Очилов Ботир Бахрамовичнинг

фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.

Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Б.Клинтон ва кичик Ж.Буш администрацияларининг Марказий Осиёда олиб борган сиёсатининг генезиси ва эволюцияси», 23.00.04–Халқаро муносабатлар, жаҳон ва минтақа тараққиётининг сиёсий муаммолари (сиёсий фанлар).

Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2017.2.DSc/Siyos8.

Илмий маслаҳатчи: Абдуллаев Шерзод Мажидович, тарих фанлари доктори, профессор.

Диссертация бажарилган муассаса номи: Жаҳон иқтисодиёти ва дипломатия университети.

ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Жаҳон иқтисодиёти ва дипломатия университети, DSc.27.06.2017 Tar/Yu/I/S/24.01.

Расмий оппонентлар: Алимов Равшан Мирзомуродович, сиёсий фанлар доктори, профессор; Акромов Илхом Солиевич, сиёсий фанлар доктори, профессор; Кобзева Ольга Петровна, тарих фанлари доктори, профессор.

Етакчи ташкилот: Ўзбекистон Президенти ҳузуридаги Стратегик ва минтақалараро тадқиқотлар институти.

Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.

II.Тадқиқотнинг мақсади: Б.Клинтон ва кичик Ж.Бушнинг президентлик маъмуриятлари фаолияти даврида АҚШнинг Марказий Осиё давлатларига нисбатан ташқи сиёсий стратегияси генезиси ва эволюциясини бўйича таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.

III.Тадқиқотнинг илмий янгилиги:

Б.Клинтон ва кичик Дж.Буш маъмуриятлари остида АҚШ учун аҳамиятли бўлган барча турдаги халқаро муаммолар бўйича Марказий Осиё давлатлари билан ўзаро таъсир ва сиёсий-дипломатик мулоқот доктринаси доирасида минтақада амалга оширган «дастурловчи ҳамкорлик» ташқи сиёсий стратегияси тамойиллари ва инструментлари очиб берилди;

минтақа давлатларининг дунёвий ривожланиш ва бозор иқтисодиётига асосланган демократик давлат қуриш йўлидан бориши, мустақил ва ҳамкорликка очиқ бўлган ташқи сиёсат олиб бориши, минтақада «учинчи кучлар»нинг ҳукмронлигига йўл қўймаслик, АҚШнинг Евроосиёдаги стратегик салоҳиятининг мустаҳкамланиши сингари Марказий Осиёда кечган фундаментал геосиёсий ўзгаришлар асосида Американинг минтақадаги стратегик мақсадлари ва манфаатлари асосланди;

минтақанинг ўзига хос геостратегик ва геоиқтисодий маконда жойлашганлиги, бу ерда иқтисодий ва геосиёсий таъсирга эга қудратли давлатлар манфаатлари тўқнашуви, Россия ва Хитой омили ҳамда Эрон, Ҳиндистон, Покистон ва Туркиянинг бу ердаги жараёнларда иштирокини ҳисобга олган ҳолда АҚШнинг Марказий Осиё давлатларини қамраб олган сиёсий-дипломатик механизмида хафвсизлик ва мудофаа соҳаларида ҳамкорлик, терроризмга қарши кураш ҳамда Афғонистондаги уруш омилларига устувор аҳамият қаратилиши тизимли равишда очиб берилди;

АҚШнинг Марказий Осиёдаги иқтисодий сиёсати шаклланиши параметлари, унинг 2008-2009 йиллардаги умумжаҳон иқтисодий инқирози даврида минтақадаги иқтисодий жараёнларга муносабати ва Марказий Осиё билан Каспийолди минтақаларидаги энергетика соҳасидаги сиёсатининг ўзгариб борганлиги асослаб берилди;

Ўзбекистон Республикасининг АҚШга нисбатан ташқи сиёсати устувор йўналишлари юзасидан, хусусан, Б.Клинтон ва кичик Ж.Буш маъмуриятлари давридаги Ўзбекистон-Америка ўртасидаги муносабатлар тажрибасига таяниб иккитомонлама конструктив ва фаровон ҳамкорликни мустаҳкамлаш, Американинг турли сиёсий давралари ва ижтимоий қатламлари билан ўзаро самарали алоқалар ўрнатиш ва Америка йўналишида Марказий Осиё давлатлари саъй-ҳаракатиларини мувофиқлаштириш, «С5+1» форматидаги доимий мулоқотни жонлантириш бўйича илмий асосланган таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқилди.

IV. Тадқиқот натижаларнинг жорий қилиниши.

«Б.Клинтон ва кичик Ж.Буш администрацияларининг Марказий Осиёда олиб борган сиёсатининг генезиси ва эволюцияси бщйича олинган илмий натижалар асосида:

АҚШнинг Марказий Осиёдаги сиёсатига ташқи омилларнинг (Россия, Хитой, Эрон, Ҳиндистон, Покистон, Туркия) таъсири, жаҳон иқтисодий инқирози даврида АҚШнинг минтақадаги иқтисодий жараёнларга ёндашуви, «дастурловчи ҳамкорлик» доктринасидан келиб чиқиб Марказий Осиёдаги давлатларига қарата АҚШ ташқи сиёсати хос хусусиятларни ҳар томонлама ҳисобга олиниши борасидаги диссертациянинг асосий ғоялари ТИВнинг тегишли бўлим ва бошқармалари фаолиятида фойдаланилган (Ташқи ишлар вазирлигининг 2017 йил 20 октябрдаги 19/42436-сон  маълумотномаси). Муаллиф томонидан илгари сурилган бир қатор ғоя ва хулосалар юқори ташкилотлар учун таҳлилий маълумотномалар, ТИВ ва республиканинг ҳорижий ваколатхоналари учун ахборотномалар тайёрлашда фойдаланилган. Ушбу таклифларнинг амалиётга жорий этилиши Ўзбекистон Республикаси ТИВ томонидан тегишли соҳаларда юзага келаётган вазиятларни давлат миллий манфаатлари нуқтаи назаридан мос равишда баҳо беришга хизмат қилган;

АҚШ ва Марказий Осиё давлатлари ўртасидаги ўзаро муносабатларнинг жорий ҳолати ва ривожланиш истиқболлари, Марказий Осиё ва унинг ён-атрофидаги сиёсий, иқтисодий, ҳарбий ва бошқа жараёнлар динамикаси, мазкур жараёнларнинг Вашингтоннинг минтақадаги сиёсатига таъсирига бағишланган Ўзбекистон Республикаси Мудофаа вазирлининг амалий фаолиятидаги ахборот таҳлилномаларини тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Мудофаа вазирлигининг 2017 йил 20 октябрдаги 2/14977-сон маълумотномаси). Тадқиқот ишининг асосий хулоса ва ғоялари ҳарбий-техник тадбирларни ташкил этиш ва конструктив ташқи сиёсатни амалга оширишда ҳисобга олинган ва Ўзбекистон Республикасининг АҚШ, Россия ва Туркия сингари давлатлар билан ҳарбий-техникавий ҳамкорлиги борасида юқори ташкилотлар учун таклифлар ишлаб чиқиишга хизмат қилган;

Ўзбекистон Республикаси Президенти ҳузуридаги Стратегик ва минтақалараро тадқиқотлар институти ахборот таҳлилномаларини тайёрлашда диссертация материаллари қуйидаги кўринишда фойдаланилди (Ўзбекистон Республикаси Президенти ҳузуридаги Стратегик ва минтақалараро тадқиқотлар институтининг 2017 йил 20 октябрдаги №04/1381-сон маълумотномаси.): Диссертация бир қатор хулоса ва тавсиялари юқори ташкилотлар эътиборига учун АҚШ билан сиёсий, савдо-иқтисодий ва ижтимоий-маданий соҳаларидаги ҳамкорликни кенгайтириш масаласида давлат ташқи сиёсатини такомиллаштириш бўйича таклифлар ишлаб чиқишда, Ўзбекистон миллий манфаатлари контекстида қудратли давлатларнинг минтақадаги сиёсатини тарихий-қиёсий таҳлил қилишда, АҚШ ички сиёсий сайловларининг, шунингдек, сиёсий ва иқтисодий элиталарнинг алмашинуви бу мамлакат ташқи сиёсий стратегиясига таъсирини аниқлашда ишлатилган. Натижада Ўзбекистон Республикаси Президенти ҳузуридаги Стратегик ва минтақалараро тадқиқотлар институти билан ҳамкорликда Жаҳон иқтисодиёти ва дипломатия университетида Америка тадқиқотлари Лабораторияси ташкил этилиб, бу ерда америкашуносликнинг турли йўналишларига бағишланган доимий равишда фундаментал ва амалий тадқиқотлар олиб бориш йўлга қўйилди.