Жумамуратов Бехзод Акрамжоновичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар. Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармогʻи номи): “Композит материалларнинг радиошаффофлигини назорат қилувчи воситанинг метрологик таъминоти”, 05.03.02 – «Метрология ва метрологик таъминот» ихтисослигидан техника фанлари.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: DSc.03/30.12.2019.Т.03.02.
Илмий раҳбар: Эшмурадов Дилшод Элмурадович, техника фанлари номзоди, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ислом Каримов номидаги Тошкент давлат техника университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент давлат техника университети, DSc.03/30.12.2019.Т.03.02.
Расмий оппонентлар: Абдувалиев Абдуқаххор Абдулхаиевич, техника фанлари доктори, профессор; Жабборов Хамдам Шаймардонович, техника фанлари номзоди, PhD доцент.
Етакчи ташкилот: “Ўзбекистон миллий метрология институти” давлат муассасаси.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга эга.
II. Тадқиқотнинг мақсади композит материалларнинг радиошаффофлик кўрсаткичларини юқори аниқликда баҳолаш, ўлчаш жараёнларидаги ноаниқликни камайтириш ҳамда замонавий калибрлаш моделлари ва алгоритмларини ишлаб чиқиш орқали халқаро талаблар даражасида ишончли натижаларни таъминлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
ўлчанган электромагнит параметрларни узлюксиз рақамлаштириш ва сигналларни статистик қайта ишлаш алгоритмларидан фойдаланиш орқали композитларнинг метрологик хусусиятларини амалдаги норматив талаблар билан мослигини баҳолаш имконини берадиган композит материалларнинг радиошаффофлик кўрсаткичларини рақамли форматда юқори аниқликда қайта ишлашга асосланган усул такомиллаштирилган;
кўп қатламли ва турли йўналишларда жойлаштирилган толали композит материаллардан радиочастотали ўлчовлар олишда радиотўлқинларнинг тарқалишидаги ноаниқликларни камайтириш мақсадида материалнинг реал вақт давомида ўзгариб борадиган диелектрик, сўниш ва дисперсия хусусиятларини идентификация қилиш асосида ноаниқликни баҳолаш усули такомиллаштирилган;
асбобларнинг ўлчаш ноаниқлигини минималлаштирувчи алгоритмик бошқарувни қўллаш асосида радиоўлчов тизимлари учун ўлчашнинг такрорланиш кўрсаткичи сезиларли яхшилашга ва қурилмаларнинг метрологик барқарорлигини оширишга имкон берувчи структуравий-режимли калибрлаш схемаси ишлаб чиқилган;
радиотўлқинларни ўлчаш жаражонларида радиошаффофлик кўрсаткичларини ноаниқлигини баҳолаш мезони асосида 9.…12ГҲз диапазонда ишловчи қурилмаларга нисбий хатоликни 1,1÷1,5 мартагача камайтириш имконини таъминловчи минималлаштириш алгоритми ишлаб чиқилган.
IV.Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Композит материалларнинг радиошаффофлигини назорат қилувчи воситанинг метрологик таъминоти асосида:
кўп қатламли ва толали композит материалларнинг ўзига хос хусусиятларини ҳисобга оладиган баҳолаш усули “Узбекистан аирwайс течниcс” АЖда жорий қилинган (Ўзбекистон Республикаси транспорт вазирлигининг 2025-йил 16-январдаги 4/544-сон маълумотномаси). Натижада, уларни реал қўллаш шароитида радиотўлқинларни ўлчашларининг аниқлигини сезиларли даражада яхшилаш имконияти ҳамда композит материалнинг радиошаффофлигини калибрлаш вақтини ҳамда жараёнда инсон омилини камайтиришга эришилган;
натижаларнинг юқори даражада такрорланишини таʻминлайдиган ва ўлчаш ноаниқлигини камайтирадиган асбобларни калибрлаш учун янги структуравий-режимли схемаси “Узбекистан аирwайс течниcс” АЖда жорий қилинган (Ўзбекистон Республикаси транспорт вазирлигининг 2025-йил 16-январдаги 4/544-сон маълумотномаси). Натижада калибрлаш жараёнларида ўлчаш аниқлигини ошириш ва метрологик хатоликларни минималлаштириш учун зарур шарт-шароитлар яратилган.