Кадирова Зайнура Зайнидиновнанинг 
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Алишер Навоийнинг насрий асарларида перифразалар”, 10.00.01 – Ўзбек тили (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2019.4.PhD/Fil1028.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Термиз давлат университети.
Илмий раҳбар: Умурқулов Бекпўлат, филология фанлари доктори, профессор.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Термиз давлат университети, PhD.03/31.03.2021.Fil.78.04. 
Расмий оппонентлар: Баҳриддинова Башорат Мадиевна, филология фанлари доктори, профессор; Абдували Бердалиев, филология фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Самарқанд давлат  университети
Диссертация йўналиши: амалий ва назарий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Алишер Навоийнинг насрий асарларида қўлланилган перифразаларнинг лексик, морфологик ва услубий таҳлил қилиш асосида перифразаларнинг бадиий нутқ жараёнидаги вазифаларининг назарий ва амалий асосларини ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги: 
перифразаларнинг бадиий нутқнинг бадиий эстетик таъсирчанлигини кучайтирувчи луғавий воситалар эканлиги Алишер Навоий насрий асарларида қўлланилган тирикликда яхши от (эҳсон), ҳаёт шабистонининг наҳори (йигитлик даври), шуаро сўзининг варақнигори (котиб) каби перифразалар асосида исботланган;
перифразаларнинг қайта номлаш натижасида вужудга келиши назарий жиҳатдан асосланиб, қайта номланиш асосида ҳосил бўладиган фасллар келинчаги (баҳор), қора олтин (кўмир, нефт), оқ олтин (пахта), ўрмон санитари (бўри) каби перифразаларнинг тил луғат таркибидан ўрин олиши, аксинча тор ижтимоий гуруҳлар нутқида яратилган думли беш (икки), машинани тепмоқ (сотмоқ) каби перифразаларнинг тилда фаол луғавий бирлик сифатида қўлланилмаслиги далилланган;
шаклланиши, нутқий мансублиги жиҳатидан бир хил асосга эга бўлган перифраза ҳамда эвфемизмларнинг кўчим асосида юзага келиши, сўз ва сўз бирикмаси қолипида мавжуд бўлиши, мавҳумлик, индивидуалликка эгалиги жиҳатидан ўзаро ўхшашлик ҳосил қилиши, перифразадаги нутқни поэтик бирлик билан алмаштирилиши, кўчимнинг образлар асосида юзага келиши, шахсий топилманинг муҳимлиги кабилар эвфемизмдаги қўпол, вазиятга мос келмайдиган ифодани муқобили билан алмаштириш, нутқ вазияти ва мулоқотчилар доирасининг муҳим аҳамиятга эгалиги ҳамда жинс, ижтимоийликнинг бирламчи эканлиги билан бу икки ҳодисанинг фарқланиши далилланган;
перифразанинг маълум давр ёки шахс ҳақида ахборот бериш хусусиятига эгалиги Алишер Навоийнинг насрий асарларида қўлланилган шайхул-машойихб (Хавофий), туркигўй шуаро (Лутфий), орифи маоний (Саййид Ҳасан Ардашер) перифразалари мисолида асосланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Алишер Навоий насрий асарларида қўлланилган перифразаларнинг луғавий, грамматик ва услубий хусусиятларини тадқиқ қилиш жараёнида эришилган илмий натижалар асосида:
Алишер Навоийнинг насрий асарларида қўлланилган перифразаларнинг грамматик ва услубий жиҳатдан ўрганиш ва ХV аср ёзма манбаларида перифразанинг шаклланиш асосини аниқлашга доир назарий маълумотлардан Ўзбекистон Республикаси Фанлар Академияси Қорақалпоғистон бўлими Қорақалпоқ гуманитар фанлар илмий-тадқиқот институти томонидан олиб борилган ФА-Ф1-Г003 “Ҳозирги қорақалпоқ тилида функционал сўз ясалиши”  деб номланган фундаментал илмий лойиҳанинг сўзларнинг функционал-семантик усулда ясалиши қисмида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Қорақалпоғистон бўлими Қорақалпоқ гуманитар фанлар илмий-тадқиқот институтининг 2021 йил 22 сентябрдаги 214-сон маълумотномаси). Натижада перифразаларнинг нутқий вазифаси таҳлилидан фойдаланиш асосида лойиҳа бўйича бажарилган тадқиқотнинг мукаммаллашувига эришилган;
перифразаларнинг нутқ жараёнидаги ўрни, бадиий образ яратиш имкониятлари ҳақидаги назарий маълумотлардан Ўзбекистон Республикаси Фанлар Академияси Қорақалпоғистон бўлими Қорақалпоқ гуманитар фанлар илмий-тадқиқот институти томонидан олиб борилган ФА-А1-Г007 “Қорақалпоқ нақл-мақоллари лингвистик тадқиқот объекти сифатида” мавзусидаги амалий лойиҳанинг мақолларнинг ҳосил қилишда турғун бирикмаларнинг аҳамияти қисмида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Қорақалпоғистон бўлими Қорақалпоқ гуманитар фанлар илмий-тадқиқот институтининг 2021 йил 22 сентябрдаги 17.01/214-сон маълумотномаси). Натижада Қорақалпоқ нақл-мақолларининг нутқий хусусиятлари, лингвистик восита сифатида ўзига хослиги масалаларининг ёритилишида мукаммалликка эришилган;
Алишер Навоий насрий асарларида қўлланилган перифразаларнинг нутқий қиммати ва перифразаларнинг мулоқот жараёнида намоён бўлиши ҳақидаги хулосалардан Сурхондарё вилояти телерадиокомпаниясининг “Тил-миллат кўзгуси”, “Кун мавзуси”, “Диалог” кўрсатувларини тайёрлашда фойдаланилган (Суҳандон нутқининг янада таъсирли ва жимжимадор  бўлишини таъминлаш мақсадида диссертацияда қўлланилган замонавий ва мумтоз перифразалардан фойдаланилган. 2021 йил 17 сентябрдаги 01-01/98-сон маълумотнома). Натижада бугунги кун ёшларини аждодлар руҳига эътиқод асосида тарбиялаш, мумтоз асарларни ўқиб, ўрганиш орқали тил ва тил эгаларига ҳурматда бўлиш ҳақидаги тарғибот ишларини мукаммаллаштиришга эришилган.