Маматова Иродахон Юсуповнанинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган тармоғи номи): «Ичак яллиғланиши касалликларини даволашда  ишлатиладиган доривоситаларининг кимёвий таркиби ва халқ табобатида қўлланилиши», 02.00.09 – Товарлар кимёси, 14.00.41 – Халқ табобати (кимё фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2022.3.DSc/K134.
Илмий маслаҳатчи: Асқаров Иброҳим Рахмонович, кимё фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Андижон давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Андижон давлат университети, DSc.03/29.10.2021.К.60.05.
Расмий оппонентлар: Мамасолиев Нематжон Солиевич, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Хожиматов Махсадбек Муйдинович, кимё фанлари доктори, доцент; Тураев Зокиржон, техника фанлари доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Фарғона жамоат саломатлиги тиббиёт институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: ичак яллиғланиши касалликларини олдини олиш ва даволаш ҳусусиятига эга бўлган биологик фаол моддалар сақлаган озиқ-овқат қўшилмаларини ишлаб чиқиш, уларни касалликни даволашдаги таъсир механизмларини аниқлаш ва кимёвий таркиби асосида ТИФ ТН бўйича код рақамлари ишлаб чиқиш орқали амалиётга жорий этишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
ичак яллиғланишига қарши самарали даволаш ҳусусиятга эга янги озиқ-овқат қўшилмалари ишлаб чиқилган;
озиқ-овқат қўшилмалари ёрдамида ичак яллиғланишини даволашнинг янги усули ишлаб чиқилган;
а-пинен, β-кариофиллен, сеннозид А, дегидрокверцетин, рутин, кверцетин каби озиқ-овқат қўшилмалари таркибидан ажратиб олинган моддаларни ичак яллиғланишида қўлланиладиган месолазин, сульфасалазин, тофацитиниб каби синтетик препаратларга солиштириш орқали PASS (Prediction of Activity Spectra for Substances), GUSAR, молекуляр докинг in silico башорат усуллари ёрдамида биологик фаолликларини башорат қилиш модели аниқланган;
“Санжам” ва “Олтин водий” озиқ-овқат қўшилмаларининг ичак яллиғланиши касалликларини даволаш ва олдини олиш ҳусусиятига эга эканлиги исботланган;
“Санжам” ва “Олтин водий” озиқ-овқат қўшилмаларига кимёвий таркиби асосида ТИФ ТН бўйича товар кодлари ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
“Санжам” ва “Олтин водий” озиқ-овқат қўшилмаларини ишлаб чиқариш ва улардан ажратиб олинган моддаларнинг кимёвий таркиби ва тузилиши асосида синфлаш бўйича олинган натижалар асосида:
“Санжам” ва “Олтин водий” янги озиқ-овқат қўшилмаларини ишлаб чиқариш учун Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги томонидан рухсатнома олинган (рухсатнома, №001397, 2022 й. Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлигининг  2020 йил 2 октябрдаги 06.8/1447-сон хати). Натижада,, табиий биологик фаол озиқ-овқат қўшилмаларини ишлаб чиқариш  имконини берган.
“Санжам” ва “Олтин водий” озиқ-овқат қўшилмаларини “Олтин Водий  табиати” МЧЖ да ялпи маҳсулот сифатида ишлаб чиқариш учун  Ўзбекистон Республикаси Миллий Сертификатлаш тизими томонидан мувофиқлик сертификати олинган (№UZ.SMT.01.378.2476508, 2020 й.; Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги Санитария-эпидемиологик осойишталик назорат марказининг 2020 йил 3 ноябрдаги 298521-сон хулосаси). Натижада, мазкур озиқ-овқат қўшилмаларини талаб даражасида идентификациялаш имконини берган.
“Санжам” озиқ-овқат қўшилмаcига кимёвий таркиби асосида ТИФ ТН бўйича “сано ўсимлиги асосида тайёрланган, айрим доривор ўсимлик қисмлари билан бойитилган табиий озиқ-овқат қўшилмалари” учун – 1212 99 950 3 код рақами ТИФ ТНни навбатдаги таҳририга жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Давлат божхона қўмитасининг 2022 йил 1 июлдаги 16/05-22-0372-сон маълумотномаси). Натижада, ичак яллиғланишини даволовчи озиқ-овқат қўшилмаларини импорт ва экспорт қилиш имконини берган.