Машарибова Рохатой Озадовнанинг
фалсафа  доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар. Мустақиллик даври драмаларининг социолингвистик  тадқиқи 
10.00.01. –  Ўзбек тили ихтисослиги бўйича 
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам:  В2024.3.PhD/Fil4019
Диссертация бажарилган муассаса номи:  Урганч давлат университети.    
Илмий раҳбар: Курбонова Мухаббат Матякубовна филология фанлари доктори, профессор
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами:  Урганч давлат университети, PhD.03/30.12.2019.Fil.55.02
Расмий оппонентлар: Ўразбоев Абдулла Дурдибаевич филология фанлари доктори  (DSc), профессор; Собиров Қаҳрамон Салаевич Хоразм вилояти педагогик маҳорат маркази, Тилларни ўқитиш методикаси кафедраси доценти, филология фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD) 
Етакчи ташкилот: Қорақалпоқ давлат университети
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик
II.Тадқиқотнинг мақсади мустақиллик даврида яратилган драматик асарларнинг социолингвистик хусусияти, хусусан, қаҳрамонлар тилининг касб-кор ва жинсга кўра хосланишини тизимли ўрганишдан иборат.
III.Тадқиқотнинг илмий янгилиги: мустақиллик даври драматик асарларининг тили таҳлилида нутқнинг социал хосланиши ва унга таъсир қилувчи омиллар аниқланиб, миллий, жинс, ёш, ижтимоий қатлам ва касбга оид идентификациялари, ижтимоий контекст ва тилнинг рамзий маънолари каби социолингвистик хусусиятлари ўрганилган; 
ушбу давр драмалари тилининг касб-корга оид махсус луғавий бирликларнинг социал хосланишига эътибор қаратилиб, муайян касб вакиллари нутқида қўлланиладиган мурожаат шаклларининг нутқий хосланиши, мурожаат шакллари ва новербал воситаларнинг касбга кўра хосланиши очиб берилган;
драматик асарларнинг гендер хусусиятлари, аёл ва эркакларга хос стереотиплар, уларнинг коммуникатив стратегияларининг фарқлари ва ўхшашликлари, гендер роллари, ижтимоий стереотиплар, эмоционал ифода воситалари ҳамда маданий кодлар ўзаро узвий боғлиқ бўлиши исботланган; 
мустақиллик даври драмаларида аёл ва эркакларга хос мурожаат шакллари ва новербал  воситаларда ёш, эгаллаган мавқе-лавозим, қариндошлик алоқалари ва эмоционал яқинлик даражаси каби омиллар муҳим рол ўйнаши далилланган. 
IV.Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Мустақиллик даври драмаларининг социолингвистик тадқиқи юзасидан олинган илмий натижа ва хулосалар асосида:
драматик асарларда қаҳрамонлар нутқининг социал хосланиши ва унга таъсир қилувчи ижтимоий омилларнинг социолингвистик хусусиятларини аниқлашдаги илмий хулосалардан 2019–2022-йилларда бажарилган А-ОТ-2019-10 “Ўзбек тилида нейминг: меъёрий ҳуқуқий асосларини яратиш” мавзусидаги амалий лойиҳанининг сўз ясалиши, номлаш қисмини бажаришда фойдаланилган (Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университетининг 2025-йил 25- октябр №04/1-4000-сон маълумотномаси). Натижада нутқнинг социал хосланиши ва унга таъсир қилувчи ижтимоий омиллар(миллийлик, жинс, ёш,  касб, ижтимоий мақом ва б.)нинг социолингвистик хусусиятларини аниқлаш мукаммаллашди;
қаҳрамонлар нутқининг социолингвистик хусусиятлари, диалогик нутқ фикр ифодаловчи лисоний воситаларнинг гендер хусусиятларини аниқлашдаги илмий хулосалардан 2019–2022-йилларда бажарилган АМ-ФЗ 201908172 “Ўзбек тилининг таълимий корпусини яратиш” мавзусидаги амалий лойиҳанининг сўз ясалиши, номлаш қисмини бажаришда фойдаланилган (Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университетининг 2025-йил 13-мартдаги №04/1-4100-сон маълумотномаси). Натижада тадқиқ этилаётган драмаларда персонажлар нутқини индивидуалаштиришда аёллик ва эркаклик стереотипларининг ўрни, гендер роллар, ижтимоий стереотиплар, эмоционал ифода воситалари ҳамда маданий кодларнинг ўзаро узвийлигини аниқлашга асос бўлган;
мустақиллик даврида яратилган драматик асарлар тили ва нутқнинг ўзига хослиги, ўзбек тилининг бой имкониятлари ва миллий-маданий хусусиятларига оид илмий-назарий қарашлардан Хоразм вилояти телерадиокомпанияси томонидан эферга узатиладиган “Ассалом, Хоразм” дастурида фойдаланилган (Хоразм вилояти телерадиокомпаниясининг 2024-йил 10-декабрдаги 1055-сон маълумотномаси). Натижада телекоърсатув ва радиоешиттиришлар янги материаллар, илмий асосланган далиллар билан бойитилган ҳамда кўрсатувнинг илмий-оммабоплиги таъминланган.