Ғойибов Бобир Собировичнинг

фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар

Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража берадиган фан тармоғи номи):  «Cуғд конфедерациясининг шаклланиши, тараққиёти ва таназзули», 07.00.01–Ўзбекистон тарихи (тарих фанлари).

Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В.2017.3.DSc/Tar69.

Илмий маслаҳатчи: Исҳоқов Мирсодиқ Мирсултонович, тарих фанлари доктори, профессор.

Диссертация бажарилган муассаса номи: Самарқанд давлат университети.

ИК фаолият кўрсатаётган муассасалар номи, ИК рақами: Ўзбекистон миллий университети, Ўзбекистоннинг энг янги тарихи масалалари бўйича мувофиқлаштирувчи-методик марказ, Тарих институти, Қорақалпоқ ижтимоий фанлар илмий тадқиқот институти, DSC.27.06.2017.Таr.01.04.

Расмий оппонентлар: Мавланов Ўктам Махмасабирович, тарих фанлари доктори, профессор; Эшов Баҳодир Жўраевич, тарих фанлари доктори, профессор; Ахунжанов Эркин Адилович, тарих фанлари доктори, профессор.

Етакчи ташкилот: ЎзР ФА Абу Райҳон Беруний номидаги Шарқшунослик институти.

Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.

II. Тадқиқотнингмақсади: Ўзбек миллий давлатчилиги тарихида Суғд конфедерациясининг тутган ўрни ва хусусиятларини очиб беришдан иборат.

III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:

Зарафшон водийси ва Қашқадарё воҳалари бўйлаб жойлашган Суғд конфе­дерациясининг шаклланиши унинг таркибига кирган субъектларнинг иқтисодий (танга зарби, марказий ҳокимият олдида молиявий мажбуриятлар), сиёсий (Самарқанд Суғдини марказий ҳокимият сифатида тан олиш), ҳарбий (ташқи душманга қарши кучларни бирлаштириш тамойили), диний омиллар (зардуштийлик) муштарак­лиги асосида юзага келгани исботланган;

Суғд конфедерацияси бошқарувида амал қилган марказий, маҳаллий (суғдий), туркий унвонларнинг вазифалари (хўжалик, молия, ижтимоий, сиё­сий ва диний) ва уларнинг субъектлараро фарқли жиҳатлари аниқланган;

Конфедерация субъектларининг тарихий-маъмурий бўлиниш омиллари (тоғ, дарё, канал, чўл каби табиий чегаралар, сиёсий бирликдан манфаат­дорлик) ва уларнинг давлат маркази Самарқанд билан боғлиқлик даражалари далил­лар асо­сида аниқланган;

Суғд марказий ҳокимиятининг Турк хоқонлигидан нисбий мухтория­тининг сиёсий (никоҳ муносабатлари, дипломатик муносабатлар) ва иқтисодий (танга зарби, иқтисодий салоҳияти) сабаблари очиб берилган;

Суғд конфедерациясининг Кабудон ва Иштихон ҳукмдорликларининг алоҳида мустақил маъмурий бирлик бўлганлиги ҳамда ушбу ҳукмдорликлар устидан бир муддат Уструшонанинг ҳукмрон бўлмаганлиги исботлаб берилган.

IV. Тадқиқот натижаларнинг жорий қилиниши:

Суғд конфедерация­сининг Буюк ипак йўли бўйлаб олиб борган ташқи иқтисодий фаолияти ва мазкур минтақанинг молиявий ҳаётига оид илмий натижалардан Ўзбекистон тарихи давлат музейида ташкил этилган «Ўзбекис­тон Буюк ипак йўли чорраҳа­сида» мавзуидаги экспозицияни шакллан­тиришда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг 2016 йил 14 сентябрдаги 3/1255-1147-сон маълумотномаси). Бу эса Суғддаги илк ўрта асрлар иқтисо­дий ҳаёт даражаси ва молиявий тизим ҳолатини суғдий манбалар асосида аниқ баҳолаш имконини берган;

Суғд конфедерацияси тарихининг ижтимоий, сиёсий ҳаётига оид суғдий атамаларнинг талқини натижа­си бўйича илмий хулосалардан Самарқанд давлат бир­лашган тарихий меъморий ва бадиий музей-қўриқхонаси фонд­ларида сақланадиган кп-2934/4 (васиқа), кп-6000 (тилхат), кп-3786/2 (мактуб) рақам­ли суғдий ҳужжатларни изоҳли таржима қилишда фойдаланилган (Мада­ният ва спорт ишлари вазирлигининг 2016 йил 26 июлдаги 01-11-08-3924-сон маълумотномаси). Натижаларнинг қўлланилиши ушбу суғдий ҳужжатларнинг туб мазмунини музей ташрифчилари учун очиб беришга хизмат қилмоқда;

Суғд конфедерациясининг шаклланиши, тараққиёти ва таназзули тарихи юзасидан илмий хулосалар ва таклифлар асосида илк ўрта асрлар Суғд конфедерацияси тарихига оид хитой, суғдий, араб, форс, қадимги туркий, арман, бохтарий тилларидаги манбалар таҳлили натижалари асосида Ф1-ФА-0-83775 «Суғд ва Уструшонанинг антик ва ўрта асрлар даври маданиятида урбанизация жараёнлари» номли фундаментал лойиҳанинг «Суғд тарихининг илк ўрта аср манбашунослиги» қисми ёзилган (Фан ва технологияларни ривожлантиришни мувофиқлаштириш қўмитасининг 2016 йил 13 июндаги ФТК-03-13/462-сон маълумотномаси). Бу эса Марказий Осиё маданиятидаги урбанизация жараёнларига Суғддаги шаҳарсоз­лик, ёзув маданиятининг таъсирини манбалар асосида очиб бериш имкониятини берган.