Сирлибоев Сирожиддин Алибобо ўғлининг 
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): Қисман адентияни чакка-пастки жағ бўғимидаги ўзгаришларга асосланган ҳолда даволашни такомиллаштириш. 14.00.21 – Стоматология (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2024.3.PhD/Tib4959.
Илмий раҳбар: Кубаев Азиз Саидолимович, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Самарқанд давлат тиббиёт университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Самарқанд давлат тиббиёт университети, DSc.04/05.06.2020.Tib.102.02.
Расмий оппонентлар: Назарова Нодира Шариповна, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Копбаева Майра Тайтолеуовнa, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Токай тиббиёт маркази (Япония).
II. Тадқиқотнинг мақсади: чакка-пастки жағ бўғими дисфункцияси билан асоратланган тиш қаторлари чайнов қисми нуқсонлари бўлган беморларда, қисман адентияни даволашни рақамли технологияларни ҳамда клиник диагностика усулларини қўллаш орқали такомиллаштиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
чакка пастки жағ буғими дисфункцияларида жағларнинг марказий нисбатини аниқлаш функционал усулини куллаш марказий окклюзияда чакка-пастки жағ бўғимлари элементларининг топограф-анатомик муносабатларини тиклашга хамда чайнов мушаклари ва ЧПЖБ функциясининг мутаносиблиги ва симметриясини таъминлаши аниқланган;
илк бор, чакка-пастки жағ бўғими дисфункцияси билан асоратланган ён тиш қаторлари нуқсонлари бўлган беморларда чайнов мушакларининг биоэлектрик фаоллигига асосланган электромиография ердамида тиш-жаг аппаратининг морфофункционал узгаришлари аниқланган;
қозиқ тишлар дизокклюзиясини бартараф этиш учун тиш қаторларининг ўзаро окклюзион нисбатларини тиклаш учун мўлжалланган окклюзион каппа конструкцияси мушак-бугим функционал узгаришларини инобатга олган холда такомиллаштирилган;
чакка-пастки жағ бўғими дисфункцияси билан асоратланган ён тиш қаторлари нуқсонлари бўлган беморларда қозиқ тишлар дизокклюзиясини тиклаш учун мўлжалланган такомиллаштирилган "юқори жағ каппаси"ни куллаш оркали окклюзионограмма индекси 86,15±1,51% р<0,001 курсаткичларининг юқорига кутарилиши оркали ортопедик даволаш самарадорлиги исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларини жорий қилиниши. 
Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий-техник кенгашнинг 2025 йил 26 августдаги 05/20-сон хулосасига кўра;
биринчи илмий янгилик чакка пастки жағ буғими дисфункцияларида жағларнинг марказий нисбатини аниқлаш функционал усулини куллаш марказий окклюзияда чакка-пастки жағ бўғимлари элементларининг топограф-анатомик муносабатларини тиклашга хамда чайнов мушаклари ва ЧПЖБ функциясининг мутаносиблиги ва симметриясини таъминлаши аниқланган; илмий янгиликнинг аҳамияти: таянч-ҳаракат тизими бузилишлари ва окклюзияни ташхислаш учун ишлаб чиқилган дастур, 74,5% ҳолатда оддий окклюзияда эрта контактлар мавжудлигини, 25,5% ҳолатда динамик окклюзияда эрта контактлар мавжудлигини аниқлаш имконини берган; илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: Жағ суяклари атрофияси билан оғриган беморларни жарроҳлик йўли билан даволашда, олинган илмий натижалар асосида ишлаб чиқилган "Жағ суяклари атрофиясида суяк тўқимасини йўналтирилган регенерациясига янгича ёндашувлар" номли услубий тавсиянома тасдиқланган (Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2024 йил 30 декабрдаги 8н-р/1597-сон маълумотномаси). Олинган илмий натижалар соғлиқни сақлаш амалиётига, жумладан, Самарқанд вилоят стоматология поликлиникаси ва Тошкент тиббиёт академияси кўп тармоқли клиникаси амалий фаолиятига жорий этилган; ижтимоий самарадорлиги: электрон ҳисоблаш машинаси дастурини қўллаш тиш қатори нуқсонлари топографияси, оғриқ дисфункцияси синдроми, тишлар ва тиш қаторларининг окклюзион бузилишлари мавжудлиги, шунингдек, чайнов мушаклари функциясида муаммолар мавжудлигидан келиб чиққан ҳолда тузилган; илмий янгиликдан кенгайтирилган ҳолда фойдаланиши: ишлаб чиқилган электрон ҳисоблаш машинаси дастури оғриқ синдромининг табиати, жойлашуви, пайдо бўлиш вақти ва сабабларини, шунингдек оғриқ синдромининг оғирлик даражасини баҳолаш имконини берган. 
иккинчи илмий янгилик: чакка-пастки жағ бўғими дисфункцияси билан асоратланган ён тиш қаторлари нуқсонлари бўлган беморларда чайнов мушакларининг биоэлектрик фаоллигига асосланган электромиография ердамида тиш-жаг аппаратининг морфофункционал узгаришлари аниқланган; илмий янгиликнинг аҳамияти: тавсия этилган дастурлар ёрдамида чакка пастки жағ буғими дисфункцияси билан асоратланган тиш қаторлари ён бўлимлари нуқсонлари бўлган беморларда ташқи кўрик ўтказилган, бунда юз конфигурацияси, тери ҳолати, айниқса чакка пастки жағ буғими соҳасидаги унинг қатламлари, бурун-лаб ва ияк бурмаларининг ифодаланганлик даражаси, лабларнинг ёпилиш характери, юз пастки қисмининг баландлиги, шунингдек юз асимметриясининг мавжудлиги ёки йўқлиги аниқланган; илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: Жағ суяклари атрофияси бўлган беморларни жарроҳлик йўли билан даволашда олинган илмий натижалар асосида ишлаб чиқилган "Жағ суяклари атрофиясида суяк тўқимасини йўналтирилган регенерациясига янгича ёндашувлар" номли услубий тавсиянома тасдиқланган (Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2024 йил 30 декабрдаги 8н-р/1597-сон маълумотномаси). Олинган илмий натижалар соғлиқни сақлаш амалиётига, жумладан, Самарқанд вилоят стоматология поликлиникаси ва Тошкент тиббиёт академияси кўп тармоқли клиникаси амалий фаолиятига жорий этилган; ижтимоий самарадорлиги: ушбу дастур чакка пастки жағ буғими мушак-бўғим дисфункциясининг турли даражаларига хос бўлган клиник симптомларни умумлаштириш асосида тузилган, шунингдек, ҳар бир беморнинг шахсий маълумотларини киритишни ва ушбу патологияни текшириш ва даволаш бўйича тавсиялар беришни назарда тутади; иқтисодий самарадорлиги: тавсия этилган компьютер дастурлари ёрдамида чакка пастки жағ буғими дисфункцияси билан асоратланган тиш қаторлари ён бўлимлари нуқсонлари бўлган беморларда бир бемор учун харажатларни 2 баравар камайтириш имконини берган, бу эса ўз навбатида асоратлар частотасини камайтиришга имкон берган; илмий янгиликдан кенгайтирилган ҳолда фойдаланиши: беморларни текширишда пастки жағнинг ишлаши, шунингдек, тиш қаторлари дўмбоқчаларининг максимал алоқаси даврида чакка пастки жағ буғими ва чайнов мушакларини пальпация қилиш муҳим босқич бўлиб хизмат қилган.
учинчи илмий янгилик: қозиқ тишлар дизокклюзиясини бартараф этиш учун тиш қаторларининг ўзаро окклюзион нисбатларини тиклаш учун мўлжалланган окклюзион каппа конструкцияси мушак-бугим функционал узгаришларини инобатга олган холда такомиллаштирилган; илмий янгиликнинг аҳамияти: тиш қаторларининг ўзаро окклюзион нисбатларини тиклаш учун қозиқ тишлар дизокклюзиясини бартараф этиш орқали чайнов мушаклари ва чакка-пастки жағ бўғимининг мувозанатли функциясини тиклайдиган юқори жағ каппанинг тури таклиф этилган ва амалиётда синовдан ўтказилган; илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: Жағ суяклари атрофияси бўлган беморларни жарроҳлик йўли билан даволашда олинган илмий натижалар асосида ишлаб чиқилган "Жағ суяклари атрофиясида суяк тўқимасини йўналтирилган регенерациясига янгича ёндашувлар" номли услубий тавсиянома тасдиқланган (Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2024 йил 30 декабрдаги 8н-р/1597-сон маълумотномаси). Олинган илмий натижалар соғлиқни сақлаш амалиётига, жумладан, Самарқанд вилоят стоматология поликлиникаси ва Тошкент тиббиёт академияси кўп тармоқли клиникаси амалий фаолиятига жорий этилган; ижтимоий самарадорлиги: Юқори жағ қопқоғида пастки жағ антагонист тишларининг излари мавжуд, шунингдек, юқори жағ қозиқ тишларининг танглай юзаси проекциясида қалинлиги 0,3 мм бўлган металл пластинкали йўналтирувчи эгатчалар мавжуд. Йўналтирувчи ариқчалар юқори жағ қозиқ тишининг танглай юзаси бўйлаб пастки жағ бўғим ўсимтасининг ҳаракатини тиклаш учун мўлжалланган; иқтисодий самарадорлиги: молярлар дизокклюзиясини бартараф этиш учун "юқори жағ каппа" окклюзион каппанинг конструкцияси модификацияланган бўлиб, битта бемор учун харажатларни 3500000 сўмга камайтириш имконини берган; илмий янгиликдан кенгайтирилган ҳолда фойдаланиш: тиш қаторларининг ўзаро окклюзион муносабатларини тиклаш учун таклиф этилган каппанинг афзалликлари, йўналтирувчи ариқчанинг мавжудлиги билан ифодаланади, бу эса беморнинг пастки жағни мақсадсиз ҳаракатланиш имкониятини чеклайди ва пастки жағ ҳаракатларига маълум бир йўналиш беради.
тўртинчи илмий янгилик: чакка-пастки жағ бўғими дисфункцияси билан асоратланган ён тиш қаторлари нуқсонлари бўлган беморларда қозиқ тишлар дизокклюзиясини тиклаш учун мўлжалланган такомиллаштирилган "юқори жағ каппаси"ни куллаш оркали окклюзионограмма индекси 86,15±1,51% р<0,001 курсаткичларининг юқорига кутарилиши оркали ортопедик даволаш самарадорлиги исботланган. илмий янгиликнинг аҳамияти: чакка пастки жағ буғими патологияси билан кечадиган тиш қаторлари ён бўлимлари нуқсонлари бўлган беморлар, комплекс даволанишга муҳтож бўлиб, бу ўз навбатида окклюзияни нормаллаштириш учун турли хил каппалардан фойдаланишни ўз ичига олади; илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: даволаш усулларини такомиллаштириш бўйича тадқиқотда олинган илмий натижалар асосида ва жағ суяклари атрофияси бўлган беморларни жарроҳлик йўли билан даволашда олинган илмий натижалар асосида ишлаб чиқилган "Жағ суяклари атрофиясида суяк тўқимасини йўналтирилган регенерациясига янгича ёндашувлар" номли услубий тавсиянома тасдиқланган (Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 30.12.2024 йилдаги 8н-р/1597-сон маълумотномаси). Олинган илмий натижалар соғлиқни сақлаш амалиётига, жумладан, Самарқанд вилоят стоматология поликлиникаси ва Тошкент тиббиёт академияси кўп тармоқли клиникаси амалий фаолиятига жорий этилган; ижтимоий самарадорлиги: қозиқ тишлар окклюзияси сақланган беморларда ЧПЖБ дисфункцияси белгилари яққолроқ ва ифодаланган бўлиб, қозиқ тишлар окклюзияси бузилган беморларда такомиллаштирилган ортопедик даволаш 82,3% ҳолатда самарали эканлиги исботланган; иқтисодий самарадорлиги: юқори жағ бўшлиғи дисфункцияси ва озиқ тишлар прикусининг бузилиши билан асоратланган тиш қаторлари ён бўлимлари нуқсонлари бўлган беморларда ортопедик даволаш самарадорлиги бир беморга тўғри келадиган асосий харажатларни 1,5 баробарга камайтирган; илмий янгиликдан кенгайтирилган ҳолда фойдаланиши: такомиллаштирилган ортопедик даволашдан сўнг олинган натижаларни объектив баҳолаш учун 96,87% беморларда юзнинг симметрик ҳолати мавжудлиги, 3,13% беморларда юзнинг жипслашишида юз асимметрияси шаклланиши кузатилган. Хулоса: Чакка пастки жағ бўғимида дисфунцияси бор беморларни даволашда модификация қилинган юқори жағ каппасидан фойдаланиш юқори натижа беради.