Баходиров Азизбек Абдулазизовичнинг

фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.

Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Грунтли муҳит билан ўзаро таъсирланиш ҳолатидаги ер ости муҳандислик тизимларида тўлқин тарқалиш динамикаси», 01.02.04–Деформацияланувчан қаттиқ жисм механикаси (техника фанлари).

Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2017.2.DSc/T74.

Илмий маслаҳатчи: Султанов Карим Султанович, физика-математика фанлари доктори, профессор.

Диссертация бажарилган муассаса номи: Механика ва иншоотлар сейсмик мустаҳкамлиги институти.

ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент давлат техника университети ва Ўзбекистон Миллий университети, DSc.27.06.2017.Т/FM.03.04.

Расмий оппонентлар: Юлдашев Шарофиддин Сайфиддинович, техника фанлари доктори, профессор; Мардонов Ботир Мардонович, физика-математика фанлари доктори, профессор; Ҳудойназаров Ҳайрулла Ҳудойназарович, физика-математика фанлари доктори, профессор.

Етакчи ташкилот: Самарқанд давлат архитектура-қурилиш институти.

Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.

II. Тадқиқотнинг мақсади: иншоот-грунт тизимида тўлқин тарқалишини ҳисобга олиб ер ости муҳандислик тизимларини мустаҳкамликка ҳисоблаш усулини такомиллаштириш.

III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:

динамик кучлар таъсири остидаги грунтнинг эластик-қовушқоқ-пластик тавсифларини аниқлаш усули жараён квазистатиклигини таъминлаш эвазига такомиллаштирилган;

ўзаро таъсирланиш қонуниятлари ва грунтлардаги силжиш деформацияланиши қонуниятлари ўртасидаги алоқадорлик даражасини аниқлаш усули грунт ярим фазоси учун ночизиқли тўлқин тарқалиш масалаларини ечиш асосида такомиллаштирилган;

қаттиқ узун жисмнинг ночизиқ-деформацияланувчан грунтли муҳит билан силжишли ўзаро таъсирланишининг тўлқин тарқалиши масаласини сонли усулда ечиш асосида грунтда ўзаро туташиш қатламининг пайдо бўлишига таъсир қилувчи омилларни баҳолаш усули такомиллаштирилган;

қаттиқ жисмнинг грунт билан ўзаро таъсирланишидаги тўлқин тарқалиши масаласининг сонли ечимларини олиш асосида грунтнинг қувур билан ўзаро туташуви қатламининг қалинлигини аниқлаш усули такомиллаштирилган;

ер ости қувур ўтказгичларини мустаҳкамлик ва зилзилабардошликка ҳисоблаш усули ер ости иншоотлари сейсмик мустаҳкамлигининг тўлқин тарқалиши назарияси асосида такомиллаштирилган.

IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.

Грунтли муҳит билан ўзаро таъсирланиш ҳолатидаги ер ости муҳандислик тизимларида тўлқин тарқалиш динамикаси мавзуси бўйича олиб борилган тадқиқотлар асосида:

динамик кучланганлик ҳолатидаги грунтларнинг эластик-қовушқоқ-пластик кўрсатгичларини аниқлашнинг такомиллаштирилган усули “Сувоқава” Наманган давлат унитар корхонасига ер ости мухандислик тизимининг динамик кучланганликдаги мустаҳкамлигини ошириш учун жорий қилинган (Ўзбекистон Республикаси Уй-жой коммунал хизмат кўрсатиш Вазирлигининг 28 сентябр 2017 йилдаги 11-1/1179-сон маълумотномаси). Илмий-тадқиқот натижаси ер ости мухандислик тизимининг узлуксиз ишлашини 1,2-1,5 мартага ошириш имконини берган;

тўлқин тарқалиш жараёнини ҳисобга олган ҳолда ер ости муҳандислик тизимларини сейсмик мустаҳкамликка ва умрбоқийликка ҳисоблашнинг такомиллаштирилган усули “Сувоқава” Наманган давлат унитар корхонасига сейсмик мустаҳкамликни таъминлаш учун жорий қилинган (Ўзбекистон Республикаси Уй-жой коммунал хизмат кўрсатиш Вазирлигининг 28 сентябр 2017 йилдаги 11-1/1179-сон маълумотномаси). Илмий-тадқиқот натижаси ер ости муҳандислик тизимларининг динамик юкланиш пайтида грунтнинг эластик-қовушқоқ пластик тавсифларини аниқлаш ишончлилигини 1,3-1,4 мартага ошириш имконини берган;

грунтнинг силжиш қатламини аниқлашнинг такомиллаштирилган усули “Сувоқава” Наманган давлат унитар корхонасига ер ости муҳандислик тизимларини ётқизиш траекторияларини аниқлаб олиш учун жорий қилинган (Ўзбекистон Республикаси Уй-жой коммунал хизмат кўрсатиш Вазирлигининг 28 сентябр 2017 йилдаги 11-1/1179-сон маълумотномаси). Илмий-тадқиқот натижаси қувурларнинг ётқизилиш траекторияси бўйича силжиш миқдорини 10-12%га камайтириш имконини берган.