Sayt test rejimida ishlamoqda

Шодиев Аббос Неъмат ўғлининг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган тармоғи номи): «Куйдирилган молибден таркибли махсулотни сода-сорбцион усулида комплекс қайта ишлаш технологиясини такомиллаштириш», 05.02.01 – Машинасозликда материалшунослик. Қуймачилик. Металларга термик ва босим остида ишлов бериш. Қора, рангли ва ноёб металлар металлургияси (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2022.3.DSc./T534.
Илмий маслаҳатчи: Хасанов Абдирашид Салиевич, техника фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассасалар номи: Тошкент давлат техника университети «Фан ва тараққиёт» ДУК, Қарши муҳандислик-иқтисодиёт институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат техника университети «Фан ва тараққиёт» ДУК, DSc.03/30.12.2019.K/T.03.01.
Расмий оппонентлар: Шадрунова Ирина Владимировна, техника фанлари доктори, профессор; Шарипов Ҳасан Турапович, кимё фанлари доктори, профессор; Камолов Турсунбой Очилович, техника фанлари доктори.
Етакчи ташкилот: Миллий технологик тадқиқотлар университети «МИСиС»нинг Олмалиқ шаҳридаги филиали.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: куйдирилган молибден таркибли махсулотни сода-сорбцион усулида комплекс қайта ишлаш технологиясини такомиллаштиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
натрий карбонат эритмалари билан куйдирилган оралиқ маҳсулот таркибидаги молибден оксиди ўртасида кимёвий реакция юзага келиши аниқланган;
куйдирилган оралиқ маҳсулотдан молибден оксидини 100,0-120,0 г/л концентрацияли натрий карбонат эритмаси билан танлаб эритиш реакциясининг кинетикаси ва механизмлари исботланган;
карбонат молибдат эритмаси рН 2,5-3,0 нитрат кислота билан нейтралланганда, молибден полианионлари МоnОmh- ва А100 (Мо) Puoralitе анионити селективлигини ошиши аниқланган;
тўйинган сорбент юзасида молибденли полианионларни сорбциялаш жараёнида натрий ионларининг юпқа электростатик диффузия қатлами (фон) ҳосил бўлиши ва анион алмашинувчи ҳажмини қоплаши асосланган;
тўйинган сорбентни натрий ионларидан илиқ кислотали ювишни амалга ошириш учун махсус конструкцияли колонна типидаги аппарат ишлаб чиқилган;
қимматбаҳо компонентларни ажратиб олиш учун иккиламчи хом ашё сифатида нодир металлар билан мис-темир кеки ишлаб чиқаришнинг оптимал технологик параметрлари ишлаб чиқилган;
натрий нитратининг қаттиқ тузини буғлатиш ва кристаллаш усули билан куйдирилган молибден оралиқ маҳсулотларини гидрометаллургик қайта ишлашдан олинган саноат оқава сувларини утилизация қилишнинг технологик схемаси ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Куйдирилган молибден таркибли махсулотни сода-сорбцион усулида комплекс қайта ишлаш технологиясини такомиллаштириш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
сорбцион технологик схемадан фойдаланган ҳолда куйдирилган молибден оралиқ маҳсулотларидан молибден ажратиб олишнинг ишлаб чиқилган технологияси «Олмалиқ КМК» АЖда жорий этилган («Олмалиқ КМК» АЖнинг 2022 йил 2 августдаги АА-005782-сон маълумотномаси). Натижада, молибден оксиди ва сода эритмаси ўртасида 90-95 °С ҳароратда эритувчи концентрацияси ва аралаштириш тезлигига тўғридан-тўғри боғлиқ равишда молибденни 90% гача ажратиб олиш имконини берган;
ионитларнинг сиғим хусусиятлари ва физик-кимёвий хоссаларини тадқиқ қилиш асосида содали эритмадан молибденни ажратиб олиш учун сорбция ва десорбция жараёнларининг кинетикасини тадқиқ қилиш ҳамда содали танлаб эритиш технологиясининг ишлаб чиқилган параметрлари «Олмалиқ КМК» АЖда жорий этилган («Олмалиқ КМК» АЖнинг 2022 йил 2 августдаги АА-005782-сон маълумотномаси). Натижада, молибденнинг селектив сорбцияси учун А100 (Мо) Purolitе анионити ва ренийнинг сорбцияси учун А170 (Ре) Purolitе анионитидан фойдаланиш имконини берган;
куйдирилган молибден оралиқ маҳсулотларидан танлаб эритиш жараёнида соданинг солиштирма сарфини камайтириш мақсадида ишлаб чиқилган технология ва мембрана электролиз усули ёрдамида содани регенерация қилишнинг технологик схемаси «Олмалиқ КМК» АЖ МЭЗда жорий этилган («Олмалиқ КМК» АЖнинг 2022 йил 2 августдаги АА-005782-сон маълумотномаси). Натижада, натрийни чиқариб ташлашнинг умумий даражаси 92,0%, ток бўйича унум тахминан 90,0% ни ташкил қилган ҳамда қўшимча равишда кекда мис, олтин ва кумуш олиш имконини берган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish