Шарипов Санъат Шуҳрат ўғлининг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар. Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган тармоғи номи): «Мураккаб таркибли олтин сақлаган рудаларни қайта ишлашнинг илмий-техникавий ва биокимёвий асослари», 04.00.14 – Фойдали қазилмаларни бойитиш (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2025.3.DSc/T966.
Илмий маслаҳатчи: Санакулов Кувандик, техника фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Навоий давлат кончилик ва технологиялвр университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Навоий давлат кончилик ва технологиялар университети, DSc.17/04.06.2021.T.06.01.
Расмий оппонентлар: Шарафутдинов Улуғбек Зиятович, техника фанлари доктори, профессор; Рогожников Денис Александрович, техника фанлари доктори, профессор; Даминова Шахло Шариповна, кимё фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Тошкент давлат техника университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: флотоконцентратни бактериал оксидланиши жараёнида кечадиган физик-кимёвий ўзгаришларнинг илмий асосларини ишлаб чиқиш ва улардан бойитиш жараёнларнинг самарадорлигини ошириш учун оқилона фойдаланишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги: 
янги ноорганик ва органик бирикмалар ҳосил бўлишининг сифат ва миқдорий кўрсаткичларини аниқлаш орқали флотоконцентратни оксидлашда минераллар ва қимматбаҳо нодир металларнинг эришига олиб келадиган кислотали аралашмаларнинг хусусиятлари ва таркиблари аниқланган; 
рентгенофазали таҳлил усули билан бактериал оксидлаш жараёнига салбий таъсир кўрсатувчи янги оралиқ бирикмалар - ярозит KFe₃(SO₄)₂(OH)₆, гидрониум-ярозит (H₃O)Fe₃(SO₄)₂(OH)₆ ва бассанит CaSO₄·0,5H₂O ҳосил бўлиши аниқланган;
илк бор микроорганизмларнинг аминокислотали қолдиқлари pH 5–10 оралиғидаги кучсиз кислотали ва кучсиз ишқорий муҳитда таркибини сақлаб қолиши ҳамда қимматбаҳо металларнинг барқарор аминокислотали  комплексларини ҳосил қилиши аниқланган;
илк маротаба тадқиқот қилинган концентратда органик углероднинг прег-роббинг ҳақиқий кўрсаткичлари аниқланиб, унинг қаттиқ, суюқ ва кўпик фазаларида мавжудлиги ҳамда олтиннинг кам ажралишига олиб келувчи сорбцион фаолликка эгалиги исботланган;
илк бор ҚҚД-1 кислота чиқинди сувларини нейтраллаш учун реагентларнинг сарф коэффициентлари (pH 6,5–7,0 оралиғидаги кислотали чиқинди сув учун сарф, CaO-2016 т/кун, CaCO₃-2873 т/кун, NaOH- 1462 т/кун ва Na₂CO₃ -940 т/кун) аниқланган;
бактериал оксидлаш жараёнидаги кислотали чиқинди сувлардан КЕЭ ажратиб олишнинг унуми 83–87% ни ташкил қиладиган Д2ЭГФК билан экстракция қилишга асосланган усули ва технологик схемаси ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Мураккаб таркибли олтин сақлаган рудаларни қайта ишлашнинг илмий-техникавий ва биокимёвий асослари бўйича олинган натижалар асосида:
цианлаш жараёнидан олдин биокекни ишқорлаш усули «Навоий кон-металлургия комбинати» АЖ 3-сон гидрометаллургия заводида амалиётга жорий этилган («Навоий кон-металлургия комбинати» АЖнинг 2025 йил 29 сентябрдаги 02-07/02/10128-сон маълумотномаси). Натижада, сўндирилмаган оҳакни қўллаш, бошқа нейтралловчи реагентларни қўллагандагига қараганда олтиннинг ажралиш даражаси (0,8-1,0%) юқори бўлиши имконини берган;
қарама-қарши декантация кислотали чиқинди сувларини нейтраллаш усули «Навоий кон-металлургия комбинати» АЖ 3-сон гидрометаллургия заводида амалиётга жорий этилган («Навоий кон-металлургия комбинати» АЖнинг 2025-йил 29-сентябрдаги 02-07/02/10128-сон маълумотномаси). Натижада, кислотали чиқинди сувларни нейтраллаш учун CаО нинг сарфи  кунига 2016 т эканлиги ҳамда бу қолган реагентларга нисбатан энг иқтисодий самарадор эканлигини баҳолаш имконини берган;
таклиф этилган технологик режимлар асосидаги флотоконцентратни оксидлаб куйдириш технологияси «Навоий кон-металлургия комбинати» АЖ 5-сон гидрометаллургия заводида амалиётга жорий этилган («Навоий кон-металлургия комбинати» АЖнинг 2025-йил 29-сентябрдаги 02-07/02/10128-сон маълумотномаси). Натижада, таъминланган оптимал ҳароратдаги режимлар (t = 500–600 °C) натижасида умумий ажралиш даражаси 79,3-74,5% гача етиш имконини берган;
оксидлаб куйдириш печларидан чиқадиган газларни скруббер қурилмаларида ишқорий эритмалар билан тозалаш жараёни «Навоий кон-металлургия комбинати» АЖ 5-сон гидрометаллургия заводида амалиётга жорий этилган («Навоий кон-металлургия комбинати» АЖнинг 2025-йил 29-сентябрдаги 02-07/02/10128-сон маълумотномаси). Натижада, скруббер самарадорлиги бўйича қуйидаги натижаларга:чанг бўйича-52,3%, SO₂ бўйича- 96,6%, CO₂ бўйича-78,2%,  NO₂ бўйича-87,3% эришиш имконини берган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish