлаш услуби оддий дурагайлашга нисбатан самарадор эканлиги тасдиқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Ўрта толали ғўза навлари селекциясида оддий ва мураккаб дурагайлашнинг қиёсий самарадор-лигини ўрганиш бўйича олиб борилган тадқиқотлар натижалари асосида:
тадқиқотлар натижасида ғўза генофонди қимматли хўжалик белгилар мажмуасига эга, тола сифати ва чиқими юқори IV-типга мансуб, шу билан биргаликда  сув танқислигига чидамли ва машина терими учун мос бўлган Т-545-546/17 ва Т-1029-1030/17 тизмалари билан бойитилган (Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2020 йил 31 декабрдаги 02/020-4734-сон маълумотномаси). Натижада, ушбу ғўза тизмаларидан генетика ва селекция соҳасидаги назарий ҳамда амалий тадқиқотларда бошланғич ашё сифатида фойдаланилмоқда;
аналитик селекция услуби орқали яратилган, тезпишарлиги 110-112 кун, битта кўсакдаги пахта вазни 6,0-6,2 гр, тола чиқими 36,0-37,0%, микронейри 4,4-4,6, тола узунлиги 1,31-1,32 дюйм, тола  узилиш  кучи 34,5 гс/текс ва  хосилдорлиги 38,8 ц/га бўлган ғўзанинг ўрта толали С-7305 нави Оққўрғон тажриба станциясида 10 га майдонга жорий этилиб, бирламчи уруғчилиги ташкил этилган (Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2020 йил 31 декабрдаги 02/020-4734-сон маълумотномаси). Натижада, андоза С-6524 навига нисбатан 3 кунга тезпишарлиги, тола чиқими 1,8% га ва пахта ҳосилдорлиги 4,0-4,5 ц/га юқорилиги тасдиқланган;
ўрта толали С-7305 ғўза нави 2020-2021 йилда Қишлоқ хўжалик экинларни навларини синаш Марказининг “Грунтназорат” нав синовида ўрганилиб, нав тозалиги 96% ни ташкил этгани учун 2020 йилдан Марказнинг турли тупроқ-иқлим шароитларида жойлашган 29 та нав  синаш шаҳобчаларида синовдан ўтган (Қишлоқ хўжалик экинлари навларини синаш марказинмнг 2022 йил 3-мартдаги т-6/01-07-131-сон маълумотномаси). Натижада, Тошкент вилояти тупроқ-иқлим шароитига мос, тезпишар, ҳосилдорлиги ва иқтисодий самрадорлиги юқори бўлган нав сифатида уруғлари кўпайтирилмоқда.