Rasulova Munisa Baxtiyar qizining
 falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I. Umumiy ma’lumotlar:
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): «Insultlardagi nutq buzilishlarini baholash va neyroreabilitatsiya choralarini optimallashtirish», 14.00.13 – Nevrologiya (tibbiyot fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2021.4.PhD/Tib2266.
Ilmiy rahbar: Muratov Faxmitdin Xayritdinovich, tibbiyot fanlari doktori, dotsent.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Toshkent davlat tibbiyot universiteti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa (muassasalar) nomi, IK raqami: Toshkent davlat tibbiyot universiteti, DSc.04/05.05.2023.Tib.30.04.
Rasmiy opponentlar: Alikulova Nigora Abdukadirovna, tibbiyot fanlari doktori, professor; Djurabekova Aziza Taxirovna, tibbiyot fanlari doktori, professor;
Yetakchi tashkilot: Abu Ali ibn Sino nomidagi Buxoro davlat tibbiyot instituti.
Dissertatsiyaning yo‘nalishi: amaliy ahamiyatga molik. 
II.Tadqiqotning maqsadi: insultlardagi nutq buzilishlarini baholash, insult o‘tkir va tiklanish davrida yangi logopedik dastur bilan neyroreabilitatsiya samaradorligini o‘rganishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
insult o‘tkir davrida afaziyali bemorlar nevrologik xolati darajasi NIHSS shkalasi va nutq buzilishlarini baholovchi logopedik shkala o‘rtasida insul`t og‘irlashgan sari nutq funksiyasi ham yomonlashgani sababli yaqqol, kuchli teskari korrelyasion bog‘liqlik aniklangan;
insult o‘tkir davrida afaziyali bemorlar nutq buzilishlari dinamikasida fonematik tizim semantik tizimga nisbatan ertaroq zararlanishi sababli literal parafaziya verbal parafaziyaga nisbatan ko‘proq, insult tiklanish davrida esa verbal parafaziya ko‘proq uchrashi isbotlangan;
maxsus logoreabilitatsiya usuli insul`tdan keyingi bemorlarda nutqini tiklashda statistik jihatdan ishonchli ijobiy ta’sir ko‘rsatib,  yuqori terapevtik samara og‘ir motor afaziya bilan kechayotgan bemorlarda aniqlangan;
maxsus logoreabilitatsiya usulidan foydalangan bemorlar guruxida SSQOL, MMSE va HADS shkalasi ko‘rsatkichlari dinamikasi statistik jihatdan ishonchliroq bo‘lib, insultdan keyin afaziyali bemorlarni erta va tiklanish reabilitatsiyasida ushbu usulni qo‘llash klinik jihatdan samarali ekanligi isbotlangan. 
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi:
Insultlardagi nutq buzilishlarini baholash va neyroreabilitatsiya choralarini optimallashtirish bo‘yicha olingan ilmiy natijalar asosida:
birinchi ilmiy yangilik: insult o‘tkir davrida afaziyali bemorlar nevrologik xolati darajasi NIHSS shkalasi va nutq buzilishlarini baholovchi logopedik shkala o‘rtasida insul`t og‘irlashgan sari nutq funksiyasi ham yomonlashgani sababli yaqqol, kuchli teskari korrelyasion bog‘liqlik aniklanganligi bo‘yicha takliflar Toshkent Tibbiyot akademiyasi muvofiqlashtiruvchi ekspert kengashi tomonidan 2023 yil 26 may №03-23/20t-son ma’lumotnomasi bilan tasdiqlangan «Afaziyali bemorlar nutqini tiklashda  yangi “LOGOS” mobil ilovasini qo‘llash” nomli uslubiy tavsiyanoma mazmuniga singdirilgan. Mazkur taklif Toshkent shahar tez tibbiy yordam klinik shifoxonasi bo‘yicha 02.05.2024 yildagi 96 AG‘-son xamda Toshkent viloyati Yangiyo‘l shaxar tibbiyot birlashmasi bo‘yicha 03.05.2024 yildagi 37-son buyruqlari bilan amaliyotga joriy etilgan (Sog‘liqni Saqlash Vazirligi xuzuridagi Ilmiy texnik kengashining 2025 yil 17-iyul`dagi 22/14-son xulosasi). Ijtimoiy samaradorligi: taklif etilayotgan usulda insul`tdan keyingi afaziyali bemorlar nutq buzilishlarini (logopedik shkala) va nevrologik xolat darajasi NIHSS shkalasi bilan birga qo‘llanilishi bemor nutqi zararlanish og‘irligini prognozlashga, yozuv funksiyasi qo‘shilib takomillashgan logopedik shkala esa bemor nutqi zararlanish og‘irligini ob’ektiv baholash imkonini beradi. Ya’ni insul`tdan keyingi afaziyalarda nutq reabilitatsiyasi qancha erta boshlansa, bosh miya nutqsiz ishlash rejimiga o‘tmay, bemorlar kognitiv ko‘rsatkichlari yaxshilanadi. Iqtisodiy samaradorligi: afaziyali bemorlar nutqini tiklashda logoped mashg‘ulotlari qatnovining kamayishi tufayli 665500 sum usul qo‘llanilganda bir bemor uchun iqtisodiy samara hisoblanadi. Xulosa: afaziyali bemorlar nutq buzilishlari (logopedik shkala) va nevrologik xolat darajasi NIHSS shkalasi  bilan birga qo‘llanilishi lozim;
ikkinchi ilmiy yangilik: insult o‘tkir davrida afaziyali bemorlar nutq buzilishlari dinamikasida fonematik tizim semantik tizimga nisbatan ertaroq zararlanishi sababli literal parafaziya verbal parafaziyaga nisbatan ko‘proq, insult tiklanish davrida esa verbal parafaziya ko‘proq uchrashi isbotlanganligi bo‘yicha takliflar Toshkent Tibbiyot akademiyasi muvofiqlashtiruvchi ekspert kengashi tomonidan 2023 yil 26 may №03-23/20t-son ma’lumotnomasi bilan tasdiqlangan «Afaziyali bemorlar nutqini tiklashda yangi “LOGOS” mobil ilovasini qo‘llash” nomli uslubiy tavsiyanoma mazmuniga singdirilgan. Mazkur taklif Toshkent shahar tez tibbiy yordam klinik shifoxonasi bo‘yicha 02.05.2024 yildagi 96AG‘-son xamda Toshkent viloyati Yangiyo‘l shaxar tibbiyot birlashmasi bo‘yicha 03.05.2024 yildagi 37-son buyruqlari bilan amaliyotga joriy etilgan (Sog‘liqni Saqlash Vazirligi xuzuridagi Ilmiy texnik kengashining 2025 yil 17-iyul`dagi 22/14-son xulosasi). Ijtimoiy samaradorligi: insul`tdan keyingi nutq buzilishlari afaziyani tiklanish etaplarida dinamikada literal va verbal afaziyaga, og‘ir xolatlarda esa perserveratsiyalarga o‘tishini bilish, bemorlarda nutq terapiyasini ertaroq boshlashga undap, bemorlar kognitiv holatlarini, insultdan keyingi havotir va depressiya darajasini kamaytiradi. Iqtisodiy samaradorligi: afaziyali bemorlar nutqini tiklashda logoped mashg‘ulotlari qatnovining kamayishi tufayli 665500 sum usul qo‘llanilganda bir bemor uchun iqtisodiy samara hisoblanadi. Xulosa: insul`tdan keyingi nutq buzilishlarida afaziya og‘ir xolatlardan perserveratsiyaga o‘tmasligi uchun, afaziyali bemorlar nutq terapiyasini erta boshlash kerak. Bu esa bemorlar kognitiv holatlarini saqlashga yordam beradi;
uchinchi ilmiy yangilik: maxsus logoreabilitatsiya usuli insul`tdan keyingi bemorlarda nutqini tiklashda statistik jihatdan ishonchli ijobiy ta’sir ko‘rsatib,  yuqori terapevtik samara og‘ir motor afaziya bilan kechayotgan bemorlarda aniqlanganligi bo‘yicha takliflar Toshkent Tibbiyot akademiyasi muvofiqlashtiruvchi ekspert kengashi tomonidan 2023 yil 26 may №03-23/20t-son ma’lumotnomasi bilan tasdiqlangan «Afaziyali bemorlar nutqini tiklashda yangi “LOGOS” mobil ilovasini qo‘llash” nomli uslubiy tavsiyanoma mazmuniga singdirilgan. Mazkur taklif Toshkent shahar tez tibbiy yordam klinik shifoxonasi bo‘yicha 02.05.2024 yildagi 96 AG‘-son xamda Toshkent viloyati Yangiyo‘l shaxar tibbiyot birlashmasi bo‘yicha 03.05.2024 yildagi 37-son buyruqlari bilan amaliyotga joriy etilgan (Sog‘liqni Saqlash Vazirligi xuzuridagi Ilmiy texnik kengashining 2025 yil 17-iyul`dagi 22/14-son xulosasi). Ijtimoiy samaradorligi: insult afaziyali bemorlar nutqi reabilitatsiyasi uchun reanimatsiya va uy sharoitida qo‘llash uchun o‘zbek tilidagi yangi “LOGOS” dasturi bemorlarda yuzaga kelishi mumkin bo‘lgan insultdan keyingi demensiya xolatlari va nogironlik darajasi kamayib hayot sifatini yahshilanishi bilan izohlanadi. Iqtisodiy samaradorligi: Afaziyali bemorlar nutqini tiklashda logoped mashg‘ulotlari qatnovining kamayishi tufayli 665500 sum usul qo‘llanilganda bir bemor uchun iqtisodiy samara hisoblanadi. Xulosa: afaziyali bemorlar nutqi reabilitatsiyasi “LOGOS” dasturidan foydalanib erta boshlanishi kerak;
to‘rtinchi ilmiy yangilik: maxsus logoreabilitatsiya usulidan foydalangan bemorlar guruxida SSQOL, MMSE va HADS shkalasi ko‘rsatkichlari dinamikasi statistik jihatdan ishonchliroq bo‘lib, insultdan keyin afaziyali bemorlarni erta va tiklanish reabilitatsiyasida ushbu usulni qo‘llash klinik jihatdan samarali ekanligi isbotlanganligi bo‘yicha takliflar Toshkent Tibbiyot akademiyasi muvofiqlashtiruvchi ekspert kengashi tomonidan 2023 yil 26 may №03-23/20t-son ma’lumotnomasi bilan tasdiqlangan «Afaziyali bemorlar nutqini tiklashda yangi “LOGOS” mobil ilovasini qo‘llash” nomli uslubiy tavsiyanoma mazmuniga singdirilgan. Mazkur taklif Toshkent shahar tez tibbiy yordam klinik shifoxonasi bo‘yicha 02.05.2024 yildagi 96AG‘-son xamda Toshkent viloyati Yangiyo‘l shaxar tibbiyot birlashmasi bo‘yicha 03.05.2024 yildagi 37-son buyruqlari bilan amaliyotga joriy etilgan (Sog‘liqni Saqlash Vazirligi xuzuridagi Ilmiy texnik kengashining 2025 yil 17-iyul`dagi 22/14-son xulosasi). Ijtimoiy samaradorligi: insul`tdan keyingi afaziyalar erta reabilitatsiyasida  NIHSS, logopedik shkala, MMSE, SSQOL va HADS shkalasi ko‘rsatkichlari yordamida algoritm taktikasi bemorlar nogironlik sur’atini kamaytirib hayot sifatini yahshilanishi bilan izohlanadi. Iqtisodiy samaradorligi: afaziyali bemorlar nutqini tiklashda logoped mashg‘ulotlari qatnovining kamayishi tufayli 665500 sum usul qo‘llanilganda bir bemor uchun iqtisodiy samara hisoblanadi. Xulosa: insul`tdan keyingi afaziyali bemorlar nutq reabilitatsiyasi “LOGOS” dasturidan foydalanib erta boshlansa, bemorlar hayot sifati, kognitiv xolat, xavotir va depressiya darajalari kamayadi.