Тухтамишев Сардор Сайдуллаевичнинг 
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Сирдарё вилояти шароитида буғдойнинг замбуруғлар қўзғатадиган касалликлари ва уларга қарши кураш чоралари”, 06.01.09 – «Ўсимликларни ҳимоя қилиш» (қишлоқ хўжалиги фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2019.4.PhD/Qx538.
Илмий раҳбар: Гулмуродов Рисқибой Абдиевич, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Гулистон давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат аграр университети, PhD.05/04.03.2022.Qx.13.03.
Расмий оппонентлар: Хўжаев Шомил Турсунович, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, профессор; Бойжигитов Фозил Мухаммадиевич, қишлоқ хўжалиги фанлари номзоди, катта илмий ходим.
Етакчи ташкилот: Қорақалпоғистон қишлоқ хўжалиги ва агротехнологиялар институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Сирдарё вилояти шароитида буғдой ўсимлигида замбуруғлар келтириб чиқарадиган касалликларни аниқлаш, улардан буғдой ўсимлиги ҳосилига кўпроқ зарар келтирадиганларини ўрганиш ҳамда ушбу касалликларга қарши қўлланилган янги замонавий фунгицидларни иқтисодий самарадорлигини аниқлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор Сирдарё вилояти иқлим шароитида буғдой ўсимликларида замбуруғлар қўзғатадиган асосий касалликларнинг турлари, тарқалиши ва ривожланиш даражалари аниқланган;
вилоят буғдойзорларида касаллик қўзғатувчи 2 та филум, 6 та синф, 7 та тартиб, 8 та оила ва 9 та туркумга мансуб 11 та замбуруғ турлари аниқланган;
буғдойзорларда тарқалган асосий (доминант) ва иккинчи даражали касалликлар аниқланиб, улардан некротроф патоген замбуруғлар қўзғатадиган касалликларнинг соф культуралари ажратиб олинган;
вилоятда кенг тарқалган касалликлардан энг кўп ҳосил сариқ занг (27,5%) ва нисбатан камроқ ҳосил ун-шудринг (15%) касалликлари туфайли нобуд бўлиши аниқланган;
вилоят шароитида кенг тарқалган занг ва ун-шудринг касалликларига буғдойнинг Гурт, Ёғду, Матонат, Звезда, Давр ва Аср навлари нисбатан чидамли эканлиги аниқланган;
микробиоўғит ва кимёвий препаратларни буғдой уруғлари униши ва микрофлорасига таъсири аниқланганда, МЭРС+Геркулес комплекси қўлланилган тажрибада 100%, МЭРС микробиоўғитида 99,5% ва Геркулес препаратида 96,0% буғдой уруғлари униб чиқиши аниқланган;
дала шароитида буғдой касалликларига қарши биологик ва иқтисодий самарадорлиги юқорилиги аниқланган 2 та уруғ дорилагич Бениксил ва Эклипс ҳамда 5 та фунгицид Пропишанс, Пропишанс Супер, Аякс, Драгон-ив ва Тилтазол фунгицидлари 2022 йилда тасдиқланган янги пестицидлар рўйхатига киритилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Сирдарё вилояти шароитида буғдойнинг замбуруғлар қўзғатадиган касалликлари ва уларга қарши кураш чоралари бўйича олиб борилган тадқиқот натижалари асосида:
кузги буғдойнинг замбуруғ қўзғатадиган сариқ занг касаллигига қарши Аякс 50% сус.к. (0,5-0,8 л/га) фунгицидини қўллаш бўйича ишлаб чиқилган регламент 2020 йилда Сирдарё вилояти Боёвут туманидаги “Боёвутлик Равшан” ва “Элибоев Азизбек” фермер хўжаликларида жами 71,5 гектар майдонда жорий этилган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2021 йил 16 февралдаги №02/025-609-сонли маълумотномаси). Натижада бир гектар майдондан 13,3-16,1 центнергача ҳосил касалликдан сақлаб қолинган, фунгицидларнинг биологик самарадорлиги 95,3-100% ни ташкил этган;
замбуруғлар қўзғатадиган буғдойнинг сариқ ва қўнғир занг касалликларига қарши Аякс 50% сус.к. (0,5-0,8 л/га), Тилтазол 50% к.э.к. (0,2 л/га), Пропишанс 25% эм.к. (0,5 л/га), пропишанс Супер 33% эм.к. (0,4 л/га), Драгон-ив с.э.к. (1,0 л/га) ва био Стар 50% к.э.к. (0,17 л/га) фунгицидларини қўллаш бўйича ишлаб чиқилган регламент Сирдарё вилоятининг Гулистон, Боёвут, Оқолтин, Сирдарё, Сардоба ва Ховос туманларида ғаллачилик фермер хўжаликларида жами 872 гектар майдонда жорий этилган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2021 йил 16 февралдаги №02/025-609-сонли маълумотномаси). Натижада юқори самарали ушбу фунгицидларни қўллаш ҳисобига назорат вариантга нисбатан кимёвий ишлов ўтказилган вариантларда бир гектар кузги буғдой экилган майдонда 6,4-8,7 центнергача ҳосил касалликлардан сақлаб қолинган ва иқтисодий самарадорлик 819-1755 минг сўмни ташкил этган. Касалликларга қарши 97,5-100% гача биологик самарадорликка эришилган.