Бахронова Дилрабо Келдиёровнанинг

фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон матни

I. Умумий маълумотлар.

Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Антропозооморфизмларнинг семантик ва лингвокультурологик хусусиятлари (ўзбек ва испан тиллари материалида)» 10.00.06–Қиёсий-адабиётшунослик, чоғиштирма тилшунослик ва таржимашунослик (филология фанлари).

Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2017.3.PhD/Fil.226.

Илмий-тадқиқот иши бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университети.

ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат шарқшунослик институти, Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университети, Ўзбекистон миллий университети, DSc.27.06.2017.Fil.21.01.

Илмий раҳбар: Ҳакимова Гулсара Эгамназаровна, филология фанлари номзоди, доцент.

Расмий оппонентлар: Умархўжаев Мухтор Эшонхужаевич, филология фанлари доктори, профессор; Ткачева Анастасия Павловна, филология фанлари номзоди, доцент.

Етакчи ташкилот: Жаҳон иқтисодиёти ва дипломатия университети.

II. Тадқиқотнинг мақсади: ўзбек ва испан тилларидаги антропозооморфизмларнинг семантик ва миллий-маданий хусусиятларини очиб беришдан иборат.

III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:

ўзбек ва испан тилларида антропоцентриклик хусусиятига эга зооморфизмларнинг экспрессив-эмотивлик ва аксиологик хусусиятлари далилланган;

зооморфизмли тотем ва геральдиканинг ўзбек ва испан халқлари миллий-маданий анъанавийлиги ёки ўзига хослигини турлича акс эттириши лингвогеральдика асосида исботланган;

зооморфизмлар гендерни намойиш этишда энг ёрқин миллий-маданий хусусиятга эгалиги асослаб берилган;

антропозооморфизмларнинг қадимги туркий тил ва ҳозирги ўзбек адабий тилидаги ҳолати, уларнинг семантикасида содир бўлган маъно кенгайиши ва маъно торайиши ҳодисалари очиб берилган;

ўзбек ва испан тилларидаги миллийликни ташувчи антропозооморфизмларни калькалаш, изоҳлаш, баён усулида таржима қилиш бўйича тавсиялар ишлаб чиқилган.

IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.

Ўзбек ва испан тиллари антропозооморфизмларининг тадқиқи таҳлили бўйича олинган натижалар асосида:

испан тилини ўрганишни чуқурлаштириш, ўзбек ва испан тилига хос реалияларини тушуниш ва қўллай олиш кўникмасини янада ривожлантириш мақсадида Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университети Давлат илмий-техника дастурлари доирасида бажарилган ИТД-1-107 “Хорижий (испан, француз, немис) тиллар бўйича ўқитувчи кадрлар ва мутахассис-филологлар тайёрлайдиган олий таълим муассасаларида ўзбек реалияларини акс эттирувчи ўқув-услубий мажмуалар ва уларнинг электрон версияларини яратиш” мавзусидаги фундаментал лойиҳага татбиқ этилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2017 йил 6 июлдаги 89-03-1285-сон маълумотномаси). Натижада ўзбек ва испан тили мутахассисларига испан тилининг миллий-маданий зоометафоралари ва компаративлари тўғрисидаги маълумотларни етказиб бериш ҳамда таржима жараёнидаги муаммоларни бартараф этиб адекватликка эришишда асос бўлган;

антропозооморфизмларнинг испан ва ўзбек халқи миллий қадриятлари тизимидан муносиб ўрин эгаллагани, шунингдек, испан тилидан ўзбек тилига таржима жараёнида экспрессивлик камайишининг олдини олиш ва таржиманинг асл моҳиятини очиб бериш хусусидаги илмий хулосалардан Ўзбекистон миллий телерадиокомпанияси «Ёшлар» телеканалида Испания билан боғлиқ туркум кўрсатувлар тайёрлашда фойдаланилган. (Ўзбекистон миллий телерадиокомпаниясининг 2017 йил 17 ноябрдаги 01-15/5004-сон маълумотномаси). Илмий натижаларнинг қўлланилиши телекўрсатувларнинг халқчиллиги ва қизиқарлилигини оширган, таржима жараёнидаги тавсиялар хорижий кўрсатувлар таржимаси сифатини оширишга хизмат қилган;

мулоқот жараёнида иборалар маъносини таҳлил эта олиш, уларнинг семантик-прагматик маъносини англаш, таржима қилиш ва қўллай олиш стратегиясига хизмат қилувчи испан тилининг энг фаол лексик фонди, жумладан, антропозоометафора ва зооморфизмли компаративлар танланиб, уларнинг ўзбек тилидаги муқобил вариантлари берилган 40 минг сўз ва иборали икки тилли ўқув луғати яратишда фойдаланилган. (Ўзбекистон Республикаси Интеллектуал мулк агентлигининг 2016 йил 28 июндаги 03895-рақамли гувоҳномаси). Жорий этилган натижалар ўзбек ва испан халқи миллий-маданий лексикаси тўғрисидаги тасаввурларни кенгайтиришга манба бўлиб хизмат қилган.