Матибаев Тасполат Балтабаевичнинг

фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар

Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Ўзбекистонда давлат ва жамият ҳаётининг демократлашуви жараёнида ижтимоий ҳамкорлик тизимини ривожлантириш омиллари», 22.00.02–Ижтимоий тузилиш, ижтимоий институтлар ва турмуш тарзи (социология фанлари).

Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2017.2.DSc/Sots5.

Илмий маслаҳатчи: Холбеков Абдуғани Жуманазарович, социология фанлари доктори, профессор.

Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон Миллий университети.

ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Ўзбекистон Миллий университети, DSc.27.06.2017.F.01.05 рақамли илмий кенгаш асосидаги бир марталик илмий кенгаш.

Расмий оппонентлар: Саифназаров Исмоил Саифназарович, фалсафа фанлари доктори, профессор; Содиқова Шоҳида Марҳабоевна, социология фанлари доктори; Раматов Жуманиёз Султанович, фалсафа фанлари доктори, профессор.

Етакчи ташкилот: Самарқанд давлат университети.

Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.

II. Тадқиқотнинг мақсади: Ўзбекистонда давлат ва жамият ҳаётининг демократлашуви жараёнида ижтимоий ҳамкорлик тизимини такомиллаштириш бўйича таклиф ва тавсияларни ишлаб чиқишдан иборат.

III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:

Ўзбекистон жамиятида ижтимоий иштирок, ижтимоий шериклик, ижтимоий ҳамкорликдан иборат ўзига хос муносабат шаклларининг амал қилиши очиб берилган;

фуқаролик жамиятини барпо этиш жараёнида социал муносабатлардаги гомеостазис (мувозанат) ва социостазис (ўзини ўзи тартибга солиш) механизмлари воситасида ижтимоий ҳамкорликнинг таъминланиши исботланган;

Ўзбекистонда шаклланаётган ўрта мулкдорлар қатлами таъсирида ижтимоий ҳамкорлик тизимининг ривожланиш тенденциялари аниқланган;

давлат ва жамият ҳаётининг демократлашуви ижтимоий ҳамкорлик моделлари (бипартизм, трипартизм, полипартизм)нинг шаклланишига, улар ўз навбатида демократик бошқарувнинг амал қилишига таъсир этиши социологик тамойил экани асосланган;

жамият ҳаётида ижтимоий ҳамкорлик тизимини издан чиқарувчи салбий ижтимоий феноменлар (бюрократия, коррупция, уюшган жиноятчилик) ва бузғунчи ғоялар (диний экстремизм ва терроризм) таъсирининг олдини олиш мақсадида фуқароларда мафкуравий иммунитетни шакллантиришнинг таъсирчан медиа воситаларини қўллаш усуллари такомиллаштирилган.

IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.

Ижтимоий ҳамкорлик тизимини шакллантириш бўйича олинган тадқиқот натижалари асосида:

Ўзбекистон жамиятида ижтимоий иштирок, ижтимоий шериклик, ижтимоий ҳамкорликдан иборат ўзаро муносабат шаклларининг амал қилиши хусусиятларига оид таклифлардан Ўзбекистон Республикасининг “Ижтимоий шериклик тўғрисида”ги Қону­нини (4-,5-,6-,7-,12-,24-моддалар) ишлаб чиқишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республика­си Олий Мажлиси Сенати Мудофаа ва хавфсизлик масалалари қўмитасининг 2016 йил 19 августдаги 1- сон маълумотномаси). Ушбу таклифларнинг ама­лиётга жорий этилиши давлат органлари ва жамоат ташкилотлари, шунингдек, турли меҳнат жамоаларида ижтимоий муносабатларни тартибга солиш, фуқароларнинг ҳуқуқ ва эркинликларини амалга ошириш механизмларини янада такомиллаштиришга хизмат қилган;

давлатни демократлаштириш ва фуқаролик жамиятини барпо этиш жараёнида ижтимоий ҳамкорликни таъминлашнинг гомеостазис  (мувозанат) ва социостазис  (ўзини ўзи тартибга солиш) механизмлари амал қилиши билан боғлиқ илмий таклифлардан Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Ижтимоий тадқиқотлар институти ҳамда Фуқаролик жамияти шаклланишини мониторинг қилиш мустақил институти фаолиятида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Ижти­моий тадқиқотлар институтининг 2016 йил 23 ноябрдаги 01/07-336-сон маълу­мотномаси; Фуқаролик жамияти шаклланишини мониторинг қилиш мустақил институтининг 2016 йил 1 июлдаги 203/ТФ-сон маълумотномаси). Натижада мақ­садли тадқиқотлар ўтказиш орқали аҳоли турмуш даражаси мониторингини ташкил этиш имкони яратилган;

мамлакатимизда ўрта мулкдорлар қатламининг шаклланиш жараёнларини ҳамда ўрта синфнинг ижтимоий ҳамкорлик тизими ривожига таъсирини эмпирик тадқиқотлар орқали аниқлашга хизмат қилувчи сўровноманинг янги, модификациялаштирилган методикаси “Ижтимоий фикр” жамоатчилик маркази фаолиятига жорий этилган (“Ижтимоий фикр” жамоатчилик марказининг 2016 йил 23 майдаги 01-16/175-сон маълумотномаси). Натижада бу ўрта синфнинг шаклланиши билан боғлиқ равишда давлат ва жамият ҳаётида ижтимоий ҳамкорлик тизимининг ривожланиш тенденциясини эмпирик тарзда аниқлашга имкон берган;

социумда ижтимоий ҳамкорлик моделлари (бипартизм, трипартизм ва полипартизм)ни қўллашга оид таклифлардан Ўзбекистон Касаба уюшмалари федерацияси кенгаши фаолиятида, хусусан меҳнат жамоаларида ишлаб чиқариш низоларини бартараф этишда фойдаланилган (Ўзбекистон Касаба уюшмалари федерацияси кенгашининг 2016 йил 29 августдаги БМ-05/1322-сон маълумотномаси). Бу таклифлар бандлик, иш ҳақи, суғурта, ижтимоий ҳимоялаш муносабатларини тартибга солишга хизмат қилган;

жамият ҳаётида ижтимоий ҳамкорлик тизимини издан чиқарувчи салбий ижтимоий феноменлар (бюрократия, коррупция, уюшган жиноятчилик) ва бузғунчи ғоялар (диний экстремизм ва терроризм) таъсирининг олдини олиш мақсадида фуқароларда мафкуравий иммунитетни шакллантиришнинг таъсирчан медиа воситаларини қўллаш усулларига оид илмий-амалий таклифлардан “Қиёматга қолган қарз” ва “Хоинлик” номли ҳужжатли фильмлар сценарийсини тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “Тошкент” телерадиоканали давлат унитар корхонасининг 2016 йил 2 июндаги 0101-323-сон маълумотномаси). Натижада мазкур фильмлар турли зарарли ғояларга қарши мафкура­вий иммунитетни шакллантиришга, оилавий ҳаётда аҳилликни мустаҳкамлашга, шахслараро муносабатларни яхшилашга хизмат қилган.