Расулов Ғанишер Мухаммадиевичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Ёшларда иммунологик ҳолатни ҳисобга олган ҳолда артрозо-артрит касаллигини комплекс даволашни оптималлаштириш» 14.00.36 – Аллергология ва иммунология (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2024.3.PhD/Tib5025.
Илмий раҳбарлар: Хамдамов Бахтиёр Зарифович, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Хамроев Фарход Шарапович, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Бухоро давлат тиббиёт институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Иммунология ва инсон геномикаси институти, DSc.02/30.12.2019.Tib.50.01.
Расмий оппонентлар: Файзуллаева Нигора Яхъяевна, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Асилова Саодат Убаевна, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Самарканд давлат тиббиёт университети.
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: ёшларда иммунологик ва метаболик ҳолатни ҳисобга олган ҳолда артрозо-артрит касаллигини комплекс даволашни оптималлаштиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор артрозо-артритли ёш ва ўрта ёшдаги шахслар қон зардоби ва синовиал суюқлигида гематологик (лейкоцитлар, тромбоцитлар, лимфоцитлар), иммун яллиғланиш (СРБ, ИЛ-6, sIL-6R ва IL-8), иммунитетнинг гуморал бўғини (Ig А, М, G, Е, sIgА, ЦИК) ва метаболик (СОД, МДА, ИФР-1) омиллари кўрсаткичлари маҳаллий ва тизимли даражада ўзгариши сабабли сурункали яллиғланиш ривожланиши исботланган;
илк бор ўрта ёшдаги беморлар синовиал суюқлигида IgЕ ва sIgА миқдори ошиши фонида яллиғланиш омиллари (СРБ, ИЛ-6, sIL-6R ва IL-8) миқдорининг ёш беморларга нисбатан юқорилиги сабабли сурункали яллиғланиш дегенератив-дистрофик холат ривожланишига олиб келиши аниқланган;
илк бор артрозо-артритлари ёш беморлар қон зардоби ва синовиал суюқликдаги супероксиддисмутазанинг камайиши ва малон диальдегид даражасининг ошиши фонида ИФР-1 миқдорининг ўрта ёшдагиларга нисбатан юқорилиги ушбу ёш гуруҳ беморлар бўғимларида регенерация ва компенсатор реакциялар фаол кечишига сабаб бўлиши аниқланган;
илк бор комбинацияланган PRP-терапиясини қўллаш айниқса ёш АА билан оғриган беморларда иммун яллиғланиш, гуморал ва метаболик кўрсаткичларга маҳаллий ва тизимли даражада коррекцияловчи таъсир кўрсатиши билан тавсифланганлиги исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий этилиши.
Ёшларда иммунологик ва метаболик ҳолатни ҳисобга олган ҳолда артрозо-артрит касаллигини комплекс даволашни оптималлаштириш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
биринчи илмий янгилик: илк бор артрозо-артритли ёш ва ўрта ёшдаги шахслар қон зардоби ва синовиал суюқлигида гематологик (лейкоцитлар, тромбоцитлар, лимфоцитлар), иммун яллиғланиш (СРБ, ИЛ-6, sIL-6R ва IL-8), иммунитетнинг гуморал бўғини (Ig А, М, G, Е, sIgА, ЦИК) ва метаболик (СОД, МДА, ИФР-1) омиллари кўрсаткичлари маҳаллий ва тизимли даражада ўзгариши сабабли сурункали яллиғланиш ривожланиши исботланганлиги бўйича «Артрозо-артритли беморларнинг иммун ва оксидатив мақоми кўрсаткичларини баҳолаш усули» услубий тавсияномаси ишлаб чиқилган (Бухоро давлат тиббиёт институти Эксперт кенгашининг 2025 йил 30 апрелдаги 9-сонли ҳулосаси) билан тасдиқланган. Мазкур таклиф Тиббиёт ходимларининг касбий малакасини ривожлантириш марказининг кўп тармоқли клиникаси бўйича 07.03.2025 йилдаги 46-сонли ва Кашқадарье вилояти кўп тармоқли тиббиёт маркази бўйича 05.03.2025 йилдаги 58-сонли буйруқлари билан клиник амалиётларига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги хузуридаги илмий техник кенгашининг 2025 йил 22 майдаги №18-сонли маълумотномаси); ижтимоий самарадорлиги: илмий натижаларни клиник амалиётга жорий этилиши, артрозо-артритларни эрта ташхислаш, даволаш тактикасини оптималлаштириш, асоратлар ривожланишини камайтириш, тиббий ёрдам сифатини ошириш, ногиронлик даражасини пасайтиришга ва хаёт сифатини яхшилашга имкон яратади; иқтисодий самарадорлиги: илмий натижаларнинг Тиббиёт ходимларининг касбий малакасини ривожлантириш маркази кўп тармоқли клиникаси ва Кашқадарье вилояти кўп тармоқли тиббиёт маркази клиник амалиётига жорий этилиши артрозо-артритли беморларнинг иммунологик ва оксидатив тизимидаги ўзгаришларни баҳолаш усулини қўллаш даволаш тактикаси ва муддатларини оптималлаштириш, касаллик якуни истиқболини белгилаш орқали хар бир беморга нисбатан 1500000 сўм иқтисодий самарадорлик бериши асосланган. Ҳулоса: артрозо-артритли ёш ва ўрта ёшдаги шахслар қон зардоби ва синовиал суюқлигида гематологик, иммун яллиғланиш, иммунитетнинг гуморал бўғини ва метаболик омиллари кўрсаткичлари ўзгариши сабабли сурункали яллиғланиш ривожланиши асосланган.
иккинчи илмий янгилик: илк бор ўрта ёшдаги беморлар синовиал суюқлигида IgЕ ва sIgА миқдори ошиши фонида яллиғланиш омиллари (СРБ, ИЛ-6, sIL-6R ва IL-8) миқдорининг ёш беморларга нисбатан юқорилиги сабабли сурункали яллиғланиш дегенератив-дистрофик холат ривожланишига олиб келиши аниқланганлиги бўйича «Артрозо-артритли беморларнинг иммун ва оксидатив мақоми кўрсаткичларини баҳолаш усули» услубий тавсияномаси ишлаб чиқилган (Бухоро давлат тиббиёт институти Эксперт кенгашининг 2025 йил 30 апрелдаги 9-сонли ҳулосаси) билан тасдиқланган. Мазкур таклиф Тиббиёт ходимларининг касбий малакасини ривожлантириш марказининг кўп тармоқли клиникаси бўйича 07.03.2025 йилдаги 46-сонли ва Кашқадарье вилояти кўп тармоқли тиббиёт маркази бўйича 05.03.2025 йилдаги 58-сонли буйруқлари билан клиник амалиётларига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги хузуридаги илмий техник кенгашининг 2025 йил 22 майдаги №18-сонли маълумотномаси); ижтимоий самарадорлиги: илмий натижаларни клиник амалиётга жорий этилиши, артрозо-артритларни эрта ташхислаш, даволаш тактикасини оптималлаштириш, асоратлар ривожланишини камайтириш, тиббий ёрдам сифатини ошириш, ногиронлик даражасини пасайтиришга ва хаёт сифатини яхшилашга имкон яратади; иқтисодий самарадорлиги: илмий натижаларнинг Тиббиёт ходимларининг касбий малакасини ривожлантириш маркази кўп тармоқли клиникаси ва Кашқадарье вилояти кўп тармоқли тиббиёт маркази клиник амалиётига жорий этилиши артрозо-артритли беморларнинг иммунологик ва оксидатив тизимидаги ўзгаришларни баҳолаш усулини қўллаш даволаш тактикаси ва муддатларини оптималлаштириш, касаллик якуни истиқболини белгилаш орқали хар бир беморга нисбатан 1500000 сўм иқтисодий самарадорлик бериши асосланган. Ҳулоса: ўрта ёшдаги беморлар синовиал суюқлигида IgЕ ва sIgА миқдори ошиши фонида яллиғланиш омиллари (СРБ, ИЛ-6, sIL-6R ва IL-8) миқдорининг ёш беморларга нисбатан юқорилиги сабабли сурункали яллиғланиш дегенератив-дистрофик холат ривожланишига олиб келиши аниқланган;
учинчи илмий янгилик: артрозо-артритлари ёш беморлар қон зардоби ва синовиал суюқликдаги супероксиддисмутазанинг камайиши ва малон диальдегид даражасининг ошиши фонида ИФР-1 миқдорининг ўрта ёшдагиларга нисбатан юқорилиги ушбу ёш гуруҳ беморлар бўғимларида регенерация ва компенсатор реакциялар фаол кечишига сабаб бўлиши аниқланганлиги бўйича «Артрозо-артритли беморларнинг иммун ва оксидатив мақоми кўрсаткичларини баҳолаш усули» услубий тавсияномаси ишлаб чиқилган (Бухоро давлат тиббиёт институти Эксперт кенгашининг 2025 йил 30 апрелдаги 9-сонли ҳулосаси) билан тасдиқланган. Мазкур таклиф Тиббиёт ходимларининг касбий малакасини ривожлантириш марказининг кўп тармоқли клиникаси бўйича 07.03.2025 йилдаги 46-сонли ва Кашқадарье вилояти кўп тармоқли тиббиёт маркази бўйича 05.03.2025 йилдаги 58-сонли буйруқлари билан клиник амалиётларига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги хузуридаги илмий техник кенгашининг 2025 йил 22 майдаги №18-сонли маълумотномаси); ижтимоий самарадорлиги: илмий натижаларни клиник амалиётга жорий этилиши, артрозо-артритларни эрта ташхислаш, даволаш тактикасини оптималлаштириш, асоратлар ривожланишини камайтириш, тиббий ёрдам сифатини ошириш, ногиронлик даражасини пасайтиришга ва хаёт сифатини яхшилашга имкон яратади; иқтисодий самарадорлиги: илмий натижаларнинг Тиббиёт ходимларининг касбий малакасини ривожлантириш маркази кўп тармоқли клиникаси ва Кашқадарье вилояти кўп тармоқли тиббиёт маркази клиник амалиётига жорий этилиши артрозо-артритли беморларнинг иммунологик ва оксидатив тизимидаги ўзгаришларни баҳолаш усулини қўллаш даволаш тактикаси ва муддатларини оптималлаштириш, касаллик якуни истиқболини белгилаш орқали хар бир беморга нисбатан 1500000 сўм иқтисодий самарадорлик бериши асосланган. Ҳулоса: артрозо-артритлари ёш беморлар қон зардоби ва синовиал суюқликдаги ИФР-1 миқдорининг ўрта ёшдагиларга нисбатан юқорилиги ушбу ёш гуруҳ бўғимларида регенерация ва компенсатор реакциялар фаол кечишига сабаб бўлиши асосланган
тўртинчи илмий янгилик: илк бор комбинацияланган PRP-терапиясини қўллаш айниқса ёш АА билан оғриган беморларда иммун яллиғланиш, гуморал ва метаболик кўрсаткичларга маҳаллий ва тизимли даражада коррекцияловчи таъсир кўрсатиши билан тавсифланганлиги исботланганлиги бўйича «Артрозо-артритли беморларнинг иммун ва оксидатив мақоми кўрсаткичларини баҳолаш усули» услубий тавсияномаси ишлаб чиқилган (Бухоро давлат тиббиёт институти Эксперт кенгашининг 2025 йил 30 апрелдаги 9-сонли ҳулосаси) билан тасдиқланган. Мазкур таклиф Тиббиёт ходимларининг касбий малакасини ривожлантириш марказининг кўп тармоқли клиникаси бўйича 07.03.2025 йилдаги 46-сонли ва Кашқадарье вилояти кўп тармоқли тиббиёт маркази бўйича 05.03.2025 йилдаги 58-сонли буйруқлари билан клиник амалиётларига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги хузуридаги илмий техник кенгашининг 2025 йил 22 майдаги №18-сонли маълумотномаси); ижтимоий самарадорлиги: илмий натижаларни клиник амалиётга жорий этилиши, артрозо-артритларни эрта ташхислаш, даволаш тактикасини оптималлаштириш, асоратлар ривожланишини камайтириш, тиббий ёрдам сифатини ошириш, ногиронлик даражасини пасайтиришга ва хаёт сифатини яхшилашга имкон яратади; иқтисодий самарадорлиги: илмий натижаларнинг Тиббиёт ходимларининг касбий малакасини ривожлантириш маркази кўп тармоқли клиникаси ва Кашқадарье вилояти кўп тармоқли тиббиёт маркази клиник амалиётига жорий этилиши артрозо-артритли беморларнинг иммунологик ва оксидатив тизимидаги ўзгаришларни баҳолаш усулини қўллаш даволаш тактикаси ва муддатларини оптималлаштириш, касаллик якуни истиқболини белгилаш орқали хар бир беморга нисбатан 1500000 сўм иқтисодий самарадорлик бериши асосланган. Ҳулоса: комбинацияланган PRP-терапиясини қўллаш самарадорлиги айниқса ёш АА билан оғриган беморларда иммун яллиғланиш, гуморал ва метаболик кўрсаткичларга маҳаллий ва тизимли даражада яхшиланиши билан асосланган.