Ибрагимова Гулчехра Мадаминжановнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I.Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Инглиз бадиий адабиёти матнларидаги парентез бирликларнинг синтактик-стилистик хусусиятлари”, 10.00.04 – Европа, Америка ва Австралия халқлари тили ва адабиёти (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2021.2.PhD/Fil1767.      
Илмий раҳбар: Маматов Абди Эшонқулович, филология фанлари доктори, профессор. 
Диссертация бажарилган муассаса номи: Андижон давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Наманган давлат университети, PhD.03/31.03.2021.Fil.76.05.
Расмий оппонентлар: Досбаева Наргиза Турғунпўлатовна, филология фанлари доктори, доцент; Ашуров Шахобиддин Саидович, филология фанлари номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот: Фарғона давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади инглиз бадиий матнларида қўлланилган парентез бирликларнинг ифода ва мазмун плани, функционал ва категориал жиҳатлари ҳамда қўлланилиш доирасини очиб бериш орқали уларнинг синтактик-стилистик хусусиятларини аниқлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
инглиз бадиий адабиётида парентез бирликларнинг структурал жиҳатдан бир сўзли содда, ясама, қўшма, сўз бирикмали ва гапли, семантик тарафдан ишонч, тасдиқ, инкор маъноларни билдирувчи, тасвирий, ўхшатиш, турар-жойни изоҳлаш характеридаги, аббревиатура кўринишидаги, гапда келиш ўрнига қараб инициал, ўрта ва охирги позицияда қўлланилувчи, гапда қўлланиш миқдорига кўра монопарентез, полипарентез ҳамда киритмали конвергент турларига хос структур-семантик, функционал-стилистик жиҳатлар аниқланган;  
роман, пьеса, эсселарда қўлланилган ҳавола, делиберация, экземплификация ва аниқлаштириш характеридаги парентез бирликларнинг бажарадиган вазифасига кўра муаллиф ва персонажнинг сўз юритилаётган воқеа-ҳодисага қаҳр-ғазаби, қувончи, завқланиши, нафратланиши, қўрқинчи, афсусланиши, жасорати, ажабланиши, танбеҳини истеҳзо билан кўрсатиши, шунингдек, оҳанг, суръат, тембр, куч ва садоланиш давомийлиги муаллиф эмоциясини ифодалаш хусусиятлари асосланган; 
инглиз бадиий адабиёти матнларида парентез бирликларнинг инверсия, санаш, параллел конструкциялар каби синтактик-стилистик ифода воситалар сифатида вазифа бажариши аниқланган, ундов характердаги парентезалар  кириш гапининг эквиваленти, эмоционал-экспрессив бўёққа эга бўлган гапнинг ажратилган кириш бўлаги сифатида синтактик вазифаларда келиши исботланган;
инглиз бадиий адабиётида парентез бирликларнинг стилистик хусусиятлари уларнинг экспрессив вазифаларига кўра эмоционал-экспрессив хусусият касб этиб ижодкорнинг образлар тизими ва ғояларини ифодалаш учун хизмат қилиши, новербал воситалар орқали ифодаланган парентез бирликлар просодияда вербал воситаларга қўшимча изоҳ бериши, нутқ узилишини олдини олиши очиб берилган. 
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Инглиз бадиий адабиётида парентез бирликларнинг синтактик-стилистик хусусиятлари тадқиқи асосида:
инглиз бадиий адабиётида парентез бирликларнинг структурал жиҳатдан бир сўзли содда, ясама, қўшма, сўз бирикмали ва гапли; семантик тарафдан ишонч, тасдиқ, инкор маъноларни билдирувчи, тасвирий, ўхшатиш, турар-жойни изоҳлаш характеридаги, аббревиатура кўринишидаги, гапда келиш ўрнига қараб инициал, ўрта ва охирги позицияда қўлланилувчи; гапда қўлланиш миқдорига кўра монопарентез, полипарентез ҳамда киритмали конвергент турларига хос структур-семантик, функционал-стилистик жиҳатлари, роман, пьеса, эсселарда қўлланилган ҳавола, делиберация, экземплификация ва аниқлаштириш характеридаги парентез бирликларнинг бажарадиган вазифасига кўра муаллиф ва персонажнинг сўз юритилаётган воқеа-ҳодисага қаҳр-ғазаби, қувончи, завқланиши, нафратланиши, қўрқинчи, афсусланиши, жасорати, ажабланиши, танбеҳини истеҳзо билан кўрсатиши, шунингдек, оҳанг, суръат, тембр, куч ва садоланиш давомийлиги муаллиф эмоциясини ифодалаш хусусиятлари ҳақидаги таҳлилий фикрлар ва назарий хулосалардан 2014-2015-йилларга мўлжалланган I-204-4-5 “Инглиз тили мутахассислик предметларидан ахборот-коммуникацион технологиялари асосида виртуал ресурслар яратиш ва ўқув жараёнига жорий этиш” мавзусидаги инновацион тадқиқот лойиҳаси доирасида фойдаланилган (Самарқанд давлат чет тиллар институтининг 2021 йил 20 декабрдаги 3410/30.02.01-сон маълумотномаси). Натижада лойиҳа илмий далиллар билан бойитилди, хусусан ахборот-комуникацион технологиялари асосида виртуал ресурслар яратиш ва ўқув жараёнига жорий этишда парентез бирликларни лингвистик тадқиқот обьекти сифатида олиниши муҳим аҳамият касб этган;
инглиз бадиий адабиёти матнларида парентез бирликларнинг инверсия, санаш, параллел конструкциялар каби синтактик-стилистик ифода воситалар сифатида вазифа бажариши аниқланган, ундов характердаги парентезалар кириш гапининг эквиваленти, эмоционал-экспрессив бўёққа эга бўлган гапнинг ажратилган кириш бўлаги сифатида синтактик вазифаларда келиши ҳақида билим ва кўникмаларини шакллантириш ҳамда таълим тизими жараёнини мустаҳкамлаш ва халқаролаштириш максадида яратилган қўлланмалар, мақолалар, тезислар ёзишда янги ёндашувлар сифатида тадқиқот ишидаги илмий хулосалардан Европа Иттифоқи томонидан Эрасмус+дастурининг 2016-2018 йилларга мўлжалланган 561624-EPP-1-2015-UK-EPPКA2-CBHE-SP-ERASMUS+ СВНЕIMEP: “Ўзбекистонда олий таълим тизими жараёнларини модернизациялаш ва халқаролаштириш” мавзусидаги лойиҳаси доирасида фoйдaлaнилгaн (Самарқанд давлат чет тиллар институтининг 2021 йил 10 ноябрдаги 2845/30.02.01-сон маълумотномаси). Нaтижaдa лойиҳа ичида тадқиқот ишини такомиллаштиришда, хусусан мазкур манбалар лойиҳа материалларини мукаммаллаштирган ва талабаларнинг лингвистик компетенциясини оширган;
инглиз бадиий адабиётида парентез бирликларнинг стилистик хусусиятлари уларнинг экспрессив вазифаларига кўра эмоционал-экспрессив хусусият касб этиб ижодкорнинг образлар тизими ва ғояларини ифодалаш учун хизмат қилиши, новербал воситалар орқали ифодаланган парентез бирликлар просодияда вербал воситаларга қўшимча изоҳ бериши, нутқ узилишини олдини олиши тўғрисидаги маълумотлардан Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “O’zbekiston” телерадиоканали ДМ “Маданий-маърифий ва бадиий эшиттиришлар” муҳарририяти томонидан тайёрланган “Таълим ва тараққиёт”, “Адабий жараён”, “Жаҳон адабиёти” радиоэшиттиришлар сценарийсини тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Миллий телерадиокомпаниясининг 2021 йил 26 октябрдаги 04-25-1667-сон маълумотномаси). Натижада ушбу телекўрсатувлар илмий ва амалий жиҳатдан бойиган, ижтимоий хусусиятлари ортган.