Жаббарова Анора Жавлиевна
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I.Умумий маълумотлар.
“Антропоцентрик фразеологик бирликларнинг лингвопрагматик тадқиқи”, 10.00.01 – Ўзбек тили (филология фанлари).
Диссертация рўйхатга олинган рақам: В2022.1.PhD/Fil1409.
Диссертация бажарилган муассаса: Жиззах давлат педагогика университети
Илмий раҳбар: Маматов Абдугафур Эшонқулович, филология фанлари доктори, профессор
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Жиззах давлат педагогика университети, PhD.03/04.06.2020.Fil.113.02.
Расмий оппонентлар: Жўраева Бибиш Муҳсиновна, филология фанлари доктори, доцент; Хайруллаев Хуршид  Зайниддинович, филология фанлари доктори.
Етакчи ташкилот: Фарғона давлат университети
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик. 
II. Тадқиқотнинг мақсади ўзбек тилида олам лингвистик манзарасининг ўзига хос хусусиятларини акс эттирувчи антропоцентрик фразеологик бирликларнинг семантик, лингвопрагматик, лингвокультурологик хусусиятларини очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
ўзбек халқининг маданий анъаналари, ментал хусусиятлари фразеологик бирликлар шаклланишига асос эканлиги далилланиб, антропоцентрик фразеологик бирликлар қиёсий, ўхшатиш бирликлари, троплар, метафорик таққослашлар, образларга асосланган бўлиши исботланган;
инсоннинг ҳиссиёти ва ташқи қиёфасини ифода этишдаги универсал тенденциялар, маданий стереотиплар, лакуналар антропоцентрик фразеологик бирликлар асосида қиёсланиб, фразеологик бирликларни англаб олиш учун умумлашган когнитив-прагматик баҳолаш тизими зарурлиги, уларнинг тилда намоён бўлиши далилланган;
антропоцентрик фразеологик бирликларнинг лингвопрагматик хусусиятлари инсоннинг ички эмотив-ҳиссиёти ва ташқи кўринишини характерловчи, қувонч, қайғу, ғазаб, қўрқув, нафрат, ҳайрат, қизиқиш,  ҳаяжон, ажабланиш, азоб чекиш, қаҳр, уят, камситилиш сингари эмоционал концептли фразеологизмлар асосида батафсил семантик тавсифи яратилган;
антропоцентрик фразеологик бирликларнинг миқдори бошқа фразеологик бирликлардан кўра кўпчиликни ташкил этганлиги аниқланиб, улар айнан шахснинг фаолиятини образли ифодалаш мақсадида шаклланган тил бирлиги эканлиги асосланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Ўзбек тилининг антропоцентрик фразеологик бирликларини лингвопрагматик тадқиқ қилиш жараёнида олинган илмий натижалар асосида:
ўзбек халқининг маданий анъаналари, ментал хусусиятлари фразеологик бирликлар шаклланишига асос эканлиги изоҳланиб, антропоцентрик фразеологик бирликлар қиёсий, ўхшатиш бирликлари, троплар, метафорик таққослашлар, образларга асосланганлиги тўғрисидаги хулосаларидан 5111400-Хорижий тил ва адабиёти йўналиши талабалари учун мўлжалланган “Тил аспектларини ўргатиш амалиёти компетенцияси”,  “Нутқ малакалари интеграцияси” номли дарсликларда  фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2020 йил 4 майдаги 285-111-сон, Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2020 йил 28 декабрдаги 676-149-сон гувоҳномалари). Натижада фразеологик бирликлар иккита тилда таққосланганда уларнинг ўзига хослиги намоён бўлади, инсоннинг ҳиссиёти ва ташқи қиёфасини ифода этишдаги универсал тенденциялар, шунингдек, маданий стереотиплар, лакуналар намоён бўлиши асосланган;
инсоннинг ҳиссиёти ва ташқи қиёфасини ифода этишдаги универсал тенденциялар, маданий стереотиплар, лакуналар антропоцентрик фразеологик бирликлар асосида қиёсланиб, фразеологик бирликларни англаб олиш учун умумлашган когнитив-прагматик баҳолаш тизими зарурлиги, уларнинг тилда намоён бўлиши ҳақидаги илмий натижалардан Бухоро давлат университетида 2012-2016 йилларда бажарилган Ф–1–06 “Истиқлол даври ўзбек адабиётида Шарқу Ғарб адабий анъаналари синтези” мавзусидаги фундаментал давлат лойиҳасини бажаришда фойдаланилган (Бухоро давлат университетининг 2022 йил 10 мартдаги 884-сон маълумотномаси). Натижада ўзбек тили ва адабиётининг  ўзига хос лексик-грамматик хусусиятлари  ва услубий имкониятларини ривожлантиришга асос бўлиб хизмат қилган;
антропоцентрик фразеологик бирликларнинг лингвопрагматик хусусиятлари инсоннинг ички эмотив-ҳиссиёти ва ташқи кўринишини характерловчи, қувонч, қайғу, ғазаб, қўрқув, нафрат, ҳайрат, қизиқиш,  ҳаяжон, ажабланиш, азоб чекиш, қаҳр, уят, камситилиш сингари эмоционал концептли фразеологизмлар асосида батафсил семантик тавсифи тўғрисидаги илмий хулосалардан Жиззах давлат педагогика институтида 2016-2017 йилларда олиб борилган МУЗ-2015-0725140051 “Бошланғич синф ўқувчиларининг нутқини бойитишда инглизча-ўзбекча-русча фраземалар луғатини яратиш ва амалиётга татбиқ этиш” мавзусидаги амалий лойиҳасида фойдаланилган (Жиззах давлат педагогика институтининг 2022 йил 12 февралдаги 04-162-сон маълумотномаси). Натижада лойиҳа доирасида бадиий матнларда антропоцентрик ва лингвопрагматик мазмуннинг ифодаланиши ва ибораларнинг бадиий матнда лингвопрагматик қўлланиши ҳақидаги назарий хулосаларида ижобий самара берган;
антропоцентрик фразеологик бирликларнинг миқдори бошқа фразеологик бирликлардан кўра кўпчиликни ташкил этганлиги аниқланиб, улар айнан шахснинг фаолиятини образли ифодалаш мақсадида шаклланган тил бирлиги эканлиги ҳақидаги изоҳлардан Жиззах вилояти телерадиокомпанияси орқали “Диёр янгиликлари” информацион дастурини тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон миллий телерадиокомпанияси Жиззах вилояти телерадиокомпаниясининг  2022 йил 14 апрелдаги 10-12/263-cон маълумотномаси) Натижада ушбу кўрсатувнинг илмий-оммабоплиги таъминланган  ва долзарблиги илмий-амалий аҳамият касб этган.