Дадаханова Марямхон Бахтиёр қизининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Ўзбекистон Республикаси шароитларида қалқонсимон безнинг тугунли хосилалари (клиникаси, гистопатологияси ва натижаларини башорат қилиш)», 14.00.03 – Эндокринология (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2023.3.PhD/Tib2653.
Илмий раҳбар: Халимова Замира Юсуфовна, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат тиббиёт университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Академик Ё.Х.Тўракулов номидаги Республика ихтисослаштирилган эндокринология илмий-амалий тиббиёт маркази, DSc.04/01.04.2023.Tib.161.01.
Расмий оппонентлар: Муратова Шахло Тахиржановна, тиббиёт фанлари доктори; Шамансурова Зулайхо Муралимжановна, тиббиёт фанлари доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Тиббиёт ходимларининг касбий малакасини ривожлантириш маркази.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: қалқонсимон без тугунсимон ҳосилалари бўлган беморларда клинико-гистопатологик параллелликларни аниқлаш ва Ўзбекистон Республикаси шароитида касаллик натижаларининг проностик моделини ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
1990-2000 ва 2010-2020 йилларда қалқонсимон без тугунли ҳосилалари бўйича жарроҳлик амалиёти ўтказилган беморларнинг тиббий маълумотларини қиёсий ретроспектив таҳлили асосида касалликнинг клиник кечишидаги ўзгаришларнинг асосий шакллари, хавсиз ва хавфли ўсмаларнинг пайдо бўлиш частотаси, асосий хавф омиллари аниқланган;
катта клиник материал асосида қалқонсимон безнинг клиник-гормонал кўрсаткичлари ва ултратовуш хусусиятлари ўртасидаги боғлиқликни баҳолаш илк бор TI-RADS тизимидан фойдаланган ҳолда ўтказилиб, гормонал ҳолат ва тугунли зарарланиш турига қараб индивидуал ултратовуш белгиларининг диагностик аҳамияти асосланган;
Bethesda тизими асосида тугунсимон ҳосилаларнинг гистологик хусусиятларини уларнинг ACR TI-RADS бўйича таснифланган ултратовуш турлари билан тизимли таққослаш орқали ноинвазив дифференциал диагностика имкониятларини кенгайтириш имкон берадиган морфологик ва ултратовуш хусусиятлари ўртасидаги ишончли боғлиқлик аниқланган;
кўп омилли таҳлил асосида клиник, гормонал, ултратовуш ва морфологик кўрсаткичларни баҳолашни, оптималлаштирилган диагностикани таъминлашни, консерватив давони ўз вақтида бошлашни ва асоратларни олдини олишни ўз ичига олган қалқонсимон без тугунлар ҳосилаларини эрта аниқлашнинг проностик модели ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Ўзбекистон Республикаси шароитларида қалқонсимон безнинг тугунли хосилалари бўйича олинган илмий натижалар асосида:
биринчи илмий янгилик: 1990-2000 ва 2010-2020 йилларда қалқонсимон без тугунли ҳосилалари бўйича жарроҳлик амалиёти ўтказилган беморларнинг тиббий маълумотларини қиёсий ретроспектив таҳлили асосида касалликнинг клиник кечишидаги ўзгаришларнинг асосий шакллари, хавсиз ва хавфли ўсмаларнинг пайдо бўлиш частотаси, асосий хавф омиллари аниқланганлиги бўйича таклифлар Тошкент педиатрия тиббиёт институтининг эксперт кенгаши томонидан 2024 йил 3 апрелда 225-сон билан тасдиқланган «Внедрение классификации ACR–TERADS у пациентов с узловыми образованиями щитовидной железы» номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф академик Ё.Х.Тўрақулов номидаги РИЭИАТМ Фарғона вилояти филиали эндокринология бўлими бўйича 16.05.2024 йилдаги 29-сон ҳамда Андижон давлат тиббиёт институти клиникаси эндокринология бўлими бўйича 17.05.2024 йилдаги 31-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2024 йил 10 декабрдаги 10/13-сонли хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: қалқонсимон безнинг тугунли ҳосилаларини эрта босқичларида аниқ ташхислаш учун ултратовуш диагностикасида ACR–TERADS тизими бўйича текширувлар ўтказилиб, шкала бўйича балларни ҳисоблаш ва ингичка игнали аспирацион биопсия BETHESDA тизими ёрдамида таснифлаш орқали касаллик кечишини башоратлашга, шунинг натижасида асоратларни учарш частотасини камайтириш ва бесабаб жарроҳлик аралашувларнинг олдини олишга эришилган. Иқтисодий самарадорлиги: мазкур касалликни стационар шароитида даволаниш учун сарфланадиган 990000 сўм маблағлар (стационарда 1 кун даволаниш нархи 330000 сўмни ташкил этади) қалқонсимон без паталогиясини эрта ташхислаш, асоратларни ва жарроҳлик амалиётини камайтириш ҳисобига беморларни шифохонада даволаниш муддатини 3 кунга қисқариш натижасида иқтисод қилинади;
иккинчи илмий янгилик: катта клиник материал асосида қалқонсимон безнинг клиник-гормонал кўрсаткичлари ва ултратовуш хусусиятлари ўртасидаги боғлиқликни баҳолаш илк бор TI-RADS тизимидан фойдаланган ҳолда ўтказилиб, гормонал ҳолат ва тугунли зарарланиш турига қараб индивидуал ултратовуш белгиларининг диагностик аҳамияти асосланганлиги бўйича таклифлар Тошкент педиатрия тиббиёт институтининг эксперт кенгаши томонидан 2024 йил 3 апрелда 225-сон билан тасдиқланган «Внедрение классификации ACR–TERADS у пациентов с узловыми образованиями щитовидной железы» номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф академик Ё.Х.Тўрақулов номидаги РИЭИАТМ Фарғона вилояти филиали эндокринология бўлими бўйича 16.05.2024 йилдаги 29-сон ҳамда Андижон давлат тиббиёт институти клиникаси эндокринология бўлими бўйича 17.05.2024 йилдаги 31-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2024 йил 10 декабрдаги 10/13-сонли хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: қалқонсимон безнинг тугунли ҳосилаларини эрта босқичларида аниқ ташхислаш учун ултратовуш диагностикасида ACR–TERADS тизими бўйича текширувлар ўтказилиб, шкала бўйича балларни ҳисоблаш ва ингичка игнали аспирацион биопсия BETHESDA тизими ёрдамида таснифлаш орқали касаллик кечишини башоратлашга, шунинг натижасида асоратларни учарш частотасини камайтириш ва бесабаб жарроҳлик аралашувларнинг олдини олишга эришилган. Иқтисодий самарадорлиги: мазкур касалликни стационар шароитида даволаниш учун сарфланадиган 990000 сўм маблағлар (стационарда 1 кун даволаниш нархи 330000 сўмни ташкил этади) қалқонсимон без паталогиясини эрта ташхислаш, асоратларни ва жарроҳлик амалиётини камайтириш ҳисобига беморларни шифохонада даволаниш муддатини 3 кунга қисқариш натижасида иқтисод қилинади;
учинчи илмий янгилик: Bethesda тизими асосида тугунсимон ҳосилаларнинг гистологик хусусиятларини уларнинг ACR TI-RADS бўйича таснифланган ултратовуш турлари билан тизимли таққослаш орқали ноинвазив дифференциал диагностика имкониятларини кенгайтириш имкон берадиган морфологик ва ултратовуш хусусиятлари ўртасидаги ишончли боғлиқлик аниқланганлиги бўйича таклифлар Тошкент педиатрия тиббиёт институтининг эксперт кенгаши томонидан 2024 йил 3 апрелда 225-сон билан тасдиқланган «Внедрение классификации ACR–TERADS у пациентов с узловыми образованиями щитовидной железы» номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф академик Ё.Х.Тўрақулов номидаги РИЭИАТМ Фарғона вилояти филиали эндокринология бўлими бўйича 16.05.2024 йилдаги 29-сон ҳамда Андижон давлат тиббиёт институти клиникаси эндокринология бўлими бўйича 17.05.2024 йилдаги 31-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2024 йил 10 декабрдаги 10/13-сонли хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: қалқонсимон безнинг тугунли ҳосилаларини эрта босқичларида аниқ ташхислаш учун ултратовуш диагностикасида ACR–TERADS тизими бўйича текширувлар ўтказилиб, шкала бўйича балларни ҳисоблаш ва ингичка игнали аспирацион биопсия BETHESDA тизими ёрдамида таснифлаш орқали касаллик кечишини башоратлашга, шунинг натижасида асоратларни учарш частотасини камайтириш ва бесабаб жарроҳлик аралашувларнинг олдини олишга эришилган. Иқтисодий самарадорлиги: мазкур касалликни стационар шароитида даволаниш учун сарфланадиган 990000 сўм маблағлар (стационарда 1 кун даволаниш нархи 330000 сўмни ташкил этади) қалқонсимон без паталогиясини эрта ташхислаш, асоратларни ва жарроҳлик амалиётини камайтириш ҳисобига беморларни шифохонада даволаниш муддатини 3 кунга қисқариш натижасида иқтисод қилинади;
тўртинчи илмий янгилик: кўп омилли таҳлил асосида клиник, гормонал, ултратовуш ва морфологик кўрсаткичларни баҳолашни, оптималлаштирилган диагностикани таъминлашни, консерватив давони ўз вақтида бошлашни ва асоратларни олдини олишни ўз ичига олган қалқонсимон без тугунлар ҳосилаларини эрта аниқлашнинг проностик модели ишлаб чиқилганлиги бўйича таклифлар Тошкент педиатрия тиббиёт институтининг эксперт кенгаши томонидан 2024 йил 3 апрелда 225-сон билан тасдиқланган «Внедрение классификации ACR–TERADS у пациентов с узловыми образованиями щитовидной железы» номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф академик Ё.Х.Тўрақулов номидаги РИЭИАТМ Фарғона вилояти филиали эндокринология бўлими бўйича 16.05.2024 йилдаги 29-сон ҳамда Андижон давлат тиббиёт институти клиникаси эндокринология бўлими бўйича 17.05.2024 йилдаги 31-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2024 йил 10 декабрдаги 10/13-сонли хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: қалқонсимон безнинг тугунли ҳосилаларини эрта босқичларида аниқ ташхислаш учун ултратовуш диагностикасида ACR–TERADS тизими бўйича текширувлар ўтказилиб, шкала бўйича балларни ҳисоблаш ва ингичка игнали аспирацион биопсия BETHESDA тизими ёрдамида таснифлаш орқали касаллик кечишини башоратлашга, шунинг натижасида асоратларни учарш частотасини камайтириш ва бесабаб жарроҳлик аралашувларнинг олдини олишга эришилган. Иқтисодий самарадорлиги: мазкур касалликни стационар шароитида даволаниш учун сарфланадиган 990000 сўм маблағлар (стационарда 1 кун даволаниш нархи 330000 сўмни ташкил этади) қалқонсимон без паталогиясини эрта ташхислаш, асоратларни ва жарроҳлик амалиётини камайтириш ҳисобига беморларни шифохонада даволаниш муддатини 3 кунга қисқариш натижасида иқтисод қилинади.