Туляганов Нозим Алишеровичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Ёноқ-орбитал комплекси синишларида юқори жағ бўшлиғи травматик зарарланишини ташхислаш ва даволашни такомиллаштириш», 14.00.04 – Оториноларингология (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2023.4.PhD/Tib4038.
Илмий раҳбар: Ризаев Жасур Алимджанович, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Самарқанд давлат тиббиёт университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Самарқанд давлат тиббиёт университети, DSc.04/05.06.2020.Tib.102.02.
Расмий оппонентлар: Насретдинова Махзуна Тахсиновна, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Григорьева Алла Александровна, тиббиёт фанлари доктори, профессор (Россия Федерацияси).
Етакчи ташкилот: Абу Али ибни Сино номидаги Тожикистон давлат тиббиёт университети (Тожикистон Республикаси).
II. Тадқиқотнинг мақсади: мавжуд жарроҳлик даволаш усуллари асосида ёноқ-орбитал комплекси синишларида юқори жағ бўшлиғи ва бурун скелетининг травматик шикастланишларини ташхислаш, ҳамда даволаш усулларини такомиллаштиришдан иборат.   
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
проспектив тахлилилар асосида ёноқ-орбитал комплекси синишларида асосий сабаби (йиқилишлар) ва учраш частотаси (юқори жағ - 65,5%, бурун ғалвирсимон комплекс - 18,8%, пастки жағ - 14,4%, пешона суяги - 14,4%, тепа суяги - 2,2% шикастланишлари) аникланган;
юқори жағ бўшлиғи ва бурун скелети травматик шикастланган беморларда бурун бўшлиғи функционал ҳолати, мукоцилиар клиренс ва респиратор функцияни комплекс равишда баҳолаш оркали шикастланиш ҳажми ва суяк бўлакларининг силжиш даражаси аникланган;
ёноқ-орбитал комплекси синишларида юқори жағ бўшлиғи травматик зарарланиши булган беморларга жарроҳлик амалиёти утказишнинг мақбул муддатлари ва усулларини танлаш ҳамда зарур мутахассисларни жалб қилишни ўз ичига олган кетма-кет ҳаракатлар схемаси оркали даволаш усули такомиллаштирилган;
травматик шикастланишларда бурундан қон кетишини тўхтатиш ва суяк бўлакларини фиксация килиш учун силикон тампондан фойдаланган ҳолда, бурун ичи тампонадаси такомиллаштирилган ва 37,5% ҳолларда асоратлар хамда 42,3% ҳолларда такрорий жарроҳлик амалиётини бажаришни олдини олинганлиги ҳисобига ушбу усул самарадорлиги исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларини жорий қилиниши. 
Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий-техник кенгашнинг 2025 йил 04 сентябрдаги 15/20-сон хулосасига кўра;
биринчи илмий янгилик: проспектив тахлилилар асосида ёноқ-орбитал комплекси синишларида асосий сабаби (йиқилишлар) ва учраш частотаси (юқори жағ - 65,5%, бурун ғалвирсимон комплекс - 18,8%, пастки жағ - 14,4%, пешона суяги - 14,4%, тепа суяги - 2,2% шикастланишлари) аникланганлиги "Ёноқ-орбитал комплекси синишларида юқори жағ бўшлиғининг травматик жароҳатларини ташхислашни оптималлаштириш", "Ёноқ-орбитал комплекси синишларида юқори жағ бўшлиғининг травматик жароҳатларини даволашни оптималлаштириш" номли услубий тавсиянома Билан тасдиқланган (Самарқанд давлат тиббиёт университети ҳузуридаги Эксперт кенгашининг 2024 йил 26 июндаги 11-сон маълумотномаси). Мазкур услубий тавсиянома ёноқ-орбитал комплекси синишларида юқори жағ бўшлиғининг травматик жароҳатлари бўлган беморларни  текшириш ва даволашнинг комбинацияланган усулларини такомиллаштириш имконини берган; ижтимоий самарадорлиги: жарроҳлик даволашнинг асосий мақсади, интракраниал тузилмаларни ҳимоя қилиш ва бош суяги бўшлиғини герметизация қилиш ва БЁБ томонидан эрта ва кечки йирингли-яллиғланиш асоратларининг олдини олишдир; илмий янгиликдан кенгайтирилган ҳолда фойдаланиши: ўтказилган ретроспектив таҳлиллар ёноқ-орбитал ўсиқнинг юқори жағ бўшлиғи ва бурун скелети билан боғлиқ жароҳатланишларининг замонавий жиҳатларини чуқурроқ ўрганиш зарурлигини, шунингдек, ушбу тоифадаги беморларни даволаш тактикасини такомиллаштириш лозимлигини таъкидлайди.
иккинчи илмий янгилик: юқори жағ бўшлиғи ва бурун скелети травматик шикастланган беморларда бурун бўшлиғи функционал ҳолати, мукоцилиар клиренс ва респиратор функцияни комплекс равишда баҳолаш оркали шикастланиш ҳажми ва суяк бўлакларининг силжиш даражаси аникланганлиги "Ёноқ-орбитал комплекси синишларида юқори жағ бўшлиғининг травматик жароҳатларини ташхислашни оптималлаштириш," "Ёноқ-орбитал комплекси синишларида юқори жағ бўшлиғининг травматик жароҳатларини даволашни оптималлаштириш" номли услубий тавсиянома билан тасдиқланган (Самарқанд давлат тиббиёт университети ҳузуридаги Эксперт кенгашининг 2024 йил 26 июндаги 11-сон маълумотномаси). Мазкур услубий тавсиянома ёноқ-орбитал комплекси синишларида юқори жағ бўшлиғининг травматик жароҳатлари бўлган беморларни даволашнинг комбинацияланган усулларини такомиллаштириш имконини берган; ижтимоий самарадорлиги: беморларни даволаш усули ва тактикасини танлашда бурун суяги синиқларининг оптимал бирикиши учун энг қулай шароит яратишга алоҳида эътибор берилди; илмий янгиликдан кенгайтирилган ҳолда фойдаланиш: юқори жағ бўшлиғи ва бурун скелети травматик шикастланган беморларнинг бурун бўшлиғини функционал ҳолатини комплекс баҳолашда, шикастланган синус ва бурун бўшлиғи ўртасидаги табиий бўшлиқларнинг функционал ҳолатига алоҳида эътибор қаратилган.
учинчи илмий янгилик: ёноқ-орбитал комплекси синишларида юқори жағ бўшлиғи травматик зарарланиши булган беморларга жарроҳлик амалиёти утказишнинг мақбул муддатлари ва усулларини танлаш ҳамда зарур мутахассисларни жалб қилишни ўз ичига олган кетма-кет ҳаракатлар схемаси оркали даволаш усули такомиллаштирилганлиги "Ёноқ-орбитал комплекси синишларида юқори жағ бўшлиғининг травматик жароҳатларини ташхислашни оптималлаштириш," "Ёноқ-орбитал комплекси синишларида юқори жағ бўшлиғининг травматик жароҳатларини даволашни оптималлаштириш" номли услубий тавсиянома билан тасдиқланган (Самарқанд давлат тиббиёт университети ҳузуридаги Эксперт кенгашининг 2024 йил 26 июндаги 11-сон маълумотномаси). Мазкур услубий тавсиянома ёноқ-орбитал комплекси синишларида юқори жағ бўшлиғининг травматик жароҳатлари бўлган беморларни даволашнинг комбинацияланган усулларини такомиллаштириш имконини берган; ижтимоий самарадорлиги: бир вақтнинг ўзида жарроҳлик амалиёти ўтказиш тўсиқ ва ташқи бурун деформацияларини режали жарроҳлик йўли билан даволаш учун беморларни такрорий касалхонага ётқизилишнинг олдини олиш имконини берган; иқтисодий самарадорлиги: ўз вақтида тиббий ёрдам кўрсатиш учун кетма-кет ҳаракатлар схемаси такомиллаштирилган, бу бир бемор учун 2700000 минг сўмлик харажатларни камайтириш имконини берган; илмий янгиликдан кенгайтирилган ҳолда фойдаланиш: жарроҳлик босқичи муддатларини белгилаган ҳолда ўз вақтида тиббий ёрдам кўрсатиш учун кетма-кет ҳаракатлар схемаси такомиллаштирилган, шунингдек, керакли ихтисосликдаги мутахассисларни жалб қилиш беморларни такрорий анестезиологик ёрдамлардан, жарроҳлик жароҳатларидан халос қилган, ҳамда беморнинг вақтинчалик меҳнатга лаёқатсизлик муддатини 2 ҳафтага сезиларли даражада қисқартирган.
тўртинчи илмий янгилик: травматик шикастланишларда бурундан қон кетишини тўхтатиш ва суяк бўлакларини фиксация килиш учун силикон тампондан фойдаланган ҳолда, бурун ичи тампонадаси такомиллаштирилган ва 37,5% ҳолларда асоратлар хамда 42,3% ҳолларда такрорий жарроҳлик амалиётини бажаришни олдини олинганлиги ҳисобига ушбу усул самарадорлиги исботланганлиги "Ёноқ-орбитал комплекси синишларида юқори жағ бўшлиғининг травматик жароҳатларини ташхислашни оптималлаштириш," "Ёноқ-орбитал комплекси синишларида юқори жағ бўшлиғининг травматик жароҳатларини даволашни оптималлаштириш" номли услубий тавсиянома билан тасдиқланган (Самарқанд давлат тиббиёт университети ҳузуридаги Эксперт кенгашининг 2024 йил 26 июндаги 11-сон маълумотномаси). Мазкур услубий тавсиянома ёноқ-орбитал комплекси синишларида юқори жағ бўшлиғининг травматик жароҳатлари бўлган беморларни даволашнинг комбинацияланган усулларини такомиллаштириш имконини берган; ижтимоий самарадорлиги: Операциядан кейинги даврда бурунни олдинги тампонлашнинг ишлаб чиқилган усули бурун бўшлиғининг функционал ҳолатини эртароқ тиклаш имкониятини берди; иқтисодий самарадорлиги: қўпол патологик чандиқлар ҳосил бўлишининг олдини олишга қаратилган бурун ичини тампонлашнинг ишлаб чиқилган усули битта бемор учун 1200000 минг сўм миқдорида харажатларни камайтириш имконини берган; илмий янгиликдан кенгайтирилган ҳолда фойдаланиши: беморларда операциядан кейинги даврда, қўлланиладиган такомиллаштирилган тампонни олиб бориш ортиқча чандиқланишнинг олдини олиш, яллиғланишни бартараф этиш ва регенерацияни рағбатлантириш орқали, бурун соҳасида қўпол чандиқли деформациялар ҳосил бўлиш частотасини камайтиришни таъминлашга қаратилган ва беморларнинг ушбу гуруҳида реконвалесценция муддатини 7 кунга қисқартириш имконини берган, бу буруннинг респиратор функциясини қисқа вақт ичида тикланиши билан тасдиқланган.