Курбанов Абдулхамид Абдикаюмовичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар:
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Алишер Навоий “Фарҳод ва Ширин” достони сарлавҳалари бадиияти”, 10.00.02–Ўзбек адабиёти (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2017.2.PhD/Fi197.
Илмий раҳбар: Ҳомидов Ҳамиджон, филология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: ЎзР ФА Ўзбек тили, адабиёти ва фольклори институти, DSc.27.06.2017.Fil.46.01.
Расмий оппонентлар: Болтабоев Ҳамидулла Убайдуллаевич, филология фанлари доктори, профессор; Эргашев Қодир Отаджанович, филология фанлари номзоди.
Етакчи ташкилот: Тошкент давлат шарқшунослик институти.
Диссертация йўналиши: назарий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Алишер Навоий “Фарҳод ва Ширин” достонидаги сарлавҳалар бадииятини, уларнинг асар умумматнида тутган ўрни, муаллиф бадиий нияти ва асар ғоявий мазмунини ифодалашдаги аҳамиятини очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
“Фарҳод ва Ширин” достони сарлавҳаларининг композицияси ва услуби, достон умумматнида тутган ўрни, поэтик вазифаси аниқланган;
сарлавҳалар муаллиф бадиий нияти ва асар ғоявий мазмунини белгилашда муҳим аҳамиятга эга эканлиги исботланган;
достон поэтикаси “ўзлик – фано – васл” силсиласига қурилгани ва бу силсила асар ғоявий мазмунининг ўзига хос ифодаси эканлиги асосланган;
достон мазмуний мундарижасидан ўрин олган “аввалги фано” ва “иккинчи фано” тушунчалари навоийшуносликка олиб кирилган;
шоирнинг ташбеҳ, истиора, талмеҳ, иштиқоқ, муаммо каби тасвирий воситаларда акс этган юксак бадиий маҳорати очиб берилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши:
Алишер Навоийнинг “Фарҳод ва Ширин” достони сарлавҳалари бадииятини тадқиқ этиш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
Алишер Навоийнинг “Фарҳод ва Ширин” сарлавҳаларида ташбеҳ, истиора, талмеҳ, иштиқоқ, муаммо каби тасвирий воситаларда акс этган юксак бадиий маҳоратига оид назарий қарашлардан ФА‑Ф1‑Г039 “Алишер Навоий (2 жилдлик) ва Абдулла Қодирий қомусларини яратиш” фундаментал лойиҳасида фойдаланилган (ФТАнинг 2017 йил 4 октябрь ФТА-02-11/787-сонли маълумотномаси). Натижада турли адабий истилоҳларнинг маъноларини ёритиш, бадиий санъатлар ва уларнинг ўзаро ўхшаш ва фарқли жиҳатларини яхшироқ кўрсатишга эришилган;
Достон ғоявий мазмунини ўзида ифода этувчи “аждар”, “Афридун ганжи”, “дев”, “Сулаймон хотами”, “тилсим”, “Жамшид жоми” каби тасаввуфий тимсоллар ҳамда “аввалги фано” ва “иккинчи фано” тушунчалари таҳлилига оид илмий хулосалардан Ф1-ФА-0-55746 “Марказий Осиё халқлари адабий қўлёзма ёдгорликларини тадқиқ этиш. Ўзбекистон шоир ва ёзувчилари архивини тўплаш ва уларни илмий тавсифлаб нашрга тайёрлаш” фундаментал илмий тадқиқот лойиҳасида фойдаланилган (ФТАнинг 2017 йил 4 октябрь ФТА-02-11/787-сон маълумотномаси). Натижада “Тўтинома” ва “Қуш тили” типидаги асарларнинг қиёсий-типологик ва текстологик тадқиқи” каби монографияларнинг илмий савияси ошган.
