Холдаров Дилмуроджон Эркинжоновичнинг

фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.

Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи номи): “Ҳозирги ўзбек қиссаларида бадиий услуб муаммоси (Шойим Бўтаев ва Назар Эшонқул қиссалари мисолида)”, 10.00.02–Ўзбек адабиёти (филология фанлари).

Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2017.1.PhD/Fil39.

Илмий раҳбар: Каримов Баҳодир Нурметович, филология фанлари доктори.

Диссертация бажарилган муассаса номи: Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университети.

ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: ЎзР ФА Ўзбек тили, адабиёт ва фольклори институти, DSc.27.06.2017.Fil.46.01.

Расмий оппонентлар: Умарали Норматов филология фанлари доктори,  профессор; Сатторова Гулноз филология фанлари номзоди.

Етакчи ташкилот: Ўзбекистон Миллий университети

Диссертация йўналиши: назарий аҳамиятга молик.

II. Тадқиқотнинг мақсади: Шойим Бўтаев ва Назар Эшонқул қиссалари услуби тадқиқи мисолида бугунги ўзбек қиссачилигидаги поэтик янгиланишларни ўрганиш, қисса жанри контекстида ижодкор шахси, бадиий тил ва бадиий нутқ муаммолари хусусида илмий-назарий хулосалар чиқаришдан иборат.

III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:

Ш.Бўтаев қиссалари услубий таҳлили асосида қисса услубининг бадиий образ, портрет, бадиий деталь ва сюжет билан алоқадорлиги очиб берилган;

қисса услуби сюжет кўламдорлиги ва яхлитлигини таъминловчи муҳим восита экани асосланган;

Н.Эшонқул асарлари таҳлили жараёнида бугунги ўзбек қиссаларида янгиланаётган реалистик услуб имкониятлари аниқланган;

модерн услуб ҳозирги қиссачилигимизнинг янги хусусияти, жаҳон насри анъаналарининг миллий талқини сифатида кўрсатилган;

Ш.Бўтаев ва Н.Эшонқул қиссаларининг услубий таҳлили асосида бугунги ўзбек қиссачилигида янгидан-янги услуб кўринишларини намоён этаётгани ҳақидаги назарий хулосалар илгари сурилган.

IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши:

Ҳозирги ўзбек қиссаларида бадиий услуб муаммолари мавзусида олиб борилган тадқиқотлар асосида олинган натижалар қуйидаги ишларда жорийланган:

2012–2016 йиллар мобайнида Мирзо Улуғбек номидаги Ўзбекистон Миллий университети Давлат илмий-техника дастури доирасида фаолият юритган Ф1-42 рақамли “Адабиётшунослик тарихининг фундаментал тадқиқи”да фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Фан ва технологиялар агентлигининг 2017 йил 25 октябрдаги ФТА-02-11/944-сон маълумотномаси). Шу асосда қисса услубининг бадиий образ, портрет, бадиий деталь ва сюжет билан чамбарчас алоқадорлиги ҳамда қисса услуби сюжет кўламдорлиги ва яхлитлигини таъминловчи муҳим восита эканлиги, бугунги ўзбек қиссачилигида янгидан-янги услуб кўринишлари намоён бўлаётганлиги ҳақидаги назарий хулосаларни асослаш учун хизмат қилган;

Ўзбекистон Ёзувчилар уюшмасининг Наср кенгаши йиллик ҳисоботида 2016 йил қиссаларининг таҳлилида фойдаланилган (Ўзбекистон Ёзувчилар уюшмасининг 2017 йил 10 октябрдаги 01-03/902-сон маълумотномаси). Натижада ўзбек қиссачилиги тадрижи, ўзбек насридаги анъанавий ва ноанъанавий услуб шакллари, унинг тараққиёт босқичлари, ҳозирги қиссалардаги ворисийлик хусусиятлари ёритиб берилган.