Алимов Азамат Хасановичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I.    Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Травматологик операцияларни умумий оғриқсизлантиришда операциядан кейинги когнитив бузилишларни прогнозлаш ва профилактика қилиш”, 14.00.37 – Анестезиология ва реаниматология (тиббиёт фанлари). 
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2018.1.PhD/Tib590.
Илмий раҳбарлар: Шарипова Висолатхон Хамзаевна, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази, DSc.04/30.12.2019.Tib.63.01.
Расмий оппонентлар: Атаханов Шухрат Эргашевич, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Юсупов Анвар Собирович, тиббиёт фанлари доктори, доцент.
Етакчи ташкилот номи: Академик И.П. Павлов номидаги Биринчи Санкт-Петербург давлат тиббиёт университети (Россия Федерацияси).
Диссертация йўналиши амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқоднинг мақсади этиологик омилни ўрганиш асосида операциядан кейинги когнитив дисфункцияни прогнозлаш усулларини такомиллаштириш ва олдини олиш йўлларини ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
постоперацион когнитив дисфункциясини ривожланиши частотаси жаррохлик амалиёти умумий ёки регионар анестезия ёрдамида бажарилганлиги билан боғлик эмаслиги исботланган;
постоперацион когнитив дисфункцияси ривожланишида ўтказилган жарроҳлик амалиётининг юқори травматизми натижасида ривожланувчи тизимли яллиғланиш ва нерв тўқимаси дегенерациясининг етакчи роли асосланган;
постоперацион когнитив дисфункцияси ривожланишида юрак ишемик касаллиги, гипертония, интраоперацион қон йўқотиш, амалиёт давомийлиги каби хавф омилларининг прогностик қийматлилиги исботланган;
постоперацион когнитив дисфункциясини олдини олишда таклиф этилган амалий тавсиялар самарадорлиги амалиёт вақтини қисқаритириш, қон кетиш миқдорини камайтириш, минимал инвазив жаррохлик усулларини қўллаш, адекват постоперацион оғриқсизлантириш ҳисобига исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. 
“Травматологик операцияларни умумий оғриқсизлантиришда операциядан кейинги когнитив бузилишларни прогнозлаш ва профилактика қилиш” мавзусидаги янгиликни бошқа соғлиқни сақлаш муассасаларига жорий этиш бўйича Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2025 йил  17 июлдаги 22-сонли хулосасига кўра:
биринчи илмий янгилик: постоперацион когнитив дисфункциясини ривожланиши частотаси жаррохлик амалиётининг умумий ёки регионар анестезия ёрдамида бажарилганлиги ўртасидаги боғлиқлик “Шошилинч тиббиётда операциядан кейинги когнитив дисфункция диагностикасини такомиллаштириш усули” услубий тавсияларида ўз ифодасини топган ва Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий марказининг Тошкент вилояти (15.04.2021 й. №01/491) ва Фарғона вилояти филиалининг (18.04.2021й. №44) амалиётига жорий этилган. Ижтимоий самарадорлиги: “Шошилинч тиббиётда операциядан кейинги когнитив дисфункция диагностикасини такомиллаштириш усули” операциядан аввал тест ўтказиш эҳтиёжини бартараф этган ва беморларни эрта когнитив реабилитация қилиш имконини берган. Иқтисодий самарадорлиги: шошилинч операцияга дучор бўлган беморлар учун реабилитация чоралари қисқартирилганлиги ҳисобига ўртача 5727,8 минг сўм маблағ тежаб қолишига имкон яратилган. Хулоса: шошилинч операциялардан кейин хавф омиллари бўлган беморларда ўз вақтида олиб борилган даволаш ва реабилитацион муолажалар эвазига беморни иш фаолиятига эрта қайтиши ҳамда реабилитацияга кетган маблағ тежалишига имкон яратилган. 
иккинчи илмий янгилик: постоперацион когнитив дисфункцияси ривожланишида ўтказилган жарроҳлик амалиётининг юқори травматиклик даражаси натижасида ривожланувчи тизимли яллиғланиш ва нерв тўқимаси дегенерациясининг етакчи роли “Шошилинч тиббиётда операциядан кейинги когнитив дисфункция диагностикасини такомиллаштириш усули” номли услубий тавсияда асосланган ва Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий марказининг Тошкент вилояти (15.04.2021 й. №01/491) ва Фарғона вилояти филиалининг (18.04.2021й. №44) амалиётига жорий этилган. Ижтимоий самарадорлиги: “Шошилинч тиббиётда операциядан кейинги когнитив дисфункция диагностикасини такомиллаштириш усули” беморларда операциядан кейинги когнитив бузилишларни эрта аниқлаш имконини берган. Иқтисодий самарадорлиги: шошилинч операция ўтказган беморларда когнитив бузилишлар эрта аниқланганлиги хамда реабилитация ўз вақтида бошланганлиги ва унга кетадиган вақт қисқариши ҳисобига ўртача 304,5 минг сўмгача маблағ тежаб қолинишига имкон яратилган. Хулоса: шошилинч операциялардан кейин хавф омиллари бўлган беморларда ўз вақтида олиб борилган даволаш ва реабилитацион муолажалар хар бир шошилинч жарроҳлик амалиёти ўтказилган бемор учун 5727,8 минг сўмгача маблағ тежаб қолишига имкон яратилган. Когнитив бузилишларни эрта аниқлаш ва бартараф этиш беморда ҳаёт сифатини яхшилаш, эрта фаоллашиши ва тикланишига ёрдам берган, шунингдек, операциядан кейинги даврда беморларни даволаш харажатларини камайтирган.
учинчи илмий янгилик: постоперацион когнитив дисфункцияси ривожланишида юрак ишемик касаллиги, гипертония, интраоперацион қон йўқотиш, амалиёт давомийлиги каби хавф омилларининг прогностик қийматлилиги “Шошилинч тиббиётда операциядан кейинги когнитив дисфункция диагностикасини такомиллаштириш усули” номли услубий тавсияда ўз аксини топган ва Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий марказининг Тошкент вилояти (15.04.2021 й. №01/491) ва Фарғона вилояти филиалининг (18.04.2021й. №44) амалиётига жорий этилган. Ижтимоий самарадорлиги: “Шошилинч тиббиётда операциядан кейинги когнитив дисфункция диагностикасини такомиллаштириш усули” усули қўлланиши янги композит когнитив тести бўлиб операциядан аввал тест ўтказиш эҳтиёжини бартараф этган ва беморларни сафга қайтишини тезлаштирган. Иқтисодий самарадорлиги: шошилинч операцияга дучор бўлган беморлар учун реабилитация чоралари қисқартирилганлиги ҳисобига ўртача 5727,8 минг сўм маблағ тежаб қолишига имкон яратилган. Хулоса: шошилинч операциялардан кейин хавф омиллари бўлган беморларда ўз вақтида олиб борилган даволаш ва реабилитацион муолажалар беморларни ҳаёт сифатини яхшилаш, когнитив бузилишларни камайтириш, уларнинг эрта фаоллашиши ва тикланишига ёрдам берган, шунингдек, операциядан кейинги даврда беморларни даволаш харажатларини камайтирган.
тўртинчи илмий янгилик:  амалиёт вақтини қисқаритириш, қон кетиш миқдорини камайтириш, минимал инвазив жаррохлик усулларини қўллаш, адекват постоперацион оғриқсизлантириш ҳисобига постоперацион когнитив дисфункцияси ривожланишини олдини олиш мумкинлиги исботланган ва “Шошилинч тиббиётда операциядан кейинги когнитив дисфункция диагностикасини такомиллаштириш усули” номли амалий тавсияларда ўз ифодасини топган ҳамда Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий марказининг Тошкент вилояти (15.04.2021 й. №01/491) ва Фарғона вилояти филиалининг (18.04.2021й. №44) амалиётига жорий этилган. Ижтимоий самарадорлиги: “Шошилинч тиббиётда операциядан кейинги когнитив дисфункция диагностикасини такомиллаштириш усули” операциядан аввал тест ўтказиш эҳтиёжини бартараф этади ва беморларни сафга қайтишини тезлаштиради. Иқтисодий самарадорлиги: шошилинч операцияга дучор бўлган беморлар учун реабилитация чоралари қисқартирилганлиги ҳисобига ўртача 5727,8 минг сўм маблағ тежаб қолишига имкон яратилган. Хулоса: шошилинч операциялардан кейин хавф омиллари бўлган беморларда ўз вақтида олиб борилган даволаш ва реабилитацион муолажалар беморларни ҳаёт сифатини яхшилаш, когнитив бузилишларни камайтириш, уларнинг эрта фаоллашиши ва тикланишига ёрдам берган, шунингдек, операциядан кейинги даврда беморларни даволаш харажатларини камайтирган.
Илмий янгиликдан кенгайтирилган ҳолда фойдаланиши: «Травматологик операцияларни умумий оғриқсизлантиришда операциядан кейинги когнитив бузилишларни прогнозлаш ва профилактика қилиш» мавзусидаги диссертацион тадқиқоти натижаларининг амалиётга жорий қилинганлиги тўғрисида илмий янгиликни бошқа даволаш-профилактика муассасаларига жорий этиш бўйича Соғлиқни сақлаш вазирлигига Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий марказининг 2025 йил 15 ноябридаги 01-02/2870-сонли хати юборилган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish