Ҳабибуллаев Даврон Хикматулло ўғлининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I.Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Қайишқоқ элементли оғма тишли механизм конструксиясини ва параметрларини асослаш”, 05.02.02-Механизмлар ва машиналар назарияси. Машинашунослик ва машина деталлари (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2024.4.PhD/Т5091.
Илмий раҳбарнинг Ф.И.Ш., илмий даражаси ва унвони: Джураев Анвар Джураевич, техника фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Наманган давлат техника университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Наманган давлат техника университети, PhD.03/30.12.2019.Т.90.01.
Расмий оппонентларнинг Ф.И.Ш., илмий даражаси ва унвони:
Кенжабоев Шукуржон Шарипович, техника фанлари доктори, профессор; Давидбоев Бахтиёр Низомиддинович, техника фанлари номзоди, профессор.
Етакчи ташкилот номи: Андижон давлат техника институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II.Тадқиқотнинг мақсади таркибли, қайишқоқ элементли оғма тишли ғилдираклари бўлган механизмни ресурстежамкор конструксиясини ишлаб чиқиш ва параметрларини асослашдан иборат.
III. Диссертация тадқиқотининг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
технологик машиналар юрутмаларидаги зарарли юкланишларни амортизацияловчи, валлар бурчак тезликларининг нотекислик коеффициентини камайтириш имконини берадиган таркибли қайишқоқ элементли оғма тишли ғилдиракли узатманинг ресурстежамкор конструктив схемаси ишлаб чиқилган;
оғма тишли, таркибли қайишқоқ элементли ғилдиракли узатма кинематик характеристикаларини ва юкланишларини аниқлаш имконини берувчи ҳамда узатиш нисбатини, тишларни илашишидаги айланма, радиал ва ўқ бўйлаб йўналган кучларни ҳисоблаш ифодалари қайишқоқ элементлар бикирлик коеффициентларини инобатга олган ҳолда ишлаб чиқилган;
оғма тишли, таркибли қайишқоқ элементли ғилдиракли редукторнинг оралиқ ҳамда чиқувчи валларини бурчак тезлигининг нотекислик коеффициенти ва ўқ бўйлаб йўналган кучнинг оптимал миқдори, қайишқоқ элементи айланма бикрлик коеффицентлари, айланишлар частотаси ҳамда технологик қаршилик моментига боғлиқ равишда олинган қонуниятлар таҳлили асосида аниқланган;
электротензометрик ва магнитоелектирик тажрибавий усуллар асосида оғма тишли ғилдираклардаги қайишқоқ элемент айланиш бикирлигини ортиши мос равишда тишли ғилдирак гарнитураси буровчи моменти ва бурчак тезлиги ҳамда ўқ бўйлаб йўналган кучнинг тебранишларини чизиқсиз қонуниятда камайиши аниқланган.
IV.Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Қайишқоқ элементли ўғма тишли узатма конструксиясини ва параметрларини асослаш мавзусида олиб борилган тадқиқотлар бўйича олинган илмий натижалар асосида:
технологик машиналар юрутмаларида қўлланиладиган оғма тишли узатманинг динамик ва кинематик хусусиятларини яхшилайдиган ҳамда валлардаги ўқ бўйлаб йўналган кучни камайтириш имконини берадиган оғма тишли узатманинг техник ечимига Адлия вазирлиги ҳузуридаги «Интеллектуал мулк маркази» дан фойдали модел учун патент олинган («Цилиндрсимон оғма тишли узатма», ФАП 2420 – 13.02.2024 й.). Натижада, чигитни ташувчи 4ШВ винтли конвеери юритмаси учун оғна тишли узатманинг конструктив схемасини ишлаб чиқиш имкони яратилган;
ишлаб чиқилган С2У-160 русумли икки поғонали таклибли оғма тишли редуктор 4ШВ винтли конвеерига қўлланилиб, Наманган вилояти Тўрақўрғон туманидаги “Тўрақўрғон пахта тозалаш корхонаси” га жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Ўзтўқимачиликсаноат уюшмасининг 2024-йил 14-октябрдаги 03/25-2750-сон маълумотномаси). Натижада, такомиллаштирилган конструксиянинг мавжуд қурулмага нисбатан ресурс тежамкорлиги 5-9% га ва редуктордан чиқаётган шовқиннинг миқдорини 1,5-2,0 баробарга камайтириш имконияти яратилган.