Aliqulov Yolqin Qodirovich
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon
I. Umumiy ma’lumotlar:
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): “Uch o‘lchovli fazoda aralash tipdagi yuklangan tenglamalar uchun Trikomi va Gellerstedt masalalari”, 01.01.02-Differensial tenglamalar va matematik fizika (fizika-matematika fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2018.4.PhD/FM288.
Ilmiy rahbar: Islomov Bozor Islomovich, fizika-matematika fanlari doktori, professor.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Muhammad al-Xorazmiy nomidagi Toshkent axborot texnologiyalari universiteti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa nomi, IK raqami: Farg‘ona davlat universiteti, PhD.03/30.12.2019.FM.05.04.
Rasmiy opponentlar: Fayozov Qudratillo Sadridinovich, fizika-matematika fanlari doktori, professor; Karimov Shaxobiddin Tuychiboevich, fizika-matematika fanlari doktori, dotsent.
Yetakchi tashkilot: Samarqand davlat universiteti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi ikkinchi va uchinchi tartibli yuklangan aralash tipdagi tenglamalar uchun Trikomi va Gellerstedt masalalariga o‘xshash masalalarni qo‘yish va o‘rganishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi quyidagilardan iborat:
ikkinchi tartibli yuklangan parabolik-giperbolik tenglama uchun uch o‘lchovli sohada Trikomi masalasi echimining yagonaligi energiya integrallari usulida, mavjudligi esa ikkinchi tur Vol`terra integral tenglamasiga keltirilib isbotlangan;
uch o‘lchovli yuklangan parabolik-giperbolik va elliptik-giperbolik tipdagi tenglamalar uchun turli xarakteristik tekisliklarda Gellerstedt shartlari qatnashgan chegaraviy masalalar echimining yagonaligi noan’anaviy ekstremum prinsipiga ko‘ra, mavjudligi esa umumiy echim ko‘rinishi hamda Fur`e almashtirish formulasidan foydalanib isbotlangan;
uch o‘lchovli yuklangan elliptik-giperbolik tipdagi tenglamalar uchun ekstremum prinsipiga ko‘ra Trikomi masalasi echimining asimptotik xarakteri topilgan hamda fazoda va tekislikda qo‘yilgan masalalarning ekvivalentligi isbotlangan;
uch o‘lchovli cheksiz sohada uchinchi tartibli yuklangan parabolik - giperbolik tenglama uchun chegaraviy masala echimining mavjudligi va yagonaligi haqidagi teoremalar isbotlangan;
cheksiz prizmatik sohada uchinchi tartibli yuklangan parabolik-giperbolik tipdagi tenglama uchun noma’lum funksiyaning o‘zi va normal hosilalari xarakteristik tekisliklarda berilgan chegaraviy masalalar echimining bir qiymatli echilishi parabolik-giperbolik tenglamalar uchun noan’anaviy ekstremum prinsipi va integral tenglamalar nazariyasi yordamida asoslangan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi. Uch o‘lchovli fazoda aralash tipdagi yuklangan tenglamalar uchun Trikomi va Gellerstedt masalalarini tadqiq qilish bo‘yicha olingan natijalar asosida:
uch o‘lchovli sohada aralash tipdagi yuklangan tenglamalar uchun Trikomi va Gellerstedt masalalari tadqiqot natijalari “Nolokal xususiy hosilali differensial tenglamalar uchun chegaraviy va boshlang‘ich-chegaraviy masalalarni echish masalalari” mavzusidagi xalqaro loyihada ikkinchi tartibli differensial tenglamalar uchun chegaraviy masalalarni o‘rganishda foydalanilgan (Xo‘ja Ahmad Yassaviy nomidagi xalqaro qozoq-turk universitetining 2022 yil 29 martdagi №04/792 raqamli ma’lumotnomasi). Natijada, ikkinchi tartibli parabolik-giperbolik tenglamalarning nolokal analoglari uchun bir nechta chegaraviy masalalarning funksional fazolarda kuchli echimi mavjudligini isbotlash imkonini bergan;
uch o‘lchovli sohada aralash tipdagi yuklangan uchinchi tartibli tenglamalar uchun Trikomi va Gellerstedt masalalari hamda ularni tadqiq qilish usullari “Aralash va bir tipdagi tenglamalar uchun chegaraviy masalalar, ularni boshqarish masalalari va dinamik tizimlarni modellashtirishda qo‘llash” mavzusidagi halqaro loyihada foydalanilgan (Rossiya Fanlar akademiyasi Kabardino-Balkar ilmiy markazi Amaliy matematika va avtomatlashtirish institutining 2022 yil 7 apreldagi №01-14/22 raqamli ma’lumotnomasi). Natijada, dinamik tizimlarni modellashtirish va boshqaruv masalarini echishda, shuningdek, matematikada samarali qo‘llaniladigan ikkinchi va uchinchi tartibli parabolik-giperbolik tipdagi lokal va nolokal (yuklangan va integro-differensial) tenglamalar uchun chegaraviy masalalarni tadqiq etish hamda turli fizik va biologik jarayonlarni modellashtirish imkonini bergan.