Алиев Хаким Боходир ўғлининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Қалмоқир конида ишлатилаётган 110Г13Л пўлатдан ясалган экскаватор тишларининг кимёвий таркибини ўзгартириш орқали механик хусусиятларини яхшилаш”, 05.02.01 – “Машинасозликда материалшунослик. Қуймачилик. Металларга термик ва босим остида ишлов бериш. Қора, рангли ва ноёб металлар металлургияси. Камёб, нодир ва радиоактив элементлар технологияси (Қуймачилик ва металларга ишлов бериш йўналиши бўйича)” ихтисослиги.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2025.2. PhD/Т3474.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ислом Каримов номидаги Тошкент давлат техника университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат техника университети хузуридаги DSc.03/30.12.2019.Т.03.04. рақамли Илмий Кенгаш.
Илмий раҳбар: Жумаев Элёржон Эркин ўғли, техника фанлари доктори, профессор.
Расмий оппонентлар Усмонқулов Орифжон Назаралиевич, техника фанлари фалсафа доктори (PhD); Дуняшин Николай Сергеевич, фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Фарғона давлат техника университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади экскаватор тишларининг кимёвий таркибини ўзгартириш орқали уларнинг механик хусусиятларини ошириш ва шу асосда ейилишга чидамли пўлатларни модификациялаш технологияларини янада такомиллаштиришдир.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
110Г13Л маркали пўлатнинг таркибига 2%гача алюминийни қўшиш орқали унинг легирловчи ҳусусиятларини яхшилаш учун пўлатнинг оптимал кимовий таркиби ишлаб чиқилган; 
пўлатни печдан тушириш пайтида қуйиш чўмичига алюминийни қўшиш марганецни пўлатда легирловчи элемент сифатида деярли тўлиқ ҳолда қатнашишига ва ферромарганец сарфини тежаши ҳамда 4,5 минг тонна тайёр маҳсулот иқтисод қилиниши асосланган;
110Г13Л маркали пўлатни алюминий билан кимовий модификациялаш натижасида қотишма суюқлигининг оқувчанлигини ошиши ва қуйма металлнинг янада нозикроқ дендрит тузилишига эга бўлиши ҳисобига унинг коррозияга чидамлилиги ҳамда чўзилишдаги мустаҳкамлигини 2 баробарга ошиши аниқланган;
алюминийнийни модификатор сифатида 110Г13Л маркали пўлат таркибига киритиш орқали пўлатнинг қаттиқлигини (Бринел бўйича) 60% га, зарбий қовушқоқлигини (КCУ) эса 40%га ошиши ҳамда турли ўқли, майда донали тузилишга эга бўлган пўлатнинг шаклланиши, қуймаларда транскристалланишнинг ёʻқлиги ейилишга чидамлиликда юқори механик хусусиятларини ошириши асосланган; 
экскаватор тишларини тайёрлашда ишлатиладиган 110Г13Л маркали пўлатини модификациялаш бўйича янги ресурстежамкор технологиянинг режимлари ишлаб чиқилган: металлни эритиш ҳарорати 1480 °C, эритиш учун сарфланган умумий вақт 3 соат ва алюминийнинг миқдори 2% гачани ташкил этиши аниқланган.
IV.Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Қалмоқир конида ишлатилаётган 110Г13Л маркали пўлатдан ясалган экскаватор тишларининг кимовий таркибини ўзгартириш орқали уларнинг механик хусусиятларини яхшилаш бўйича олинган натижалар асосида:
модификацияланган 110Г13Л маркали пўлатидан ясалган экскаватор тишлари Қалмоқир кони учун экскаватор тишларини ишлаб чиқарадиган Марказий таъмирлаш-механика заводида амалиётга жорий этилган (“Олмалиқ КМК” АЖнинг 2024 йил 4 сентябрдаги №09-24/42-00018-сонли маълумотномаси). Натижада, экскаватор тишларининг механик хусусиятлари ва ейилиш қаршилигини 2 бараваргача ошириш имконини берган; 
110Г13Л маркали пўлатини модификациялаш технологияси “Олмалиқ КМК” АЖ кошидаги “Марказий таъмирлаш механика заводи”да амалиётга жорий этилган (“Олмалиқ КМК” АЖнинг 2024 йил 4 сентябрдаги №09-24/42-00018-сонли маълумотномаси). Натижада, экскаватор тишларининг юкланган маъдан ҳажми оддий тишларга нисбатан 60 минг м3га ошириш имконини берган.