Sayt test rejimida ishlamoqda

Киргизов Шахабиддин Мирзараимовичнинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган тармоғи номи): «Ферроцен ва глицирризин кислота асосида биостимуляторлар олиш», 02.00.09 – Товарлар кимёси (кимё фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2022.2.DSc/K127.
Илмий маслаҳатчи: Асқаров Иброҳим Рахмонович, кимё фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Андижон давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Андижон давлат университети, DSc.03/29.10.2021.К.60.05.
Расмий оппонентлар: Хожиматов Махсадбек Мўйдинович, кимё фанлари доктори, доцент; Каримов Абдурашид Мусаханов, кимё фанлари доктори, доцент; Шамшидинов Исроилжон Тургунович, техника фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Фарғона давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: айрим ферроценбензой ва -карбон кислоталар, глицирризин кислота ва мочевина асосида янги турдаги биологик фаол бирикмалар олиш, уларнинг таркиби, тузилиши, айрим физик-кимёвий хоссаларини аниқлаш ҳамда кимёвий таркиби асосида синфлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
ферроценбензой ва -карбон кислоталар ҳамда тиомочевина асосида айрим ўсимлик ва паррандаларнинг ўсиши ва ривожланишини тезлатувчи биологик фаол бирикмалар синтез қилинган;
чигитнинг унишини тезлатиш хусусиятига эга бўлган глицирризин кислотанинг мочевинали тузи олинган;
синтез қилинган п-(ферроцендиил)дибензой кислота, о-карбоксибензоилферроцен, м-ферроценилбензой кислота тиоамиди, глицирризин кислотанинг мочевинали тузини кимёвий таркиби ва тузилиши ИҚ-спектроскопик, масс-спектрометрик усулларда аниқланган;
паррандачилик хўжаликларида ўтказилган синов натижалари п-(ферроцендиил)дибензой кислотанинг дилитийли тузи жўжаларнинг ўсиши ва ривожланишини тезлатиш хусусиятига эга эканлигини исботланган;
дала шароитида ўтказилган тажрибаларда о-карбоксибензоилферроценнинг калийли тузи ва м-ферроценилбензой кислота тиоамиди ғўза ўсимлигининг комплекс ривожланиши ва ҳосилдорлигини ошириши, глицирризин кислотанинг мочевинали тузи эса чигитнинг унишини тезлатиши исботланган;
ферроцен, глицирризин кислота, мочевина ва унинг ҳосилалари асосида синтез қилинган бирикмалар учун кимёвий таркиби асосида ҳалқаро код рақамлари ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Ферроцен, глицирризин кислота, мочевина ва унинг ҳосилалари асосида янги турдаги биостимуляторлар синтез қилиш ва уларни кимёвий таркиби асосида синфлаш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
“ғўзани ўстирувчи стимулятор” учун Ўзбекистон Республикаси Интелектуал мулк агентлиги томонидан ихтирога патент олинган (№IAP 05099, 2015 й.) Натижада, қишлоқ хўжалиги ўсимликлари уруғларининг унувчанлигини кучайтириш ва биостимулятор билан ишлов берилган ғўза майдонларидан ғўзанинг ўсиши ва ривожланишини ўртача 6,3% га ошириш ва қўшимча  3-6 ц/га ҳосил олиш имконини берган;
уйғунлашган тизим қоидаларига биноан ферроцен асосида олинган биостимуляторларга моноацетилферроцен ҳосилалари учун 3808 93 9001, изопропилферроцен ҳосилалари учун 3808 93 9002 ишлаб чиқилган товар кодлари божхона амалиётига жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Давлат божхона қўмитасининг 2021 йил 29 январдаги 1/16-036-сон маълумонтомаси). Натижада, ферроцен асосида олинган биостимуляторларни синфлаш имконини берган;
ферроцен асосида олинган “АТАКО”, “АСХОАК”, “АРИҚ”, “АДУМАХ” биостимуляторлари Андижон вилояти фермер хўжаликларининг (2013-2021 йй.) 734 га майдонига қўлланилган (Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2022 йил 28 июндаги 04/35-04/4257-сон маълумотномаси). Натижада, ғўза майдонларидан қўшимча 4,9 ц/га ҳосил олиш имконини берган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish