Shukurova Madina Askarovnaning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i): «Ingliz Uyg‘onish davri etika terminoleksikasining informatsion tuzilishi va uning o‘zbek tilida ekvivalent ifoda etilishi», 10.00.06 - Qiyosiy adabiyotshunoslik, chog‘ishtirma tilshunoslik va tarjimashunoslik (filologiya fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2020.4.PhD/Fil1524.
Ilmiy rahbar: Shadmanov Qurbon Badriddinovich, falsafa fanlari doktori, professor.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Buxoro davlat universiteti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa (muassasalar) nomi, IK raqami: Buxoro davlat universiteti, DSc.03/04.06.2021.Fil.72.03.
Rasmiy opponentlar: Axmedov Oybek Saporbaevich, filologiya fanlari doktori, professor; Mirsanov G‘aybullo Qulmurodovich, filologiya fanlari doktori (DSc), dotsent.
Etakchi tashkilot: Samarqand davlat universiteti.    
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi ingliz Uyg‘onish davri etika terminoleksikasining informatsion tuzilishini ochib berish va uning o‘zbek tilida ekvivalent ifoda etilishining o‘ziga xos xususiyatlarini aniqlashdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
ilk bor Uyg‘onish davri va Yangi Davrning vorisiy vakili bo‘lgan ingliz faylasuflari tilidagi ilmiy-etik tizim, shuningdek, uning o‘zbek tiliga ekvivalent tarzda berilishi natijasida tahliliy sxemaga kiritilgan nomlar nafaqat aniq shaxslarning belgilari, balki davrning hukmron ta’siri ramzlari ekanligi asoslangan;
o‘rganilayotgan davr etika terminologiyasining o‘ziga xosligi maxsus semantika, etika va axloq sohasi bilan bevosita bog‘liq qo‘llanilishi, uning fanlararo tabiati va yagona talqinda ishlatiladigan tushuncha ma’nosini etarli darajada etkazish zarurati bilan bog‘liq bo‘lgan fiksatsiya va qo‘llanilish sohasidagi so‘zlarni bevosita tartibga solish zarurligi aniqlangan;
o‘rganilayotgan davr ingliz tili etika terminoleksikasining resipient tilda semantik (ma’no) jihatlari genetik-kul`turologik, ijtimoiy-tarixiy va lisoniy-madaniy omillar ta’sirida shakllanganligi, shuningdek, ushbu terminlar insoniyat sivilizatsiyasi bosqichlari bilan parallel ravishda yuzaga kelganligi dalillangan;
ingliz Uyg‘onish davri etika terminoleksikasining o‘zbek tilida ekvivalent ifoda etishning birlamchi omillarini matnga xos bo‘lgan intertekstuallik, kontekstual vaziyat, shakl va mazmun mutanosibligi/nomutanosibligi hamda tillararo semantik, struktural va funksional xususiyatlari, ikkilamchi omillarini esa terminlarning dinamik tabiati va xarakteri tashkil etishi isbotlangan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi. O‘rganilayotgan davr etika leksikasining leksik-semantik tahlilini o‘rganish natijalari va chiqarilgan ilmiy natijalar asosida:
tadqiq etilayotgan davr etika terminlarini muqobil tarjima qilishning muhim omillari, matnga xos bo‘lgan intertekstuallik, kontekstual vaziyat, tillararo semantik, struktural va funksional xususiyatlariga doir xulosalardan F1-XT-0-19919 raqamli «O‘zbek mifologiyasi va uning badiiy tafakkur taraqqiyotida tutgan o‘rni” mavzusidagi fundamental loyihada belgilangan vazifalarni bajarishda foydalanilgan (Navoiy davlat pedagogika institutining 2021 yil 28 iyundagi 88-87-1825/04-son ma’lumotnomasi). Natijada milliy ingliz etika terminlarini tarjima qilish jarayonida shakl va mazmun mutanosibligi/nomutanosibligining voqelanishi, tarjima tavofutlarini keltirib chiqaruvchi omillar, terminlarning milliylik tabiati, madaniyat, til va uslub aloqadorligini tizimli ilmiy talqin etish imkoniyati yaratilgan;
o‘rganilayotgan davr etika terminologiyasining o‘ziga xosligi maxsus semantika, etika va axloq sohasi bilan bevosita qo‘lanilishi, uning fanlararo tabiati bilan bog‘liq xulosalardan I-204-4-5 raqamli «Axborot-kommunikatsiya texnologiyalari asosida virtual resurslarni yaratish va ularni o‘quv jarayoniga joriy etish» mavzusidagi innovatsion tadqiqot loyihasida belgilangan vazifalarni bajarishda foydalanilgan (Samarqand davlat chet tillar institutining 2021 yil 30 iyundagi 1385/30.02.01-son ma’lumotnomasi). Natijada yagona talqinda ishlatiladigan etika terminlari ma’nosini etarli darajada etkazish zarurati bilan bog‘liq bo‘lgan fiksatsiya va qo‘llanilish sohasidagi so‘zlarni bevosita tartibga solish zarurligi aniqlangan;
ingliz Uyg‘onish davri etika terminoleksikasining til tizimidagi o‘rni, ahamiyati, xususan, milliy terminologiyani rivojlantirishda ingliz tilidan kirib kelgan etika terminlarining tilimizdagi muqobillarini ishlatish bilan bog‘liq natijalardan Buxoro viloyat teleradiokompaniyasining «Assalom, Buxoro», «Sakkizinchi mo‘jiza» teledasturlarining ssenariylarini tayyorlashda foydalanilgan (O‘zbekiston Milliy teleradiokompaniyasi Buxoro viloyati teleradiokompaniyasining 2021 yil 25 iyundagi 562-son ma’lumotnomasi). Natijada etika terminoleksikasiga aniqlik kiritilgan bo‘lib, unga oid tushunchalar qo‘llanilishi, jumladan, etika terminlarini lingvistik nuqtai nazardan to‘g‘ri ishlatilishi hamda  nutq madaniyatining shakllanishi borasida tavsiyalar shakllantirilgan;
ingliz Uyg‘onish davri etika terminoleksikasining axborot tuzilmasi va uning o‘zbek tilida ekvivalent ifoda etilishini o‘rganish jarayonida olingan ilmiy natija va xulosalaridan Buxoro davlat universitetida 2018-2019 yillarda bajarilgan AQShning  SUZ800-18-IN0049 raqamli “Kitobxonlar klubi” mavzusidagi xorijiy loyihada belgilangan vazifalarni bajarishda foydalanilgan (Buxoro davlat universitetining 2021 yil 29 iyundagi 05-01-0315-son ma’lumotnomasi). Natijada muloqot jarayonida etika terminlaridan foydalanishga oid yangicha qarashlar yuzaga kelgan; o‘quvchi-kitobxonlarda lingvistik va kommunikativ ko‘nikmalarning rivojlanishiga erishilgan.