Холбоева Гулноз Баходировнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар. 
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Бош мия қон айланиши ўткир бузилишида жигарнинг функционал ҳолатини морфологик ва биокимёвий баҳолаш ҳамда уни яхшилаш усуллари», 14.00.02 – Морфология ва 14.00.13 – Неврология (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2023.4.PhD/Tib4090.
Илмий раҳбарлар: Нугманова Умида Тахировна, тиббиёт фанлари доктори, доцент; Махмудова Зиёда Тахировна, тиббиёт фанлари доктори.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат тиббиёт университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент давлат тиббиёт университети ҳузуридаги DSc.04/30.12.2019.Tib.30.03 рақамли илмий кенгаш асосидаги бир марталик илмий кенгаш.
Расмий оппонентлар: Орипов Фирдавс Суръатович, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Рахматова Санобар Низамовна, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Абуали ибни Сино номидаги Тожикистон давлат тиббиёт университети (Тожикистон Республикаси).
II. Тадқиқотнинг мақсади: эксприментал шароитида чақирилган БМҚАЎБда жигарда юзага келадиган морфологик, морфометрик, иммуногистокимёвий хусуситяларини динамикадаги ўзгаришлар асосида даволашни оптималлаштиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
ишемик туридаги БМҚАЎБ экспериментал моделида ишемик инсултнинг дастлабки 3, 7-суткаларида гипоксия, тизимли яллиғланиш реакцияси ва нейрогуморал регуляциянинг бузилиши туфайли каламушлар жигарида тўлақонлик, гепатоцитларда моддалар алмашинувининг бузилиши ва ҳужайраларнинг ўлими кучайиши юзага келиши исботланган;
бифидумлактобактерин фонида жигар паренхимасининг тузилишининг тезроқ тикланиши, яллиғланиш инфилтратларининг камайиши ва гепатоцитлар морфометрик кўрсаткичларининг нормаллашиши туфайли ишемик мия шикастланишидан кейин жигарнинг структуравий ва функционал ҳолатини тиклашга қаратилган аниқ гепатопротектив таъсирга эга эканлиги илмий асосланган;
сукциносол таъсирида сукцинатга боғлиқ бўлган метаболик йўлларини фаоллаштириш орқали трофик жараёнларнинг нормаллашиши, ферментатив тизимлар фаолияти барқарорлашиши ва жигар ҳужайраларида метаболизминг тикланиши асосланган;
БМҚАЎБда жигар жигардаги морфометрик ўзгаришлари бўйича назорат гуруҳига нисбатан 2,47 баробарга ошгани, сукциносол билан даволанган гуруҳда 1,45 баробарга, бифидумлактобактерин билан эса 1,78 баробарга катталашганлиги туфайли ушбу моддалар таъсирида органнинг морфологик тузилиши қисман тикланиши аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. 
БМЎҚАБ фонида жигардаги морфо-функционал бузилишларни ташхислаш, клиник-биокимёвий хусусиятлари, даволаш ва профилактика қилиш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
биринчи илмий янгилик: ишемик туридаги БМҚАЎБ экспериментал моделида ишемик инсултнинг дастлабки 3, 7-суткаларида гипоксия, тизимли яллиғланиш реакцияси ва нейрогуморал регуляциянинг бузилиши туфайли каламушлар жигарида тўлақонлик, гепатоцитларда моддалар алмашинувининг бузилиши ва ҳужайраларнинг ўлими кучайиши юзага келиши исботланганлиги буйича таклифлар Тошкент давлат стоматология институтининг Мувофиклаштирувчи экспрт кенгаши томонидан 2025 йил 28 мартда 04-Р\98-сон билан тасдикланган «Бош мия кон айланишни ўткир бузилишида жигар шикастланишини морфофункционал кўрсаткичларини баҳолаш» номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Бухоро вилояти потологик анатомия бюроси буйича 01.04.2025 йилдаги 17\и-сон ҳамда Шаҳар 7-сон клиник шифохонаси бўйича 06.05.2025 йил 67U\T-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашнинг 2025 йил 20 июндаги 20-сонли хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: БМКАУБ билан оғриган беморларнинг жигаридаги моддалар алмашинуви бузилиши ҳамда яшовчанлик даражасини баҳолаш асосида касаллик сабабли юз берган оғир асорат ва ўлим кўрсаткичларининг ва диффернциал диагностика муддатини қисқаришига олиб келганлиги исботланган. Иктисодий самарадорлиги: мазкур касалликни стационар шароитида даволаниш учун сарфланадиган 1529000 сўм маблағлар таклиф этилган усулни қўллаш орқали ишемик инсулт билан бир нафар беморнининг реабилитация муддатини икки баробарга қисқартириш натижасида иқтисод қилинади;
иккинчи илмий янгилик: бифидумлактобактерин фонида жигар паренхимасининг тузилишининг тезроқ тикланиши, яллиғланиш инфилтратларининг камайиши ва гепатоцитлар морфометрик кўрсаткичларининг нормаллашиши туфайли ишемик мия шикастланишидан кейин жигарнинг структуравий ва функционал ҳолатини тиклашга қаратилган аниқ гепатопротектив таъсирга эга эканлиги илмий асосланганлиги буйича таклифлар Тошкент давлат стоматология институтининг Мувофиклаштирувчи экспрт кенгаши томонидан 2025 йил 28 мартда 04-Р\98-сон билан тасдикланган «Бош мия кон айланишни ўткир бузилишида жигар шикастланишини морфофункционал кўрсаткичларини баҳолаш» номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Бухоро вилояти потологик анатомия бюроси буйича 01.04.2025 йилдаги 17\и-сон ҳамда Шаҳар 7-сон клиник шифохонаси бўйича 06.05.2025 йил 67U\T-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашнинг 2025 йил 20 июндаги 20-сонли хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: БМҚАЎБ фонида ривожланган жигардаги морфо-функционал ўзгаришларга таъсири солиштирма таҳлили асосида бифидумлактобактерин фонида жигар паренхимасида тузилишнинг тезроқ тикланиши, яллиғланиш инфильтратларининг камайиши ва морфометрик кўрсаткичларнинг нормаллашиши, сукцинол эса трофик ва фермент фаолиятини кескин тикланишда самарали эканлиги илмий жихатдан асосланган. Иктисодий самарадорлиги:  мазкур касалликни стационар шароитида даволаниш учун сарфланадиган 1529000 сўм маблағлар таклиф этилган усулни қўллаш орқали ишемик инсулт билан бир нафар беморнининг реабилитация муддатини икки баробарга қисқартириш натижасида иқтисод қилинади; 
учинчи илмий янгилик: сукциносол таъсирида сукцинатга боғлиқ бўлган метаболик йўлларини фаоллаштириш орқали трофик жараёнларнинг нормаллашиши, ферментатив тизимлар фаолияти барқарорлашиши ва жигар ҳужайраларида метаболизминг тикланиши асосланганлиги буйича таклифлар Тошкент давлат стоматология институтининг Мувофиклаштирувчи экспрт кенгаши томонидан 2025 йил 28 мартда 04-Р\98-сон билан тасдикланган «Бош мия кон айланишни ўткир бузилишида жигар шикастланишини морфофункционал кўрсаткичларини баҳолаш» номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Бухоро вилояти потологик анатомия бюроси буйича 01.04.2025 йилдаги 17\и-сон ҳамда Шаҳар 7-сон клиник шифохонаси бўйича 06.05.2025 йил 67U\T-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашнинг 2025 йил 20 июндаги 20-сонли хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: ишимик инсультда жигардаги морфометрик  ўзгаришлари бўйича сукцинасол ва бифидумлактабактерин қўлланилганда жигар триадаларида ижобий ўзгаришлар кескин кўпайганлигини кўришга  имкон беради.  Иқтисодий самарадорлиги: мазкур касалликни стационар шароитида даволаниш учун сарфланадиган 1529000 сўм маблағлар таклиф этилган усулни қўллаш орқали ишемик инсулт билан бир нафар беморнининг реабилитация муддатини икки баробарга қисқартириш натижасида иқтисод қилинади; 
туртинчи илмий янгилик: БМҚАЎБда жигар жигардаги морфометрик ўзгаришлари бўйича назорат гуруҳига нисбатан 2,47 баробарга ошгани, сукциносол билан даволанган гуруҳда 1,45 баробарга, бифидумлактобактерин билан эса 1,78 баробарга катталашгани туфайли ушбу моддалар таъсирида органнинг морфологик тузилиши қисман тикланиши аниқланганлиги буйича таклифлар Тошкент давлат стоматология институтининг Мувофиклаштирувчи экспрт кенгаши томонидан 2025 йил 28 мартда 04-Р\98-сон билан тасдикланган «Бош мия кон айланишни ўткир бузилишида жигар шикастланишини морфофункционал кўрсаткичларини баҳолаш» номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Бухоро вилояти потологик анатомия бюроси буйича 01.04.2025 йилдаги 17\и-сон ҳамда Шаҳар 7-сон клиник шифохонаси бўйича 06.05.2025 йил 67U\T-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашнинг 2025 йил 20 июндаги 20-сонли хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: БМҚАЎБда юзага келувчи морфологик ўзгаришларни морфометрик текшириш орқали тахлил натижаларидаги  рақамли кўрсаткичлар орқали балларда келтирилган клиник морфологик  даражасига қараб ташхислаш ва даволашни тактик усули танланилади. Иқтисодий самарадорлиги: мазкур касалликни стационар шароитида даволаниш учун сарфланадиган 1529000 сўм маблағлар таклиф этилган усулни қўллаш орқали ишемик инсулт билан бир нафар беморнининг реабилитация муддатини икки баробарга қисқартириш натижасида иқтисод қилинади.

Yangiliklarga obuna bo‘lish