Аҳмаджонов Улуғбек Ғулом ўғлининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган тармоғи номи): «Маҳалий саноат чиқиндилари таркибидаги қўрғошин ва кадмий ионларини инверсион-волтамперометрик аниқлаш усулларини ишлаб чиқиш», 11.00.05 - Атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва табий ресурслардан оқилона фойдаланиш (кимё фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2024.2.PhD/К813.
Илмий раҳбар: Набиев Абдурахим Абдухамидович, техника фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD), доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент кимё-технология институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент кимё-технология илмий тадқиқот институти, DSc.16/30.12.2019.К/Т.87.01.
Расмий оппонентлар: Кучаров Бахром Хайриевич, техника фанлари доктори, катта илмий ходим; Файзиев Жахонгир Бахромович, техника фанлари бўйича фалсафа доктори, катта илмий ходим.
Етакчи ташкилот: Термиз давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: маҳаллий саноат чиқиндилари, сув ва тупроқ таркибидаги қўрғошин ва кадмий ионларини модификацияланган электродлар ёрдамида инверсион-волтамперометрик аниқлаш усулларини ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
сулфорсазен ва кадион реагентлари билан кўмир пастали электрод модификацияланган ва кадмий ва қўрғошин ионларини инверсион волтамперометрик аниқлаш усули ишлаб чиқилган;
ишчи юзасининг кенглиги 0,2 см2, ишлаш потенсиаллар оралиғи - 1,8 В дан +1,5 В гача бўлган модификацияланган графит асосидаги электрокимёвий сенсор олинган;
ишлаб чиқилган қўрғошин ва кадмий ионларини аниқлашнинг инверсион-волтамперометрик усулга тасир қилувчи омиллар ва жараённинг оптимал шароитлари аниқланган;
қўрғошин ва кадмий ионларини аниқлаш тўғрилигининг корреляция коеффициенти 1 га яқин бўлган, юқори сезгирликка эга янги усул ишлаб чиқилган;
ишлаб чиқилган инверсион-волтамперометрик усул асосида атроф-муҳитни муҳофаза қилишда турли хил табиатли аралашмалар, технологик ва чиқинди сувлар таҳлилига модификацияланган электродларни қўллаш орқали экологик мониторингини самарали амалга ошириш шароитлари аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Турли табиатга эга саноат чиқиндилари таркибидан қўрғошин ва кадмий ионларини аниқлашнинг янги сулфорсазен ва кадион билан модификацияланган электродларни қўллаш орқали инверсион-волтамперометрик услубини ишлаб чиқиш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
қўрғошин ва кадмий ионларини модификацияланган электрокимёвий сенсорлар ёрдамида инверсион-волтамперометрик аниқлаш усули Олмалиқ КМК нинг «Марказий илмий-тадқиқот лабораторияси» да амалиётга жорий қилинган («Олмалиқ кон-металлургия комбинати» АЖнинг 2024 йил 1 июлдаги 572-сонли маълумотномаси). Натижада, оқава сувлар таркибидаги қўрғошин ва кадмий ионларини аниқлаш ва мониторинг қилиш ҳамда рухсат этилган меъёрларини назорат қилиш имконини берган;
қўрғошин ва кадмий ионларини аниқлаш учун модификацияланган электрод Олмалиқ КМК нинг «Марказий илмий-тадқиқот лабораторияси» да амалиётга жорий қилинган («Олмалиқ кон-металлургия комбинати» АЖнинг 2024 йил 1 июлдаги 572-сонли маълумотномаси). Натижада, олинган модификацияланган электрод техник восита сифатида оқава сувларда қўрғошин ва кадмий ионларини тезкор аниқлаш имконини берган.