Хўжаниязова Шохноза Сатимбоевнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертaцияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертaция мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Алишер Навоийнинг маноқиб асарлари лексикаси”, 10.00.01 – Ўзбек тили (филология фанлари).
Диссертaция мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2020.2.PhD/Fil1266.
Илмий раҳбар: Дадабоев Ҳамидулла Арипович, филология фанлари доктори, профессор.
Диссертaция бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университети, DSc.03/30.12.2019.Fil.19.01.
Расмий оппонентлар: Мухамедова Саодат Худойбердиевна, филология фанлари доктори, профессор; Ўрозбоев Абдулла Дурдибоевич, филология фанлари доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: ЎзРФА Ўзбек тили, адабиёти  ва фолклори институти.                                                          
Диссертaция йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Алишер Навоийнинг маноқиб асарлари сўз бойлигини статистик, тарихий-этимологик, лексик-семантик ва функционал-семантик жиҳатдан очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Алишер Навоийнинг маноқиб асарлари сўз бойлигидаги ўз ва ўзлашган қатламлар нисбати белгиланиб, туркий сўзларнинг арабча ва форсча-тожикча муқобиллари аниқланган;
маноқиблар лекcикаси таркибида эски ўзбек адабий тилининг ўзлашмалар иштирокида бир қатор арабча+форсча amnábád, xijálatzáda, maxdumzáda, арабча+форсча+туркийча nazarbázlïγ, naqšbandlïq, ášïqpešalïq каби қоришиқ сўзларнинг ясалиши далилланган;
Навоийнинг бошқа асарларида қўлланмаган, бироқ маноқиблар сўз бойлигида ўз ифодасини топган лекcик бирликлар борлиги исботланиб, “Хамсат ул-мутаҳаййирин” асарида asqál, mustaššad, sáhibmátam, “Ҳолоти Саййид Ҳасан Ардашер”да lavanvašlïq, sáhibazá, “Ҳолоти Паҳлавон Муҳаммад”да dalk, vušáq каби кўплаб сўзларнинг лексик бирлиги аниқланган;
маноқиблар лексикаси статистик, тарихий-этимологик, лексик-семантик ва функционал-семантик жиҳатдан ёритилиб, ижтимоий-сиёсий, диний, ҳарбий, таълим-тарбия, қавм-қариндошликка оид лексик бирликларнинг қўлланиш доираси исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Алишер Навоий маноқиб асарлари лексикаси тадқиқи  бўйича олинган илмий натижалар асосида:
Алишер Навоийнинг “Хамсат ул-мутаҳаййирин”, “Ҳолоти Саййид Ҳасан Ардашер” ва “Ҳолоти Паҳлавон Муҳаммад” асарлари лексикасининг статистик, тарихий-этимологик, семантик ва фунционал-семантик таҳлили билан боғлиқ илмий-назарий хулосалардан ОТ-Ф1-71 рақамли  “Илк ва ўрта асрлар Марказий Осиё минтақасида этнолингвистик вазият” (2017-2020) мавзусидаги фундаментал лойиҳанинг назарий қисмида фойдаланилган (Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университетининг 2022 йил 5 апрелдаги 04/1-614-сон маълумотномаси). Натижада ўрта асрларда Марказий Осиё минтақасидаги туркий тилда битилган маноқиб асарлар лексикаси ижтимоий воқелик ҳақида маълумот берибгина қолмасдан, тил ва маданият муносабатлари, халқ дунёқараши, урф-одат, анъаналар, лексик-семантик жараёнлар, семантик тараққиётни ўзида ифода этиши масалаларини ёритиб беришга қаратилган;
Алишер Навоийнинг маноқиб асарлари лексикасининг статистик, тарихий-этимологик, лексик-семантик ва функционал-семантик жиҳатдан таснифлари, ижтимоий-сиёсий, диний, ҳарбий, таълим-тарбия, қавм-қариндош, касб-ҳунарга оид лексик бирликларнинг қўлланиш доираси, асар лексик қатламининг семантик хусусиятлари ва асар матнида қўлланилган лексик бирликларнинг генезисига доир илмий хулосалардан “УзНутқ Синтезатор” номли компютер дастури маълумотлар базасини тайёрлашда БВ-Атех-2018 (143) рақамли “Кўзи ожиз шахслар учун компютер техникасидан фойдаланиш, матнларни ўқиш ва ёзиш имконини берувчи ўзбек тилига асосланган гапирувчи дастурий таъминот ва овоз синтезаторини ишлаб чиқиш” (2018-2020) мавзусидаги амалий лойиҳада белгиланган вазифаларни бажаришда фойдаланилган (Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университетининг 2022 йил 21 февралдаги 04/1-317-сон маълумотномаси). Натижада дастурнинг лекcик базасини яратишда ўзбек тили қурилишига синхрон-формал, систем-структур, субстанциал таҳлил ва тасниф усулларини синтезлаштирган ҳолда мустақиллик даври илмий қарашлари асосида ёндашув, етакчи олимлар илмий-назарий қарашларининг замонавий тилшунослик тараққиёти учун асосий назарий манба бўлганлик даражасини асослашда муҳим илмий манба бўлиб хизмат қилган;
Алишер Навоийнинг маноқиб асарлари лексикасида акс этган шарқона маданият, бой адабий, маънавий мерос муайян даврнинг тил, тарих, маданият билан боғлиқ муаммоларни ҳал қилишда ёзма ёдгорликларга мурожаат этиш муҳим қадамлардан бири эканлигига доир илмий-тарихий маълумотлардан Ўзбекистон миллий телерадиокомпанияси “Ўзбекистон тарихи” телеканалининг “Ҳамма учун” кўрсатувида фойдаланилган (Ўзбекистон миллий телерадиокомпанияси “Ўзбекистон тарихи” телеканалининг 2022 йил 11 февралдаги 06-31-353-сон маълумотномаси). Натижада Навоий маноқиб асарларининг мазмун-моҳиятини очиб бериш ҳамда оммага етказишга хизмат қилган, кўрсатувнинг илмий далилларга бой бўлиши таъминланган.