Дусияров Шерзод Холмуротовичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Кичик тадбиркорлик субъектларини солиққа тортиш механизмини такомиллаштириш», 08.00.07 – Молия, пул муомаласи ва кредит (иқтисодиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2020.4.PhD/Iqt1302.
Илмий раҳбар: Урмонов Жаҳонгир Жалолдинович, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Давлат солиқ қўмитаси ҳузуридаги Фискал институт.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат иқтисодиёт университети, DSc.03/10.12.2019.I.16.01.
Расмий оппонентлар: Кузиева Наргиза Рамазановна, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор; Қурбонов Хайрулла Абдурасулович, иқтисодиёт фанлари номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот: Г.В.Плеханов номидаги Россия иқтисодиёт университети Тошкент филиали.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади кичик тадбиркорлик субъектларини солиққа тортиш механизмини такомиллаштиришга қаратилган илмий таклиф ва амалий тавсияларни ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
тадбиркорлик фаолияти билан шуғулланувчи субъектларнинг солиқ даврида товарларни (хизматларни) реализация қилишдан олинган даромади ҳажмига қараб айланмадан олинадиган солиқни жорий этиш таклифи ишлаб чиқилган;
аҳолини тадбиркорлик фаолиятига янада кенг жалб қилиш ва қонуний меҳнат фаолиятини амалга ошириш учун қўшимча шарт-шароитларни яратиш мақсадида, ўзини ўзи банд қилган шахслар шуғулланиши мумкин бўлган фаолият (ишлар, хизматлар) турларини ишлаб чиқиш ҳамда солиққа тортишни соддалаштириш таклиф этилган;
бир нечта фаолият тури билан шуғулланувчи якка тартибдаги тадбиркорлик субъекти ҳар бир фаолият тури учун алоҳида-алоҳида қатъий белгиланган миқдордаги солиқни тўлаши, фаолият билан икки ва ундан ортиқ аҳоли пунктларида шуғулланганида эса, фаолият амалга оширилган жой учун ўрнатилган солиқни тўлаш таклиф қилинган;
тадбиркорлик фаолиятини амалга оширувчи ногиронлиги бўлган шахслар фаолият туридан ва уни амалга ошириш жойидан қатъи назар, ойига қатъий белгиланган миқдордаги солиқнинг 50 фоизини, бироқ базавий ҳисоблаш миқдорининг 50 фоизидан кўп бўлмаган миқдорда солиққа тортиш (тўлашлиги) таклиф этилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Тадбиркорлик субъектларини солиққа тортиш механизмини такомиллаштириш бўйича бўйича ишлаб чиқилган илмий таклиф ва амалий тавсиялар асосида:
тадбиркорлик фаолияти билан шуғулланувчи субъектларнинг солиқ даврида товарларни (хизматларни) реализация қилишдан олинган даромади ҳажмига қараб айланмадан олинадиган солиқ жорий этиш бўйича берган таклифлари 2020 йил 1 январдан амалга киритилган Солиқ кодексининг 461-моддасида ўз аксини топган (Ўзбекистон Республикаси Молия вазирлигининг 2021 йил 3 майдаги 06/04-01-03-29/1077-сон маълумотномаси). Бунинг натижасида, солиқ даврида товарларни (хизматларни) реализация қилишдан олинган жами даромади бир миллиард сўмдан ошмаган Ўзбекистон Республикаси юридик шахслари ва солиқ даврида товарларни (хизматларни) реализация қилишдан олинган даромади юз миллион сўмдан ошган, лекин бир миллиард сўмгача бўлган якка тартибдаги тадбиркорлар айланмадан олинадиган солиқни тўлаши тўғрисидаги таклифи амалиётга жорий этилган ва якка тартибдаги тадбиркорлар томонидан 2020 йилда 379,4 млрд.сўм миқдорида айланмадан олинадиган солиқни тўлаган;
аҳолини тадбиркорлик фаолиятига янада кенг жалб қилиш ва қонуний меҳнат фаолиятини амалга ошириш учун қўшимча шарт-шароитларни яратиш бўйича берилган таклифи Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2020 йил 8 июндаги “Тадбиркорлик фаолияти ва ўзини ўзи банд қилишни давлат томонидан тартибга солишни соддалаштириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги ПҚ-4742-сон қарорида ўз аксини топган ва амалиётга жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Молия вазирлигининг 2021 йил 3 майдаги 06/04-01-03-29/1077-сон маълумотномаси). Бунинг натижасида, ўзини ўзи банд қилган шахслар шуғулланиши мумкин бўлган фаолият (ишлар, хизматлар) турлари ишлаб чиқилган ва ўзини ўзи банд қилган фуқароларни рўйхатга олиш бўйича мобил илова, солиқ тўловчининг шахсий кабинети ҳамда солиқ идораларининг ўзида жами 950 мингдан ортиқ фуқаролар рўйхатдан ўтишига эришилган;
тадбиркорлик субъекти ҳар бир фаолият тури учун алоҳида-алоҳида қатъий белгиланган миқдордаги солиқни тўлаши, фаолият билан икки ва ундан ортиқ аҳоли пунктларида шуғулланганида эса, ушбу аҳоли пунктлари учун ўрнатилган юқори ставкада солиқ тўлаши бўйича таклифи амалиётга жорий этилган ва Ўзбекистон Республикаси Солиқ кодексининг 383-моддасида ўз аксини топган (Ўзбекистон Республикаси Молия вазирлигининг 2021 йил 3 майдаги 06/04-01-03-29/1077-сон маълумотномаси). Бунинг натижасида, 2020 йилда яъни, бир нечта фаолият тури билан шуғулланувчи ҳар хил ҳудуддаги 11232 нафар ЯТТлардан 5638,1 млн.сўм қатъий белгиланган даромад солиғи ундирилишига эришилган;
I ёки II гуруҳ ногиронлиги бўлган шахслар тадбиркорлик фаолиятини амалга оширган тақдирда фаолият туридан ва уни амалга ошириш жойидан қатъи назар, ойига қатъий белгиланган миқдордаги солиқнинг 50 фоизини, бироқ базавий ҳисоблаш миқдорининг 50 фоизидан кўп бўлмаган миқдорда тўлашлиги бўйича таклифи амалиётга жорий этилган ва Ўзбекистон Республикасининг 2020 йил 30 декабрдаги ЎРҚ-659-сон Қонунига асосан,  Солиқ кодексининг 383-моддасига ўзгартириш киритилган (Ўзбекистон Республикаси Молия вазирлигининг 2021 йил 3 майдаги 06/04-01-03-29/1077-сон маълумотномаси). Мазкур таклифнинг жорий этилиши натижасида, 2020 йил давомида тадбиркорлик фаолияти билан шуғулланувчи ногиронлиги бўлган шахслар ихтиёрида 9,7 млрд. сўм миқдоридаги маблағлар қолишига имконият яратилган.