Мамарасулов Акмалжон Маматожиевичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Космоним компонентли фразеологизм ва мақолларнинг лексик-стилистик ҳамда лингвомаданий тадқиқи (немис ва ўзбек тиллари мисолида)” 10.00.06 – Қиёсий адабиётшунослик, чоғиштирма тилшунослик ва таржимашунослик ихтисослиги бўйича.
Диссертация мавзуси роʻйхатга олинган рақам: Б2025.2.PhD/Fil6221.
Илмий раҳбар: Кахарова Мавлуда Мукаррамовна, филология фанлари номзоди, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Фарғона давлат университети.
ИК фаолият коʻрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Фарғона давлат университети, DSc.30.12.2019.Fil.05.02 рақамли Илмий кенгаш.
Расмий оппонентлар: филология фанлари доктори, профессор Воситов Валижон Абдуваҳобович, иккинчи расмий оппонент сифатида филология фанлари доктори, профессор Бибиш Жўраева. 
 Етакчи ташкилот: Андижон давлат чет тиллари институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади немис ва ўзбек тилларидаги космонимлар иштирок этган фразеологизм ва мақолларни чоғиштирма тадқиқ қилиш ҳамда ҳар икки тилдаги умумий ва фарқли жиҳатларини очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
немис ва ўзбек тилларидаги космоним компонентли фразеологизмлар ҳамда мақоллар лингвокултурологик таҳлил этилиб, улар орқали икки халқнинг кундалик ҳаёти, урф-одатлари ва маданиятида акс этган маъно англатишдаги миллий-дифференциал хусусиятлар далилланган;
немис ва ўзбек тилларида “қуёш, ой, юлдуз” лексемалари таҳлили натижасида ижобий хусусиятлардан мотивация, масъулият, юқори мақсадга эришиш, интилиш, шижоат, ёрдам, ҳамкорлик, куч, меҳнацеварлик, маҳорат, фазилат, севги, меҳр, ёруғлик; салбий жиҳатлардан қоронғулик, ўлим, адоват, дангасалик, ялқовлик, ўғрилик, уқувсизлик; белги ифодаловчи сифатида имо-ишоралар, шакл, ном, хабар каби семаларга эгалиги аниқланган;
немис ва ўзбек тилларидаги космоним компонентли фразеологизм ҳамда мақоллар асосида халқнинг лингвокултурологик тафаккури, бу бирликларнинг семантик, ассоциатив хусусиятлари аниқланиб, уларнинг маданий типологияси ва лингвокултурологик функсиялари таснифланган, космонимлар орқали ифодаланган қадриятлар, эмоционал ҳолатлар, ахлоқий меъёрларнинг халқ маданияти билан узвий боғлиқлиги асосланган;
немис ва ўзбек тилларидаги космоним компонентли фразеологизм, мақолларнинг семантик таҳлили орқали уларнинг денотатив маънода мазмуний икки қатламли хусусияти, коннотатив маънода инсон кайфияти, бахт, тақдир, орзу каби маъноларга эгалиги исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Тадқиқотнинг назарий таклифлари, амалий тавсиялари ва хулосалари бўйича олинган илмий натижалар асосида:
немис ва ўзбек тилларидаги космоним компонентли фразеологизмлар ҳамда мақоллар лингвокултурологик таҳлил этилиб, улар орқали икки халқнинг кундалик ҳаёти, урф-одатлари ва маданиятида акс этган маъно англатишдаги миллий-дифференциал хусусиятлар далилланганлигига  оид хулосалардан 2022-2023-йилларга мўлжалланган АЛ-ФДУ2022307-010 рақамли “Лингвистик таҳрир ва таржимашунослик” илмий-тадқиқот марказида “Антиплагиат” дастурини амалиётга жорий этишда, илмий-амалий лойиҳани амалга оширишда фойдаланилган (Фарғона давлат университетининг 2024-йил 5-декабрдаги 04/7158-сон маълумотномаси). Натижада лойиҳа доирасида космоним бирликларнинг халқона тафаккурдаги акси, фразеологик бирликлардаги миллий-маданий кўриниши ҳамда уларнинг таржимашунослик жараёнидаги функсионал қиёсий таҳлилига асосланган амалий ёндашув шакллантирилган;
немис ва ўзбек тилларида “қуёш, ой, юлдуз” лексемалари таҳлили натижасида ижобий хусусиятлардан мотивация, масъулият, юқори мақсадга эришиш, интилиш, шижоат, ёрдам, ҳамкорлик, куч, меҳнацеварлик, маҳорат, фазилат, севги, меҳр, ёруғлик; салбий жиҳатлардан қоронғулик, ўлим, адоват, дангасалик, ялқовлик, ўғрилик, уқувсизлик; белги ифодаловчи сифатида имо-ишоралар, шакл, ном, хабар каби семаларга эгалиги аниқланганлигига доир хулосалардан 2017-2020-йилларда амалга оширилган ОТ-Ф-1-100 рақамли “Имконияти чекланган болалар ижтимоий-маданий фаолиятининг бадиий-ижодиёт воситалари асосида назарий ва амалий такомиллашуви” номли фундаментал лойиҳа доирасида 2020-йилда “Фарғона” нашриёти томонидан нашр этилган “Баркамол инсонни тарбиялаш – давр талаби” номли ўқув-услубий кўрсатманинг “Шахс интеллектуал маданияти ва уни ривожлантириш масалалари” номли 4-бобини тайёрлаш ва нашр этишда фойдаланилган (Фарғона давлат университетининг 2024-йил 5-декабрдаги 04/7160-сон маълумотномаси). Натижада ўқув-услубий кўрсатманинг илмий-назарий асослари мукаммаллашган, илмий далилларга бой бўлиши таъминланган;
немис ва ўзбек тилларидаги космоним компонентли фразеологизм ҳамда мақоллар асосида халқнинг лингвокултурологик тафаккури, бу бирликларнинг семантик, ассоциатив хусусиятлари аниқланиб, уларнинг маданий типологияси ва лингвокултурологик функсиялари таснифланган, космонимлар орқали ифодаланган қадриятлар, эмоционал ҳолатлар, ахлоқий меъёрларнинг халқ маданияти билан узвий боғлиқлиги асосланганлигига доир хулосалардан Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “Ўзбекистон” телерадиоканалининг “Таълим ва тараққиёт”, “Ўзбекистон ёшлари” эшиттиришларининг ссенарийларини ёзишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Миллий телерадиокомпанияси “Ўзбекистон телерадиоканали” давлат муассасасининг 2024-йил 16-декабрдаги 04-36-1305-сон маълумотномаси). Натижада бу эшиттиришлар учун тайёрланган материаллар мазмуни ва бадиий савияси бойитилган;
немис ва ўзбек тилларидаги космоним компонентли фразеологизм, мақолларнинг семантик таҳлили орқали уларнинг денотатив маънода мазмуний икки қатламли хусусияти, коннотатив маънода инсон кайфияти, бахт, тақдир, орзу каби маъноларга эгалиги исботланганлигига оид хулосалардан 2019-2021-йилларга мўлжалланган Фарғона давлат университети “ЭМИ (English as a Medium of Instruction)” халқаро лойиҳасида фойдаланилган (Фарғона давлат университетининг 2024-йил 5-декабрдаги 04/7159-сон маълумотномаси). Натижада диссертация материаллари немис ва ўзбек лингвомаданиятида космоним бирликларнинг маданий-функсионал талқини ва уларнинг фразеологик ифодалардаги социолингвистик хусусиятларини аниқлаш орқали хорижий тил муҳитида маданиятлараро компетенсияни шакллантиришга назарий асос бўлиб хизмат қилган.