Saidov Doniyor Yusupovichning

falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I. Umumiy ma’lumotlar.

Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): «Anglash masalalarida alomatlar fazosining nochiziqli almashtirishlariga asoslangan axborot modellari», 05.01.03–Informatikaning nazariy asoslari (fizika-matematika fanlari).

Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2017.3.PhD/FM103.

Ilmiy rahbar: Ignat`ev Nikolay Aleksandrovich, fizika-matematika fanlari doktori, professor.

Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: O‘zbekiston Milliy universiteti.

IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasalar nomi, IK raqami: O‘zbekiston Milliy universiteti,  DSc.27.06.2017.FM.01.02.

Rasmiy opponentlar: Usmanov Rishat Niyazbekovich, texnika fanlari doktori, professor; Ibragimov Farxodjon Nurmuxamadjonovich, fizika-matematika fanlari nomzodi.

Yetakchi tashkilot: Toshkent davlat texnika universiteti.

Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy ahamiyatga molik.

II. Tadqiqotning maqsadi: anglash masalalarida alomatlar fazosining nochiziqli almashtirishlariga asoslangan sun’iy intellekt mezonlari va usullarini takomillashtirishdan iborat.

III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:

berilganlar tanlanmasiga asoslangan nochiziqli qaror qilish qoidalarini shakllantirish usuli takomillashtirilgan;

kompaktlik mezoni asosida vizuallashtirish natijalarini qiyosiy taqqoslash usuli tavsiflangan bo‘lib, kompaktlik qiymati har bir sinf ob’ektlarini minimal sondagi o‘zaro kesishmaydigan guruhlarga ajratish natijalari bo‘yicha aniqlangan;

berilganlarda tushurib qoldirilgan va takrorlanuvchi qiymatlar inobatga olingan holda hamda berilganlarni dastlabki ishlov berishni inobatga olgan va olmagan holda miqdoriy alomatlarni o‘zaro kesishmaydigan intervallarga bo‘lish algoritmining murakkablik bahosi olingan;

ob’ektlar tavsifidagi boshlang‘ich alomatlar fazosidan latent alomatlar fazosiga o‘tilganda yaqin qo‘shni algoritmining umumlashtirish qobiliyatining oshganligi isbotlangan;

alomatlarni aglomerativ ierarxik guruhlash va ularni son o‘qiga nochiziqli akslantirishda informativligi bo‘yicha tartiblangan latent alomatlar to‘plamlarining shakllanishi ko‘rsatilgan.

IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi:

alomatlarni ierarxik aglomerativ guruhlash va ularni son o‘qiga nochiziqli akslantirish usuli O‘zbekiston Respublikasi Er resurslari, geodeziya, kartografiya va davlat kadastri davlat qo‘mitasida tuproq sho‘rlanishining axborot modelini qurishda foydalanilgan (O‘zbekiston Respublikasi Er resurslari, geodeziya, kartografiya va davlat kadastri davlat qo‘mitasining 2017 yil 20 oktyabrdagi 03-05-8912-son ma’lumotnomasi). Ilmiy natijalarning qo‘llanilishi tuproq sho‘rlanishining uchta turi bo‘yicha alomatlarning nochiziqli bog‘lanishlarini aniqlash orqali yashirin qonuniyatlarni topish imkonini bergan;

o‘rgatuvchi tanlanmadan shovqin ob’ektlarni qidirish va ularni o‘chirish orqali berilganlarni seleksiya qilish, kompaktlik o‘lchovining qiymatlarini hisoblash va berilganlarni vizuallashtirish usullari O‘zbekiston Respublikasi Er resurslari, geodeziya, kartografiya va davlat kadastri davlat qo‘mitasida tuproq sho‘rlanishini monitoring qilishda qo‘llanilgan (O‘zbekiston Respublikasi Er resurslari, geodeziya, kartografiya va davlat kadastri davlat qo‘mitasining 2017 yil 20 oktyabrdagi 03-05-8912–son ma’lumotnomasi). Ushbu usullarning qo‘llanilishi tuproq sho‘rlanishi jarayonida miqdoriy va nominal alomatlar vaznlarini aniqlash va ob’ektlar o‘rtasidagi o‘zaro munosabatni vizuallashtirish hamda anomal ob’ektlarni aniqlash imkonini bergan.