Нишанбеков Талғат Ўринбой ўғлининг
фалсафа доктори (PhD) диссертация ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): "Талабаларда ижодий тафаккурни ривожлантиришниниг психологик хусусиятлари" мавзусидаги 19.00.06 – Ёш ва педагогик психология. Ривожланиш психологияси ихтисослиги.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2025.1.PhD. P.1123.
Илмий раҳбар: Исмоилова Нуржахон Зухриддиновна, психология фанлар доктори (DSc), доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон миллий педагогика университети
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Ўзбекистон миллий педагогика университети, PhD.03/30.12.2021.P.26.02.
Расмий оппонентлар: Абдурасулов Рустам Абдураимович, психология фанлари доктори, профессор; Алимбаева Шахло Турсуновна, психология фанлари номзоди, доцент
Етакчи ташкилот: Тошкент давлат шарқшунослик университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: талабаларда ижодий тафаккур ривожланишининг психологик хусусиятларини ҳамда ушбу жараёнга фаол таъсир кўрсатишнинг амалий имкониятларини аниқлаш ва уни шакллантириш бўйича зарурий тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг янгилиги:
талаба шахсида эҳтиёжларнинг мотивацион актуаллигига кўра моддий таъминланганлик, хавфсизлик, ижтимоий муносабатлар, ҳурмат қозониш, шахсий салоҳиятни рўёбга чиқариш каби хусусиятлар ривожланганлигини фаолиятга интеграцияси туфайли ижодий тафаккур ва когнитив ўрганиш фаолияти ўртасидаги ўзаро боғлиқликнинг регулятив-медиатив механизмини шакллантирувчи ички психологик тузилма сифатида функсионал аҳамияти далилланган;
аниқ ва эстетик фаолият соҳаларида таҳсил олаётган талабаларнинг ижодий имкониятлари реализациясига кўра информацион майдонни қайта ишлаш хусусиятларини майдонга тобе ва майдондан мустақил дифференциал когнитив услублар орқали креатив фикрлашда намоён бўлишига асосланиб интеллектуал ва когнитив хусусиятларнинг тизимли вариативлиги орқали ахборотларга нисбатан сензитивликнинг эстетик ҳисларга боғлиқ шаклланиши далилланган;
талабалар ижодий тафаккурини “интеллектуал ҳиссиётларга мойиллик даражасини баҳолаш” орқали аниқлашда психодиагностик мезонларнинг конструктив валидлиги, ишончлилиги, сензитивлиги, прогностик аҳамиятлилик даражасини комплекс характерига кўра креатив фикрлашнинг мотивацион, когнитив ва эмоционал тизимлари ўзаро таъсиридаги регулятив жиҳатлар асосида ижодий фаолият самарадорлигини таъминлаш муҳимлиги далилланган;
талабада ижодий тафаккурнинг ривожланиш динамикаси ҳиссий тажрибадан келиб чиқувчи ҳайратланиш, қизиқиш ва шубҳаланиш каби интеллектуал ҳиссиётлар когнитив фаолият жараёнларига интеграциялашуви туфайли ижодий фикрнинг интенсивлиги ҳамда самарадорлигини таъминловчи психологик муносабатлар тизимининг семантик образлар проексияси орқали фаоллашувига боғлиқ эканлиги исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши: Талабаларда ижодий тафаккур ривожланишининг рсихологик хусусийатлари тадқиқ етиш натижалари асосида:
талаба шахсида эҳтиёжларнинг мотивацион актуаллигига кўра моддий таъминланганлик, хавфсизлик, ижтимоий муносабатлар, ҳурмат қозониш, шахсий салоҳиятни рўёбга чиқариш каби хусусиятлар ривожланганлигини фаолиятга интеграцияси туфайли ижодий тафаккур ва когнитив ўрганиш фаолияти ўртасидаги ўзаро боғлиқликнинг регулятив-медиатив механизмини шакллантирувчи ички психологик тузилма сифатида функсионал аҳамияти далилланганлигига оид илмий хулосалар Ўзбекистон миллий педагогика университети ҳузуридаги Рсихологийа ўқув-илмий марказининг 2025-йил 23-августдаги РМ-434 сон буйруғи билан «Онтогенез психологияси. Дифференциал психология» модулига киритилган (Ўзбекистон миллий педагогика университети ҳузуридаги Рсихологийа ўқув-илмий Марказининг 2025-йил 20-августдаги РМ-434а-сон маълумотномаси). Натижада талабаларда устувор эҳтиёжлар ижодий тафаккур ва ўрганишга уқувчанлик орасида оралиқ бўғин эканлиги асосланган.
аниқ ва эстетик фаолият соҳаларида таҳсил олаётган талабаларнинг ижодий имкониятлари реализациясига кўра информацион майдонни қайта ишлаш хусусиятларини майдонга тобе ва майдондан мустақил дифференциал когнитив услублар орқали креатив фикрлашда намоён бўлишига асосланиб интеллектуал ва когнитив хусусиятларнинг тизимли вариативлиги орқали ахборотларга нисбатан сензитивликнинг эстетик ҳисларга боғлиқ шаклланиши далилланган таклифлар Ўзбекистон миллий педагогика университети ҳузуридаги Рсихологийа ўқув-илмий марказининг 2025-йил 23-августдаги РМ-434 сон буйруғи билан «Онтогенез психологияси. Дифференциал психология» модулига киритилган (Ўзбекистон миллий педагогика университети ҳузуридаги Рсихологийа ўқув-илмий Марказининг 2025-йил 20-августдаги РМ-434а-сон маълумотномаси). Натижада амалиётчи-психологлар талабаларда креативликни ривожлантириш учун таълим йўналиши ва шахснинг когнитив услуби хусусийатларини инобатга олиш зарурлиги ҳақида тасаввурлари бойитилган.
талабалар ижодий тафаккурини “интеллектуал ҳиссиётларга мойиллик даражасини баҳолаш” орқали аниқлашда психодиагностик мезонларнинг конструктив валидлиги, ишончлилиги, сензитивлиги, прогностик аҳамиятлилик даражасини комплекс характерига кўра креатив фикрлашнинг мотивацион, когнитив ва эмоционал тизимлари ўзаро таъсиридаги регулятив жиҳатлар асосида ижодий фаолият самарадорлигини таъминлаш муҳимлиги далилланган илмий хулосалар Ўзбекистон миллий педагогика университети ҳузуридаги Рсихологийа ўқув-илмий марказининг 2025-йил 23-августдаги РМ-434 сон буйруғи билан «Онтогенез психологияси. Дифференциал психология» модулига киритилган (Ўзбекистон миллий педагогика университети ҳузуридаги Рсихологийа ўқув-илмий Марказининг 2025-йил 20-августдаги РМ-434а-сон маълумотномаси). Натижада амалиётчи-психологлар интеллектуал ҳиссиётлар психодиагностикаси бўйича услубий таъминоти такомиллаштирилган.
талабада ижодий тафаккурнинг ривожланиш динамикаси ҳиссий тажрибадан келиб чиқувчи ҳайратланиш, қизиқиш ва шубҳаланиш каби интеллектуал ҳиссиётлар когнитив фаолият жараёнларига интеграциялашуви туфайли ижодий фикрнинг интенсивлиги ҳамда самарадорлигини таъминловчи психологик муносабатлар тизимининг семантик образлар проексияси орқали фаоллашувига боғлиқ эканлиги исботланган таклифлар Ўзбекистон миллий педагогика университети ҳузуридаги Рсихологийа ўқув-илмий марказининг 2025-йил 23-августдаги РМ-434 сон буйруғи билан «Онтогенез психологияси. Дифференциал психология» модулига киритилган (Ўзбекистон миллий педагогика университети ҳузуридаги Рсихологийа ўқув-илмий Марказининг 2025-йил 20-августдаги РМ-434а-сон маълумотномаси). Натижада амалиётчи-психологларда интеллектуал ҳисларни шакллантириш орқали талабаларда креативликни ривожлантириш мумкинлиги асосланган.
