Усмонова Наргиза Бахтиёрбековнанинг

фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.

Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Инфокоммуникация тармоқ тизимларида ассоциатив ўзаро ҳаракатлар», 05.04.01–Телекоммуникация ва компьютер тизимлари, телекоммуникация тармоқлари ва қурилмалари. Ахборотларни тақсимлаш (техника фанлари).

Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2017.1.DSc/Т39.

Илмий маслаҳатчи: Қосимов Содиқжон Собирович, техника фанлари доктори, профессор.

Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент ахборот технологиялари университети.

ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент ахборот технологиялари университети, DSc.27.06.2017.Т.07.01.

Расмий оппонентлар: Бекмуратов Тўлқин Файзиевич, техника фанлари доктори, профессор, академик; Марахимов Авазжон Рахимович, техника фанлари доктори, профессор; Мусаев Мухамеджон Махмудович, техника фанлари доктори, профессор.

Етакчи ташкилот: Тошкент давлат техника университети.

Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.

II. Тадқиқотнинг мақсади: тақсимланган муҳитда ассоциатив ўзаро ҳаракат моделлари ва механизмлари асосида инфокоммуникация тармоқ структуралари фаолият самарадорлигини оширишнинг илмий-методологик асосларини ишлаб чиқишдан иборат.

III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:

инфокоммуникация тармоқ структураларида дастурий таъминотнинг оралиқ муҳитини ташкил қилиш тамойили асосида ахборот жараёнларини амалга ошириш механизмлари такомиллаштирилган;

инфокоммуникация тармоқ структураси компонентларининг хатти-ҳаракатини интеллектуаллаштиришга имкон берувчи ассоциатив ўзаро боғланишни амалга ошириш тамойиллари яратилган;

тақсимланган ҳисоблаш тизимларида объектларни турли функциялар амалга оширишда хатти-ҳаракатини акс эттирилиши орқали такомиллаштиришнинг концептуал асослари яратилган;

ассоциатив алоқаларни ҳисобга олган ҳолда, инфокоммуникация тармоқ  структурасида компонентларнинг функционал ўзаро боғланиш моделлари ва механизмлари ишлаб чиқилган;

ахборотни қайта ишлаш ва алмашиш жараёнларида бир-бирига таъсири муносабати, объектлар муносабатида формал схемалар ҳамда муҳим хусусиятларини акс эттирадиган тақсимланган ҳисоблашларда иштирок этувчи жараёнлар ва/ёки механизмларни интеллектуал бошқариш тизимининг концептуал модели яратилган;

тақсимланган инфокоммуникация тармоқ структураларида алгоритм ва дастурлар учун самарали иш тартибини ташкил қилиш имконини берадиган компонентлар орасида тизим ичида ва тизимлараро ахборот алмашишнинг турли механизмлари асосида такомиллаштирилган.

IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.

Инфокоммуникация тармоқ структуралардаги жараёнларни ассоциатив ўзаро ҳаракатланиш асосида такомиллаштириш усуллари ва механизмлари, тақсимланган тизим ва тармоқлар доирасида компонентлар, иловалар ва сервислар функционаллиги интеллектуаллашиш ёндашуви асосида:

замонавий инфокоммуникация хизматлар ва ресурсларни амалга оширишда тармоқ ва тизим компонентларининг самарали ўзаро ишлаш усуллари «UZINFOCOM» маркази ДУК ишлаб чиқариш фаолиятида жорий қилинган (Ўзбекистон Республикаси Ахборот технологиялари ва коммуникацияларини ривожлантириш вазирлигининг 2017 йил 14 декабрдаги 33-8/8473-сон маълумотномаси). Натижаларни қўлланилиши тақсимланган муҳит вазифалари ва жараёнларини амалга оширишда объектлар тўпламини аниқлашга ва алоқа операторлари учун ахборот ресурсларни самарали бошқариш ва тармоқнинг функционаллигини кенгайтириш ҳамда дастурий таъминот фаолиятида такомиллашган виртуал машиналар учун кетадиган харажатларни 14%гача қисқартириш имконини берган;

объектга йўналтирилган лойиҳалаш концепциясида тақсимланган тармоқ ва тизимларни такомиллашган бошқариш усуллари, ахборот, ҳисоблаш ва коммуникация ресурсларини турли фойдаланувчиларга тақдим этишнинг тизимли яратиш ва амалий қўллаш воситалари «Ўзбектелеком» АК филиали “InfoSystems” корхонасида жорий қилинган (Ўзбекистон Республикаси Ахборот технологиялари ва коммуникацияларини ривожлантириш вазирлигининг 2017 йил 14 декабрдаги 33-8/8473-сон маълумотномаси). Натижаларнинг қўлланилиши булутли ҳисоблаш муҳитида ҳисоблаш масалаларни дастурий таъминот архитектурасига мос келиши, тақсимланган архитектураси ҳамда ўзаро ишловчи протоколлар, сервислар ва интерфейслар учун тизим структурасини конфигурацияланадиган ҳисоблаш ресурсларга мослаштириш асосини яратган ва булутли ҳисоблашлар воситасида ахборотни йиллик қайта ишлаш нархини 12-20%гача камайтириш ҳисобига фойдаланувчиларга хизматни тақдим этадиган муҳит сифатида ташкилотлар инфратузилмасидаги сарфни, бошқарувга кетадиган вақтни тежаш имконини намоён қилган.

тармоқнинг мантиқий ва физикавий қурилмаларини ишлатишнинг тақсимлаш ва бирлаштириш концепциясини амалга ошириш асосида инфокоммуникация тармоғи функционаллигини кенгайтиришга мўлжалланган алгоритм ва дастурий воситалари «Ўзбектелеком» АК «БРМ» филиали фаолиятида жорий қилинган (Ўзбекистон Республикаси Ахборот технологиялари ва коммуникацияларини ривожлантириш вазирлигининг 2017 йил 14 декабрдаги 33-8/8473-сон маълумотномаси). Тадқиқот натижалари тармоқнинг тизимли компонентларини моделлаштириш, маълумот узатиш ва қайта ишлаш тизимлар характеристикаларини аниқлаш, шунингдек, эксплуатация қилинаётган тармоқнинг ишлаш жараёнларининг яхшиланишига олиб келувчи параметрларини чегаравий қийматларини аниқлашга имкон берган;

ахборотни узатиш ва қайта ишлаш инфраструктурасининг моделлари ва механизмлари хамда дастурий таъминоти тақсимланган тизим ва ресурсларга бўлган талабларни бажаришга ва ахборот алмашинув жараёнларини яхшилашга имкон бериши Илмий-техник ва маркетинг тадқиқотлари маркази «UNICON.UZ» ДУКда жорий қилинган (Ўзбекистон Республикаси Ахборот технологиялари ва коммуникацияларини ривожлантириш вазирлигининг 2017 йил 14 декабрдаги 33-8/8473-сон маълумотномаси). Диссертация натижаларининг амалий ахамияти муайян амалий масалалар учун жорий қилиниши (сўровни қайта ишлаш вақтини камайтириш ҳисобига) фойдаланувчилар талабларини қониқтиришга хизмат қилади.