Холбоев Юсубжон Хакимовичнинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган тармоғи номи): «Мочевина ҳосилалари асосида янги товарлар олиш ва уларни халқ табобатидаги ўрни», 02.00.09 – Товарлар кимёси, 14.00.41 – Халқ табобати (кимё фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2022.3.DSc/K136.
Илмий маслаҳатчилар: Махсумов Абдухамид Гофурович, кимё фанлари доктори, профессор; Асқаров Иброҳим Рахмонович, кимё фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Андижон давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Андижон давлат университети, DSc.03/29.10.2021.К.60.05.
Расмий оппонентлар: Мадихонов Неъматхон, кимё фанлари доктори, профессор; Сманова Зулайҳо Асаналиевна, кимё фанлари доктори, профессор; Ғофуров Махмуджон Бакиевич, кимё фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Фарғона жамоат саломатлиги тиббиёт институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: ароматик иккиламчи аминлар, диизоцианатлар, мочевина ҳосилалариасосида янги турдаги биологик фаол бирикмаларсинтез қилиш, уларнинг кимёвий таркибини аниқлаш, ҳамда доривор ўсимликлар асосида табиий озиқ-овқат қўшилмалари ишлаб чиқиш ва кимёвий таркиби асосида синфлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
N,N1 -гексаметилен бис-[(аминоароил) мочевина]лар гексаметилендиизоцианат билан иккиламчи ароматик аминларнинг ДМФА муҳитида юқори унум (84-94%) билан синтез қилинган;
илк бор бис-карбамоиллаш реакцияси дифениламин, дибензиламин, карбазол, изатин, 5-бромизатин билан содир бўлиши исботланган;
N,N1- гексаметилен бис-[(аминоароил) мочевина]лар ҳосил бўлиш механизмининг  эҳтимолли назарий концепцияси ишлаб чиқилган;
синтез қилинган бирикмаларни кимёвий ўзгаришларга учраши: N,N1- дихлорлаш ва -дибромлаш ўрганилган. Бис-[(аминоароил) мочевина] ларни N-H гуруҳи галогенли бирикмалар билан осон реакцияга киришиб, N,N1 -дигалогено бирикмалари синтез қилинган;
N,N1 -гексаметилен бис [(дибензиламино) мочевина] ни чиқиндисиз ишлаб чиқариш технологиялари ишлаб чиқилди ва жараённи технологик схемаси ишлаб чиқилган;
псориаз касаллигини самарали даволаш ва олдини олиш хусусиятига эга бўлган янги озиқ-овқат қўшилмаси ишлаб чиқилган;
“Псоралин” озиқ-овқат қўшилмаси таркибидаги апигенин, кэмпферол, галл кислота, кверцитрин, рутин каби флавоноидларнинг таркиби ва миқдорини аниқланган;
“Псоралин” озиқ-овқат қўшилмаси таркибидаги микроэлементлар, витаминлар, β-каротин кабиларнинг таркиби ва миқдорини аниқланган;
мочевина ва бис-мочевина ҳосилалари асосида синтез қилинган бирикмалар ва “Псоралин” озиқ-овқат қўшилмаси учун кимёвий таркиби асосида халқаро код рақамлари ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Мочевина ҳосилалари асосида биостимуляторлар синтез қилиш ҳамда ўсимликлар асосида шифобахш озиқ-овқат қўшилмалари ишлаб чиқиш, уларни кимёвий таркиби асосида синфлаш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
гексаметилендиизоцианатнинг мочевина ва бис-мочевина ҳосилаларидан синтез қилинган «ХЮХ-2»нинг ҳар хил концентрацияли эритмаларидан иборат қишлоқ хўжалиги экинларини ўстирувчи биостимуляторлар Андижон вилоятидаги (2019-2021 йй.) жами 360 гектар ғўза майдонларига жорий этилган (Андижон Қишлоқ хўжалиги бошқармасининг 2022 йил 22 сентябрьдаги 01/11-11119-сон, Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2022 йил 14 мартдаги 07/35-04/3012-сон маълумотномалари). Натижада, биостимулятор билан ишлов берилган майдонлардан 3-4 ц гача қўшимча ҳосил олиш имконини берган;
“Арча ўсимлиги меристемаси асосида тайёрланган ва бошқа доривор ўсимликлари” учун – 1212 30 000 6 код рақамлари ишлаб чиқилган ва божхона амалиётидаги ТИФТНда амалиётга қабул қилинган (Ўзбекистон Республикаси Давлат божхона қўмитасининг 2022 йилнинг 22 январдаги 02/16-0032-сон маълумотномаси). Натижада, арча ўсимлиги меристемаси асосида тайёрланган ва доривор ўсимликлар билан бойитилган табиий озиқ-овқат қўшилмалари бўйича синфлаш имконини берган;
ташқи иқтисодий фаолият товарлар номенклатураси бўйича мочевина ва бис-мочевина ҳосилалари бўйича “N,N1-  бис аминоароил мочевиналар” учун -2929 90 000 1код рақами ишлаб чиқилган ва божхона амалиётидаги ТИФТНда амалиётга қабул қилинган (Ўзбекистон Республикаси Давлат божхона қўмитасининг 2022  йилнинг 22 январдаги даги 02/16-0031-сон маълумотномаси). Натижада, ароматик иккиламчи аминларни диизоцианатларга нуклеофил бирикиши асосида ҳосил бўлган  бирикмаларни кимёвий таркиби бўйича синфлаш имконини берган.